Katalog

Tıpta en önemli 10 buluş ve gelecek Mehmet Ömür Y aşamlarını ın san saglıgına adamış Amerı kalı 2 dolctorun yazdıgı "TıbbmenbüyüklO buluşu" adlı lataptan yola çıkarak onumuz dekı yuzyüda bu on buluşu geçebılecek kadar onemlı bır araş tırma olacak mı dıyc duşunduk Internette bıraz ge/ıp saglıkld ıl gılı dergılere goz dttık Gen muhendıslıgı ıyıye kullanıldığmda onemlı buluşlar ortaya çıktibılır ızlenımı uyan dı Once Calıfor raa'ddn Friedman ve Standford dan Friedland a gore tıpta en onemlı on buluş neymış onlara bır goz atalım ıstersenız (*) Sonrada onumuzdekı yuzyılda bızı beklıyen yenılıklere bakarız Yazarlar nelerın en onemlı on buluş ol duguna yaptıkları bır ankcto gore karar ver rnışler En onemlı buluş olarak fizyolojının ba bası olarak nıtelendırdıklerı William Harvey'ın 'kan dolaşımı' buluşunu kabul edıyor lar Kıonolojık olaıak bakıldıgındd ılk onemlı buluş Andre Vesalius un anatomi çalışmaları Vesalıus un kısaca ' Fabrıca" olarak bılınen ' DP humanıs corporıs fabrıca ' adlı buyuk kı tabında yayımladıgı bılgıler asırlardır uykuda oları tıp dunyasmı uyandırmaya yptıyor Dıger Tıpta önemli buluflann tahlplerlnden Pattör ve VVatson buluşlaı arasında Antoine Van Leeuvrenhoek ın bakterılen buluşu vaı Tabıı kı Robert Koch ve veya Leonardo da Vıncı'nın La Jaconde' u gıbı entelekLouis Pasteur'un bu buluşa kutkılarınddiı soz etmeden tuel yapıdakı bır kışıye bır üham sonrası mucıze tarzında geçmek olası degıl Aynı Alexander Fleming'ıu antı gelmıyor Buluşlan yapanlar da entelektuel yapıda ın bıotıgı buluşuna Howard Florey ve Ernst Chain'ın sanlar ama ızledıklerı duşunce yolu tamamen normal bır kdtkıları gıbı Bılım en guzel taraflarmdan bırı de bu olsa yol Ortak ozellıklen drdsında korkunç bır merak, çok gerek, ydrdımlaşmd ve yararlanma ıyı bır metod anlayışı ve araştırma tutkusunu Insulın ve kortızonun bulunması Nobel odulu ıle odullendırümesıne karşın en onemlı on buluş arasınd gı rememış Çunku, omegın anestezının bulunması kadar genış etkı yaratmamışlar tıp dunyasında Oysa Crawford Long'un anestezıyı buluşu tamamen raslantı sonucu olmuş Bır eter partısının ertesı sabahı kırılmış bar daklarm sagını solunu kestıgmı ama hıç acı duymadıgını farketmış Edvvard Jenner ın aşıyı James Watson ve Francis Crick ın DNA yı, Wilhelm Röntgen ın ront genı Ross Harrıson'un doku kulturunu ve Nicolai Anichlov un kolesterolu bulmalan da üpta en onemlı on buluş arasında sayılnnş goruyoruz Yukardd bdhsettıgımız dunya tıbbının akışını degıştıren buluşlannı yaptıktan hemen sonra başka konularla ılgılenmeye başlıyorlar Eşlerı ve çocuklarıyla pek ılgüenmıyorlar Hepsı yaşamlarında emeklerının karşılıgını alıyorlar (Nobel vs) Ama hıçbırının aradıgı şan şohret para degıl Hepsı genç Yaş ortalamaları 32 Sadere Röntgen 50 ydşın ustunde 3 tanesı 30 yaşın altın da Jenner ve Long' un neşelı ve uyumlu kışüıklerı dışında hepsı sert ve bırlıkte seyahat edılemıyecek kadar egoıst • Kan dolaşımı • Anatomi çalışmaları • Bakteriler • Antibiyotikler • Anestezi • Aşı • DNA • Röntgen • Doku kültürü • Kolesterol larayardım eder" Buluşların sosyal taraflarına baktıgımızda yarısı demokratık ortamlardan çıkarken dığer ya rısı krallıklarda olmuş En onemlı on buluş arasında 4 In güız. ve 1 Rus buluşu varken Amerıka Bırleşık Devletlerınde ve Hollanda' da 2 Almdnyada da 1 buluş yapılmış Buluşları yapanlann hıçbırının sponso ru olmamış Leeuvvenhoek Jen ner ve Long buluşlannı akade mık ortamlann dışında yapmışlar mühendisliği tarafından yapılıyor Ornegın hucre ıçıne genler sokularak hemofüıde oldugu gıbı bozuk genler duzeltılmeye çalışılıyor Muz domates veya patates ıçıne gen enjekie edılerek bu meyve ve sebzelere mıkroplara karşı koıuyucu proteınler urettırılmeye çalışılıyor Bakalım çocuk reçetelerıne muz yazıldıgını gorebüecekmıyız9 Yıne genetık manıpulasyonlarla bazı sınekler tıfoya karşı, bazı tahta kurulan ıse Chagas hastalıgına karşrımmun sıstemı kuv vetlendırebılıyorlar Koyuna verden bır gen sutunden albumın elde edılmesını sağlıyabüıyor Transgen hayvdn denılen bu koyunlar sayesınde yanık hastalarının tedavısı