Katalog

Kadın olmak: Bilim insanı olarak, eş olarak, anne olarak... Kadın erkek eşitliğinden ancak temel hak ve özgürlükler konularmda bahsedilebilir. Yoksa, kadın erkek eşitliği yoktur, ikiside birbirinden farklıdır. Emine Demirel Yılmaz* ele almak ıstıyorum Bllİm İnsanı kadın olmak: Büım üe ugraşmak ınsanın tum yaşam şeklını, hayata bakısını etküeyen bır durumdur Gerçekten de ' Büım adamlıgı bır meslek degü, bır yaşam tarzıdır" Kadınlar büımde erkeklerden daha duşuk oranda yer almaktadırlar ABD'de kolej programına ük kez 1837'de kadın alınmıştır 1973 te büım ınsanlanrun %8 7 kadındı 1995'de bu oran % 21 6'ya yukselmışür Fraıua'da bu rakamlar bıraz daha yuksek, Almanyada bıraz daha duşuktur ABD'de kakcı profesor kadrolannda %61 erkek, %35 kadın vardır Dunyada Nobel odulu sahıbı yalnızca sekız kadın büım insanı vardır Kadının büımde yer almasının uç gerekçesı ortaya atümısnr 1Eşıtlüc Ozellikle 1970'den sonra gelışen eşıtlüc alamları etkın olmuştur 2Insan kaynaklan 1980'den sonra tum ınsan kaynaklannı kullanmanın toplumsal gebşımı hızlandıracagı duşuncelen, kadınlara, ozurlulere azırüıklara her çalışma alanmda ış sağlamayı genrmışnr 3Daha ıyı büım Kadının bulunması büımde kalıteyı artrmaktadır Ancak hâlâ kadın büımde azınhktır Aüe ıçınde toplumda ve egıtımın her aşamasında hzlar fen matemaük başansı ıçın cesaretlendınlıp, yonlendırümezler Evlendıklennde genellüde kocalannın karıyenne oncelık venrler Bır çok evlı büım kadını ıs saatı, eş saatı ve kendı bıyolojüc saatlennı eş zamanlı yapmak ıçın ugraşırlar Evlüık ve çocuk, kadının büım kanyennı guçleşnrır, hatta engel olur Kadınlann büım kanyennde erkeklenn gensınde olması, kadın büımcüenn farklı muamele gormesıne (kadınlara kanyerlennde daha az şans ve fırsat verüır eksüdüc modelı) veya kadın büımcüenn farklı davranmasma (erkeklenn kadınlardan farklı beyınsel yetüen vardır, ancak kadın büım ınsanlan erkek büım ınsanlanndan daha yuksek IO'ya sahıptırler farklüık modelı) bağlanmışor Kadın büım ınsanlan yüda ortalama 2 3, erkekler 2 8 yayın yapmaktadırlar Ancak kadın yazarlann yayınlan daha çok auf almaktadır Aynca en ıyı beş yayının ıncelenmesınde kadınlanrüanın kalıtesı daha yuksektır Kadınlar büımde daha gerçekçı ve daha duyarlıdır Yayınlamak ıçın acele etmemekte, tum tablonun ortaya çıkmasını beklemektedırler Lıderhk, ışyaşam dengesı kurma, eşıtlık ıçın yenı standartlar gelıştrme (kalıte ve kantıte), parasal kaynak bulma, bıreysel gehşmeyı saglama (kendme guven kendı kendını kontrol guç, sorumluluk) olarak tanımlanmaktadır G«xtrmd B.Elion (1988 Nobel odullu kadın büım insanı) "En onemlı onerım sızı en mutlu eden alanı seçmenızdır îşını sevmekten daha ıyı bır şey yoktur" demektedır Başan kadın ıçın, yaşam boyunca ış, aüe ve ozel yaşamımızdakı doyumlann toplamıdır L Wu, CN Nın, A. Sanders kadınlar ıçın başannın matematık formulunu gelıştırmışlerdır Başan= ÛQ* [ Â doyum (I t p) ] dt (I bıreysel gelışım, t yaşam boyu zaman, p topluma katkı, yaşama sevmcı, dıkkate alınma, aüe para, guç) K adına aıt ılk tarumlamalan Sanskıit mıtolojısınde