Katalog

KÜTLEENERjİ TARTIŞMASI ÜZERİNE OKÇABOL'UN DOÇENTLİK SINAVI ÖNERİLERİ 77 sayıda dostum Rıfat Okçabol "Doçentlık Sınavı" uzenne çeşıtlemeler yapıyor Bır ıkı teknık ve yorum sorunu var 2547 sayılı yasadan oncekı "doçentlık sınavı' aşamalan, 4 yıilık bekleme, dıl (çevın) sınavı, tez kollokyum (sozlu sınav), deneme dersı ıçenyordu Bugunku ıse beklemesız, dıl (KPDS vb), yayınlar kollokyum (sozlu sınav) ıçermektedır En onemlı degısıklık sure ve deneme dersının kalkmasıdır Tez yerıne yayınlann gelmesı ıle doktoradan sonrakı bekleme suresının kalkması tarüşüabüır, her ıkısının de olumlu olumsuz yanlan bulunuyor Doçentkk deneme dersı, 2547 oncesı 'ogretım uyelıgının ılk aşaması" oldugu ıçın çok yerınde bu uygulamaydı 2547 ıle bırlıkte ılk aşama yardımcı doçentlık olarak saptandıgından dolayı bu surecın buraya aunmaması çok cıddı bır eksıklık, doçentlık sınavından kaldınlması ıse dogaldır "Sorunlan Inceleme Komısyonu"nun " araştırma gorevlısı kadrosuna atandıktan sonra profesorlug(u) hak gor(mektedırler)' tanısı çok dogru Okçabol'un buna karşı ılerı surdugu savlar ıse bu kanıdan bagımsız olgular Boylesme bır egılım ıle fakulte \to bolum vb bırımlerın AG kadrosu bulup bulamamasının hiç bır ılışkısı olamaz Bu gıbı kadroların ogrenım surelenyle sınırh olması ıse her ne kadar yasanın İlk€ V€ ongordugu bır husus ıse de, bızım hukuk sıstemımızın pek "kavrayamadıgı' bu olumlu hukmu ıdare mahkemelen ıle Daruştay yok sayıyor, yanı bu durum fiılıyatta ışlemıyor " yetenekh lısans mezununun " çeşıtlı gerekçelerle lısans sonrası oğrer^me gurmek ıstemeİSİCtnİS mesı de kısısel tercıh sorunudur (hatta durum komısyonun bulgularına sebep olan davraruşın, yalnızca "pıyasa"da ış bulacak kadar yetenekh ve becerılı olmayanlann bu yoldan başka bu seçenek bulamamalanndan ılerı geldıgı yorumuna da açık gorunuyor) komısyonun goruşu ıse tabu kı yalnızca bu ogrenıme başlamış ve bır AG kadrosuna atanmış olanları kapsamaktadır Okçabol'un onenlenm olusturan uygar ve büımsel ılkeler çok yennde ve yeterlı, ancak bu tur davranısların henuz "omurılıklere ışlemedıgı' bır ortamda bunlann uygulayıcılannm bır mınımum beklenrı olçutuyle saptanması dogrudur Okçabol'un onerdıgı büımsel davranış ükelerıne uyma olasıhğı, büımsel bakamdan mınımal bır aknflık gosterenlerde mı, yoksa bu etkınlüderden yülardır uzak kalmış olanlarda mı daha yuksek olacaktır9 Tabn bu "doçentlık sınavı" ve "profesorluğe yukseltme" jurüerı ıçın geçerlı Atama aşaması yasal olarak kurumlann ek değerlendırmelerını gerektırmektedır Dolayısıyla burada kurumsal felsefe ve polıtıkalar rol oynamakta ve belkı çogu zaman da büımsel nesnelhkten aynlınmaktadır Ancak bır çok kurumun tarhşüabüır nıtelıkte de olsa bu"takun olçutler koymaya başlamaları olumlu bır gebsmedır* Umarım kı çok uzak olmayan brr gelecekte Okçabol'un temel ükelen arnk burer 'omurüüc davramşı" olur, boylece de katı kurallar ya da kısısel oznellüderle karşüaşmayız *) Bu hususta TUBA'nın duzenledıgı bu panelde yapüan tartışmalann yer aldıgı yayının ıncelenmesını kuv vetle sahk verurım ' 'Unıversıtelerde Akaderruk Yukseltme TUBAyaylV 1997 Omur Akyüz A takan Yttkıel ın, 677 sayıda Altuğ Şişman ın 674 sayıdakı yazısına üıskın ıürazı bana "tavukyumurta" ıkılemını hatrrlanyorsa da sankı Şışman daha ' eşıt' Kutle ve enerjı bırbırlerme herhangı bır uçuncu nesnenın katkısı olmadan donuşuyorlarsa, bunlara ozdeş ıslemı yapabıhrız, hattâ ışık hızırun temel bırım yanı c = 1 alındıgı bır bırım sıstemınde (bu fizıkçüerm ılerı duzey çakşmalannda kullandıklan ve Planck sabıtını de 1 alan "doğal" bırımler sıstemıdır Bu sıstemde ornegın elektronun yuku 1/137 kadar olur) ıkısı arasında bır fark yok gıbı olursa da Gene aynıfizıkçılerıçın kutle denüdıgınde yegâne anlamlı nıcelık olarak bır zamanlar herkesın, bugunlerde ıse yalnızca ınatçüann ve yancahıllerın kullandıgı adla ' durguıüuk kutlesı' anlaşüır Bu anlamdd ıse bu cısmm kınetık ener]ismın artması bunun kutlesıran artması anlamına gelmez Çunku kınetık enerjı bağü bır olgudur, cısımle araruzdakı hızı degıştırdıgınızde cısmın bundan haberı olmayabılır dokyısıyla uzennde etküı olan kuvvetlere orneğın kutleçekımı alanına