kolaylaşabüecek Gen muhendıslıgırun yardımıyla Bu koyunldn klonlayarak mucıze sut veren bır suruye sahıp olmak da soz konusu olabılecek yakın gelecekte Domuzlarda ınsan vucudunun reddetmıyecegı organların uretümesı projesı ruya gıbı gelse de uzerınde çalışüan konulardan Üeri teknolojiler ınsan saglıgı ıçın çok onemlı tanı ve tedavı araçlannın gehşmesını sağlarnaya devam edecek onumuzdekı yuzyılda Bılgısayar teknolojısı sanal endoskopıye şu anda bıle olanak saglıyor Hekım bır aracın ıçmdeymışcesıne ınsanın hava borusunda veya bagırsaklarında dolaşıp tanı koyabüıyor DNA mıkroçıplerı yardımıyla genetık araştırmalar 1000 kat dahd hızlı yapılabüecek Bu sayede anomalıler ortaya daha kolay çıkabılecek, kanser genlerının nasü çalıştıgı anlaşılacak Genetık testlerle kışının kansere kalb damar hastalıgına veya dıabete yatkmlıgı saptanabılecek Bu durum hasta hga karşı onlem ve erken tedavı şdnsını getırırken psı kolojık sıkıntıları ve sıgortd şırketlerı ve ışverenlerın kışı lere bakışlanndakı onyargıyı dd beıaberınde getırecek Bır saç telınden veya vucuttakı bır küdan zehırlendıgımız vıtamın yetmezlıgımız veya kansere yakalanmış oldugumuz anlaşılabılecek onumuzdekı yuzyılda Hiçbiri dahi değil! Buluşları yapanlann karakterlerını ıncelendıgımızde hıçbırının dahı olmadıgı goruluyor Yanı Beethoven'ın 5 Senfonısı gıbı Tedavide yenilikler Tedavıde de yenilikler bızı beklıyor Ilaçların verı lış şekıllerı kolaylaşıyor ve vucuttakı seyırlerı takıp edıle bdıyor Buruna yapıştınlan zarnk gıbı bır madde damar ıçınde dolaşan bınlerce bolnıesı olan ve dışarddn kumanda üe ıstenılen ılacın, ıstenılen bolgeye bırakümasını sagldyan mıkroçıpler neredeyse pıyasaya surulme aşa masında Elektronık tıcaretten sonra elektronık ılaçlarda hayatımıza gırmek uzere Prototıp Bostonda yapıldı bıle Halen menapoz ve bazı kalp hastalıkldrında kullanılan yapıştırma bantları hafıf bu akıın eklenerek daha etkılı duruma getırılecek Daha degışık maddelerın daha fazla dozlarda derıden vorılmesı boylece mumkun olacak Farznakogenomik bılım dalı yardımıyla hangı ılaçlan tolere edemıyecegımız veya hdngı ılaçlann bızde etkısız kalacagı onceden bılınecek Bıze verılen ılaçlar buna gore duzenlenecek veya yem üaçlaı gelıştırılecek Alzeımer gıbı dejeneratıf hastalıkların tedavısınde doku bankalaıı kullanılacak Teknık açıdan buyuk guçlukler ve etık kaygılar olmasına karşın ınsan embrıo hucre kulturlerı bu konuda buyuk umıtler verıyor Tutunden ınsan hemoglobulını uretılıp bıtkısel kan em rımıze gırecek Insdn elınden ddha hassas hareket eden uzaktan kumandalı cerrahı aletlerle çok daha başanlı amehyatlar gerçekleştırılecek Hem de cerrah Antal yada hasta Zonguldaktd oldugu hdlde Butun bunlar hayal mı yoksa onumuzdekı yuzyılda tıptdkı en onemlı buluşlardan bırı olmaya aday projelerden bırı mı bılmıyoruz Bunu zaman gosterecek Dılerız onumuzdekı yuzyılda ınsan tarıhındekı en onemlı buluş lar gerçekleşır Insanlar daha saglıklı ve mutlu yaşarlar ve huzur ıçınde olurler Çunku hıçbır buluşun msanı olumsuzleştırmeyecegını bılıyoruz Aynı fılozofun dedıgı gıbı " mors certa hora ınceıta' yanı olum kesın saatı belırsızdır (*) Friedman M , Friedland GW, Medecın's 10 Createst Dıscoverıes Yale Uruversıty 1998 Gelecekte beklentiler Bu şeküde bu gune kadar tıp alanmda yapılmış en onemlı buluşların ozetını yaptıktan sonra gelelım onumuzdela yuzyılda bızı bekleyen yenılıklere Saglıgımızı ılgılendıren hangı konularda ne gıbı araştırmalar yapılıyor, acabd bunlardan herhangı bırının yukardakı onemlı buluşldr gıbı tıbbın akışını degıştırmeye gucu olabılecek mı? Son yıllarda yapılan saglıgımızı dogruddn ılgılendırebılecek araştırmalarm onernlı bır kısmı gen Buluşların ortak yönleri Bu buluşların ortak yonlerme baktıgımızda anestezi dışında antıbıyotık bakteriler ve röntgen tesadufen bulunmuş Ancak bu rastldntılann hıçbırı tamamen rast lantı degıl İjeeuvvenhoek gunlerce gecelerce gozunu kırprnaddn mıkroskobunun başında durmasaydı bakte rılerırı çogaldıgını farkedebılırmıydı acaba? Yıne Paste ur'un unlu sozune gelıyoru? 'Şans ancak yetışmış kafa 679/10