Katalog

Hız: Sürücüler için hassas bir konu Hızla ilgili sorular, yol kullanıalarını diğer bütün yol trafıği konularından daha fazla meşgul etmektedir. Araştırmacılar daha düşük hızlar için tartışadursunlar, sürücüler ancak kendilerinin en uygun hıza karar verebilecekleri şeklinde düşünüyorlar. S urucu ne zaman ıstese, ayagını gaz pedalından çe~ ker ve hızh gıtmenın bır sorun olmadıgını gosterır Hızlı gıderek, gıtmeyı dusundugunuz yere erken vanrsınız ve kazayı anmısatabüecek çok az şey vardır çevrenızde Oduller çabuk ve kesındır Trafık ışıkları kırmızıya donmeden geçıp gıtmışsınızdn Vuajdan once solldmak ıçm yeterlı zaman vardır Çok az surucu rısk sevıyesının ve araca üışkın ışletme malıyetiennın yuksek hızlara koşut arttıgınm ayırdmdadır Çunku bu etküenn ızlenmesı olanaksızdır ve çogu kez uzun zaman geçmeden ortaya çıkmazlar Yetmez bunlar, nadıren hızla ılışkılıymış g±ıı gorunurler Çok sorumlu surucu durumunda bıle, seçüen hız makul lımıtier arasında kaldıgı surece sorun yaratmaz gorunur Kısaca "Yuksek hızın bır çok avantajı vardıı, dezavantajı bulunmamaktadır" Sonuç ıse yandan çok fazla surucu hız lımıtlerıne uymamaktadır Hıza sürücülerin yaklaşımı Trafık guvenlıgı açısından hızın oneminı yadsunamanız ıçın bırçok neden vardır Bunları saymaya başlarsak, ilk önce hıza gore yaratılmayışımızı belırtmek gerekır, olsa olsa yukseklık ve agırlık yaklaşımlarımız bulunmaktadır Ikıncı olarak, kazalarda genellıkle hız gerı planda kalır, kazayı teükleyen yanlış one çıkanlır Hem bızım, hem de dığer suruculerce yapüabüecek bır hatanın duzeltüme olasüıgı ve hatanın olumsuz sonuçlannı azaltmanın bızım hızunıza baglı oldugunu unutuvennz Hız davranışsal bır degışken olup, çarpışma rıskı ve sonucu ıle çok yakından üıntılıdır Nıhayet hızla rısk sevıyesı ıhşhsınin dogrusal olmadıgını belırtmemız gerekır Hız 50 km/saat'ten 100 km/saat'e çıktıgında, hareket enerjısı ıkı kat degıl, dort kat artar Şekil 1, bu ılışküen ortaya koymaktadır Hızla baglantüı en buyuk sorun, araştırma ve otontelerın bakış açısından, hızın etkjlerının tumuyle farklı gorulduğudur Onlara gore seçılen bır yoldakı hız sevıyesı üe nsk se vıyesı ve kaza sayısı ılışkısı açık ve tartışılmaz Isveç Ulusal Karayolu ve Ulaştırma Araştırma Merkezı (VTI) araştırmacılan bu baglantıyı en anlaşılır bıçımde ük ortaya koyanlardır ve dıgerlerı de kendılerını ızlemıştır Göran Nilsson ve ekıbı bulgulannı asagıdakı bıçımde ozetlemışlerdır (Bkz: Şekil 1) Hızın 55 km/saat'ten 50 km/saat'e ya da 110 km/saat'ten 100 km/saat'e ındırümesı, yaralanma rıskını % 20 azaltmaktadır Rısktekı azalma hız azalma mıktannın karesıyle üısküıdır Hızın belırtılen oranda azalmalan ağır yaralanma rıskını % 25 azaltacaktır Bu azalma, hızlar arasındakı farkm uçuncu kuvvetıyle üıntılıdır Yıne aynı hız azalmaları, kazada yaşam yıtırme rıskını % 30 azaltacakür Bu kez rıskte azalma, hızlar arasındakı farkın dorduncu kuvvetıyle bağlantılıdır Bu basıt ancak bırçok yolkullanıcı ıçın şaşırücı üışküer, butun dunyaca kabul gormuş ve yol guvenlıgı araşürmacılan ve trafık muhendıslen tarafından standart değerler olarak kullanılmaktadır Yayalar ve bısıkletlılerın var oldugu şehırıçı alanlarda, hızlardakı değışım yerıne bızzat hızın kendısı çok onemlıdır Insan vucudu 30 km/saat'e kadar hızla çarpmalara dayanıklıdır Bu hızın ustundekı çarpmalarda, agır yaralanma ve olum rıskı hızla artmaktadır Şekil 2 açıkça bu baglantıyı tarıflemektedır Araştırmacılar trafik guvenlıgının suruculerın bazı ozverılerı olmaksızın gerçkeleşmeyecegıru belırtmekteler Bugune kadar hareketlılık trafık guvenhgıne gore oncehk taşıyordu Fakat bugun bız suruculer, eger ger çekten trafık guvenlıgını artırmak ıstıyorsak, hareketülıgımızden / hızımızdan odunler vermek zorundayız Hızın ortaya çıkışı Motorıze olmanın ilk yıllannda, yol ve araçlardakı duşuk standartlar hızlan azaltıyordu Ancak bugun, yol standartları genelde yuksektır ve araçlardakı ozellıkle konfora ve yuksek hızlara erışmek ıçın yapüan degışıklıkler buyuk ıvme gostermıştır Yollann çok guzel oluşu ve araçlannın yuksek konfor ve hız olanaklanna erışmesıyle, suruculer kendı hızlanna oncekı donemlerden daha fazla dıkkat gosterır oldular Sonuç olarak, karayollanndakı hızlar yıl ve yü artmaya başladı Hız gostergelerı büe guvenılır bılgı vermıyorlar Bırçok hız gostergesı hassas degıl Hız gostergelerı çogunlukla hızlan abartıyorlar çunku yasalar bunu ıstıyor Ancak bızlenn ne bu hız artışlarının buyukluklermden ne de modellerın bırbırlerı arasındakı farklardan haberımız var Mevcut hız gostergelerıyle ılgüı dıger bır sorun da, hız artışlarında dognısal bır üışkı gostermelerı VTI'den araştırmacı Thomas Turbell, bırçok kez gostergelenn mutlak hızlar yerme degışık hızlarda hareket enerjileritıi göstermeleri gerekügını belırtmıştır Hareket enerjısı o hız sevıyesınde durma mesafesı ornegınde oldugu gıbı, guvenlıkle çok yakından üısküıdır Şekil 3, standart bır gostergeç üe hareket enerjısı mantıgıyla dızayn edümış gostergecı kıyaslamaktadır l.O O.9 O.8 O.7 • Aahton (1992) 7* 1 o.e O.4 O.3 f O İO > 3O 3O 4O 7 i f •O Bizim hız seçimimizi neler etkiler? Araştırmacılarca ortaya konan hız sevıyesı seçımlennı etküeyen faktorlen ozetleyelım Yukseklık takdırı ıçın dogal kalıtımsal bır sezgımız bulunmaktadır Ancak hız ıçm boyle bır sezgımız yoktur Oysa her üası de enerjıye donuşebüırler Yuksek hıza çabuk ve kesın oduller üe duşuk hıza karşüık duşen ge SO « O İO ~5 O S 9O İOO İO Şekil 2: Yaya/otomobll çaqnfmalannda öliimcül yaralanma olaııhğı Şekil 1: Hız Ile risk sevlyesl arasındakl lllşkl 681/8