buluyoruz Anlatıma gore Tann IVrashtn erkegı yarahr, ancak malzemesı bıter ve kadını yaratmak ıçın dogadakı çeşıtlı ozellıklen alır Kanşnnp kadını yaratır ve erkege verır Bır hafta sonra erkek gelır ve Tannm bu yaratk hayaumı çekümez yaptı der ve gen venr Ancak bır hafta sonra gene gelır ve Tannm çok yalnız kaldım onsuz yapamıyonım der Tevrat'ta Adem'ın kaburgasından Hava'nm yaratüdıgı arüatüır Dogu kulturlennde kadın erkekten sonra yaraülmış daha az değerb bır varlıkur Yunan ve Roma mıtolojısınde kadın guçlu ve etkdıdır T&nrüann babası Zeus, hzlanndan bın olan Afrodıt'ı evlüık ve gonul ışlenyle, dıger kızı Athena'yı savaşla gorevlendırmışnr Bılımsel olarak Homo Sapıens'ın yaklaşık 30 000 yıl once yaşadıgı kabul edılmektedır Bunun 20 000 yılı anaerkıl son 10 000 yüı ataerkıl duzendedır Evlıhk kurumunun ıse 4 000 yıllık bır geçmışı vardır Eskı Turklerde kadının toplumda etkın ve saygın bır yen vardı Sonradan Islam ve Arap kulturunun etkısıyle kadın toplumdakı konumunu kaybetmışur Cumhunyet tarıhınde ıse kadınlara bır çok baü ulkesınden once haklan venlmıştır Ancak hâlâ kadınlar temel hak ve ozgurluklennı kullanmada çok gendedırler Gunumuzde kadın olmak, farklı toplumlarda ve topluluklarda farklı anlamlar taşısa da, genellıkle erkeklerden daha kotu koşullarda veya konumlarda bulunmak anlamına gelmektedır Kadınlar sosyal açıdan erkeklerden farklı sosyal koşullarda yaşamaktadırlar Dunyada okuma yazma bümeyenlenn 2/3'sı aşın yoksul nufusun %70'ı kadındır Kadınlann %2550'sı bır erkegın fizıksel veya cınsel şıddeune maruz kalmaktadır Turkıye'de nufusun %49 55 kadın olmasına karşın, kadınlann %27 12'sı okumayazma bümemektedır, %1 45 ı yuksekokul mezunudur %18 6'sı çakşmaktadır (%72 tarım, %9 5 endustrı, %15 hızmet, %3 5 muteşebbıs) Sıgortalı nufusun %15 8'ı, akademık kadronun %33'u mılletvekıllennın %2 3'u kadındır Sonuçta erkek egemen dunyada kadın olmak zor zenaatür daha başarüıdır Tbplumsal ışaretlerı daha ıyı farkederler Kışüer ıçın karakter yargüan daha ısabethdır Dgısız rastgele bügıyı b s a surelı daha ıyı depolarlar Kadının doga ustu sezgısının (6 hıs), duyulannın ıyı gelışmışlığınden kaynaklanabüecegı soylenmektedır Zekâ testlen cınsıyetler arasında farklı testlerle fakh sonuçlar vermektedır Bu ozellüder doguştan ınbaren vardır Kultur bu ozellüden guçlendınnektedır Kız bebekler ınsanlarla ve yuzlerle daha çok ügüenırler daha erken konuşurlar, kendüennı daha ıyı ıfade ederler, yabancı düı daha kolay ogrenırler, daha ıyı duyar, daha ahenkh şarküar soyierler Dogumdan ınbaren var olan bu beyın ışlevlen farbnm, cenının anne karnındakı gelışımı sırasında ortaya çıktıgı one surulmektedır Dollenmeden 67 hafta sonra beyın erkek veya dışı olarak gehşmeye başlamaktadır Bu donem erkek cenının erkeklık hormonlannı (androjerüen) salgılanmaya başladığı donemdır ve duzeyı, ergenlüctekı duze yın yaklaşık dort kandır Beynın erkek organızasyonunun, bu yuksek duzeydekı androjenler tarafından şekülendırüdıgı, çeşıtiı hayvan deneylerıyle ortaya konmuştur Sağ beyın gorseluzaysal yeu