olan tepkısı de degışmez ama sız şımdı başka bır referans sıstemınden olçu yapüğınız ıçın değışık bır durum goruyor olabılırsıruz 6 Derin denizlerin en uzun yaşayanları Ote yandan sıcaklıgı artan bır cısmın kutlesı de artar, çunku bu artık cısmın tumu ıçın bır bagıl kınetık enerjı degüdır Içmdekı her bır atomun gekşıguzel ütreşımlerının kazandıgı yerel ve yerleşık kınetık enerjı oldugundan, tek tşk atomldrın kutlelerı artmayacak ama cısmın butun hahnde kutlesı artacakur Yanı, omegın kutleçekımı kuvvetıne tepkısı farklı olacakur Bu hususu daha ıyı anlaydbılmek ıçın Lev Okun'un TUBITAK BILIM ve TEKNIK dergısının Ocak 1998 (s. 42) sayısındakı (ya da PHYSICS TODAY June 1989) yazıyı dıkkatie okuyun Ancak, bıyolojık evrım kuramı nasıl tavukyumurta ıkılemını "yumurta" olarak kınyorsa (tavugun evrımsel onculu olan yaratıgın mutasyona ugramıs genlennı ıçeren yumurtasından tavuk çıkması), kutle enerjı ıkılemını de bır noktada belkı ' kutle" olarak kırmak soz konusu olabüır Kullandıgımız her turlu enerjının, esasmda herhangı bır kutlenın azalmasıyla ortaya çıktıgını ve bunun da hep mevcut maddeye kınetık enerjı olarak venldıgını ya da kutlesız fotonlar olarak çıktıgını soyleyebılırız Yü dızlarda protonların kaynaşarak helyum oluşturması protonlann elektron yakalayarak hıdrojen atomu oluşturması karbonla oksıjenın bırleşerek karbondıoksıt oluşturması, hep bırbırlerme baglanarak daha kdrarlı yanı daha duşuk enerjüı yanı daha duşuk kutlelı sıstemler oluştuıan nesnelerın "bag enenısı' dedıgımız mıktarı atmasıyla olur Uranyum çekırdegının parçalanarak enerjı vermesının sebebı ıse parçaların toplam kutlesının, uranyumun kutlesınden daha az olmasıdır, yanı sonuç gene aynı Hıdroelektrık ener]i de aynıdır1 Su yuksekteyken su ıle dunyanın gen kalanının bır bağlı sıstem olarak toplam kutlesı, alçaktakı su ıle dunya sıstemının toplam kutlesınden daha çoktur Suyun, ya da duşen herhangı bır nesnenın kazandıgı kmetk enerjı ıste bu kutle azalmasından ılerı gelmektedır Fizıkçıler ıse ozdeşlıgı yerıne gen koymak ıçın bu standart ve gorelüık kuramının bır degışmezı (ınvaryantı) olan kutleye bır ad daha verıyorlar durgunluk enerjısı Demek kı dogada oluşan her turlu enerjı durgunluk eneıjısının degışmesrnden ılerı gehyor, fotonlar ıse varlıklarıyla kınetık enerjıden başka bır şey degüler, uygun koşuflarda sogurularak yenı sıstemın kutlesıne katüabıldıklerı gıbı, mdddekarşıtmadde kavuşma larında kutlelerm tamamen ortadan kalkmasıyla da oluşabılıyorlar SonuçtaA ŞışmanA Yuksel dıyalogu buyuk olçude semantık yanı bır tuı adlandırma sorunundan ılerı gelıyor Burada yapüabılecek yegâne hatâ, yukarıda degındığım kaynaklarda Lev Okun'un nıçm olmadığını ıyıce anlatügı "hıza baglı kutle "yı kullanmaktır Omur Akyuz 679/18 Derin deniz tabanlarındaki boru biçimli kurtçuklar 250 yıl yaşayabiliyor... Denn denizlerin tabanlarında sadece çok sayıda ırüı ufaklı canlı yaşamaz Derin denız tabanldrının bazı kesımlerınde yeraltı sulan, besleyıcı maddelerle dolu sıcak su kaynaklan da alttan yukan dogıu çıkarlar ve buralarda da çok ozel formlarda ve topluluklarda bakterüer guneş ısıgmdan tamamen bagımsız yaşayabüen, boyları metrelen bulan ve tabana kok salrruş bakterüer ve dığer organızmalar da oluşurlar Aynı zamanda, tabandakı soguk su kaynaklannın yanlannda da çoldekı gıbı vahalar ve buralarda bıtküer gebşır Boyle ortamlarda yasam ozel koşullara sahıpur Amerücalı bıyologlann keşülerme gore, bazı kurtlar/ solucanlar boyle ortamlarda 250 yüa kadar yaşayabüıyorlar Pennsylvanıa Devlet Unıversıtesınden Derk Bergquist ve arkadaşlan araştırmalan ıçın Meksüca Korfezınde bır bolge seçtüer 500 metre derınlıkte tabanda soguk, hıdrokarbon ıçerıkh kaynak su saptadüar Orada buyuyen boru bıçırrüı kurtçuklan boyayla ısaretledüer Daha sonrakı dahşlannda da bu organızmalan topladüar ve boyanmamıs bolumlerını dıkkate alarak buyumelerını ınceledıler Omeklerın hepsı 2 metre kadar uzunluktaydı ve yaşları da 170250 yü arasındaydı (Nature cüt 403, sayfa 499) Bazı ornekler ıse daha buyuk ve daha yaşbydı Bıyologlara gore, boru bıçırrüı bu kurtçuklan denızlerde omurgasız yaşayan canlüar olarak nıtelendırmek mumkun