duygular, soyutlama, bıçımler, sol beyın sozel yetı aynntüar, pratik ışler, somut ışler, duzerüı ve ardısık olaylan daha çok yonetır Beynın sağ ve sol yanm kurelermı baglayan parça (corpus callosum) kadında daha agırdır ve baglanu sayısı daha fazladır Kadında sağ ve sol beyın arasındakı ışlevsel aynmlar daha azdır Her üa beyın de ıse kanşır Erkek beynmde ıse ışlevsel bolgeler yaygın değüdır daha uzman laşmışnr Ornek olarak duygular sağ yanm kureden ıfade sol yanm ^ • kureden yonetüdıgı ıçın erkekler ara bağlantüann az olması nedenıyle duygulannı ıfade etmekte, kadınlar bağlantılar çok ve yaygın olduğu ıçm duygulannı mantüdanndan ayırt etmekte zorlanırlar Beyındekı organızasyon farklüığı nedenıyle, daha çok bestecüer erkek yorumcular kadındır Sonuçta cınsellık buyuk olçude beynımızdedır Kadın ve erkegın bıyolojık farklıhklan aslında doğada bırbınnı tamamladığı ıçın çok buyuk bır avantajdır Ancak değışen toplumla bırlücte kadının rollen de değışmış, kadın ek sorumluluklar ve roller ustlenmışur Sanayı toplumuyla bırbkte kadının çalışma hayatına gırmesı ona ekonomık ve sosyal ozgurluk sağlamıs ancak kadın yuklenüen sorumlu luklar arasma süaşıp kalmıştır Ben yeryuzundekı kadınlar arasında ıyı eğıtım almış ıyı ışı olan şanslı azınlıktanım Ama bu kadın olarak sorunlanmın bıthğı anlamına gelmıyor Işımde büım insanı oğreüm uyesı hekım kocama eş çocuguma anne evımde ev hanımı anne babama evlat arkadaşlanma dost kendı kendıme beden ve ruh sdğlığımı koruyucu sorumlulukla nm ve rollerım var Kafamda bu yedı tılkı kuyruklan bırbırme değmeden dolaşmak durumunda Dığer yandan yal nızca bır yaşam pastam var ve bu rollen pastamın düımlerıne paylastırmak zorundayım Ben bu rollerden ük uçunu Biyolojik farklılıkları Bunun yanında biyolojik açıdan kadın olmak da farklı bır durumdur Kadınlar erkeklerden fizıksel ozellıkler, hormon duzeylen, beyın ışlevlerı bakımından farklıdır Er kekler kadınlardan %7 daha uzun, kas gucu daha fazladır Uzaysal ve matematıksel yeteneğı, eşyalan ve kuramlan al gılaması ve anlamlandırması kadınlardan daha ıyıdır Çevreden gelen uyarüan, ancak anlaşılır ve ılgı çekıcıyse depolarlar Kadın beynı duyusal uyanlan algüamakta ve anlamlandırmakta daha ustundur Kadınlar daha ıyı duyar kokutad alır karanlıkta gorur dokunma duyusu çok gelışmıştır ve duyumladıgı şeyler onun ıçın daha buyuk anlam taşır Sozel yetenekte, bellekte duygularım gızlemekte şefkat sabır ve duzenlılıkte erkeklerden ıyıdır Kadın beynı genış bır duyusal bılgı yelpazesıru algılama bılgıler arasmda baglantı kurma, kışısel üışküerı on plana çıkarma ve üeüşım kurmakta daha ustundur Kadınlar ses bedensel hareket ve goz ıfadelerındekı duygusal farkldn ve bır çok duyumsal bügıyı algüamakta, gorsel ışıtsel bılgıyı butunleştırmekte ve üısküendırmekte erkeklerden Eş olmak Aynı çau altnda yaşamadan ınsanlan tam olarak tanıyamıyoruz ve ancak karşüıklı tanıma anlama ve uyumla bırlıktelüder ayakta durmaktadır Eşuyumunun ınsan ınsana üışkıde ruhsal yaşantıda topluluk ıçınde bırlıktehkte eşlenn varlüc gostenmlennde karşüüdı tutum ve davraruş 686/4