Katalog

Yapıların depreme dayanıklılığı Ahmet Ercan'>2 Ayfer Sak2, Can SungurAgustos 1999 Golcuk ve 12 Kasım 1999 Duzce depremlennın Istanbul ve Turkıye'de yerleşı mın en yogun oldugu Marmara Bolgesı'nde ardı ardına olması deprem gerçe gını ve acı sonuçlannı uygulamalı olarak ogrettı Deprem olmayan yerlerdekı yapı lan büe etküedı Kımı yapüar olayı dokuncasız kımısı buyuk yıkmtılarla atlatt Insan lar korkudan evlenne, ış yerlenne gıremedüer Neydı yankş olan' Yerleşım alanlan nın yer seçımı mı? Yapılann dayamksızlıgı mı? YERALTI RADARI YERALTI RADAR GÖRÜNTÜSÜ 17i Yapıların bakılması Yapılann gelecek brr depreme karşı durum ve davranışını behrleme çalısmalanna yapı bakım çalışmalan denır Yapının dırençsız olması durumunda dayammmm arttnlmasına gnçlendiıme çalışması denır Oluşan depremlerden yapının etktfenme derecesını araşurmaya hasar belirleme çaİLşması ve bu hasann gıdenlmesıne onanm çalifmaaı denır Bu çalışmalar, uzennde bır yapının bulundugu yerlerdekı çalışmalan kapsar Yapılann bakılması ıkı aşamalı olarak yapılıyor 1 Ustunde yapının (ev / ış yerı) yer aldıgı arsada yer araBtırması yapılması (yere bakma), 2 Arsa uzenndekı yapının dayanıkhhğının arastırmau Yeraltı radan solda. Yeraltı radan lle yapı temellnln oturduğu yerin yeraltı göıilntüıünün çıkanhşı. 200400 MHı AIKIVericl aralığı TRx=1 metre EM dalga hızı 100 cm/ns. (yapı bakımı). Bu aşamalar ıçınde yapılan çalısmalar, ızleyen teknık ınceleme adımlanndan oluşur galannda oldugu gıbı burucu kesme dalgası hızı (Vs) Yeresnekhgı (E) Gevşekhk belırleyıcı poısson oranı (J, Itemelm oturacagı ana kaya dennlıgı (h), yapı ıle yer rezonansı belırleyecek yertıtreşım peryodu (T) bulmak ıçın yapılır b. Dektzo Çakimi Donatıyı paslandıran nemlılık ve yuzeyaltı su dennlıgı kazınması gereken gevşek toprak kalınlıgı (h) yeralh katmanlan kalınhk ve sayılann bulunması ıçın yeraltı yapısının bıçımını belırlemek ıçın yapılır c. Radar Görüntulemesi: 100 200 Mhz de yeraltına elektromanyetık sınyal vererek, ana kaya dennlıgı, sureksızlıkler, yerde su toplama yerlerı belırlenır d. Titreaim ve Ivme: Yenn sarsuıtıyı buyutmesı (k) ve sondurmesı (S), Sarsıntı tanecık hızı (V) ve tıtreşım sakıncalan bulmak ıçın yapılır e. Derlnden örnek Alma: Yer delgısı (sondaj) üe yerden bozulmuş ve bozulmamış ornek alınarak yapüan, yer yapısının ruru sınıfı, sağlamlılıgı dayanımı, taşıma gucu yeraltı suyu dennlıgı fizıksel ve mekanık davranış, ozellıgı gıbı tıpta bıyopsı ozdeşı ışlemlerdır Kımüeym ornek gomut boyutunda yoklama çukurundan da alınahilır Yer araştırması Yapılaşmış ya da yapılaşacak alanın, deprem çekıncesı goçmeden, kaymadan ust yapı yukunu taşıyabılme deprem dalgalanna karşı dayanma, salınma ve ust yapıya üetme, yer nemlilıgı ve sığ suların donau dızgesını paslandırma ve bu olumsuzlugu engellemek ıçın uygulanır Bu ıslemler sonucu, boyle bır yerın yapüaşabılırbk koşullan, temel turu, yapı en / boy yuksekhgı, donansı ve gerek durgun ve gerekse deprem sırasında dengede kalması (stank) ve esnek davranıs gosterebılırlıgının belır lenmesını amaçlar Bunun ıçın, yerın ıçıne sınyal venlır yenn doğal ütreşımlerıne ba küır, yenn dıs yuzeyındekı toprak ve kayalann turlenne, oturuş bıçımlenne ve yapısal ozellıklenne baküır yerden bıyopsı gıbı ornek alınır ve deneylıkte bu ornek uze nnde baskı kesme, fizıksel ve mekanık deneyler uygulanır Jeofizık jeolojık ve je oteknık çalısmalar kapsdmındd yapüan bu ısler ve amaçları şunlardır a. Sismik Ölçömler: Deprem dal Jeofizık ışler, sanal ortamda ve yere sınyal vererek, yapıldıgı ıçın herhangı bır çevresel bozma ya da etkı ıçermezler f. Deprem Çeklncesi Yapı omru ıçınde beklenen en buyuk deprem (M), ıvmesı (a) şıdden (I) yerdegısnrmesı (d) yerleşım ve yapüaşmayı etküeyecek drn kınklar, beklenen depremı kesnrmek ve buna karşı yapıda onlem alınıp alınmadıgı belırlemek ıçın yapılır g. Ter gözlemleri: Yeryapısı tortul ve anakaya bınmlen yerkınklan yeralusuyu, yerkayma ve akması bulmak ıçın yapıhr h. Tapüasma ilkeleri: Yer turu, sınıfi., emnıyet genlmesı yatak katsayısı taşıma gucu, temel turu ve yapılaşma onlem lennı bulmak ıçın yapılır Yapı araştırması Yapının taşıyıcı ıskeletının (kolon hrış, doşeme, duvar temel) durumunu ve varsa depremden etkdenme derecesını belırlemek ıçın, yerınde yapı ıçınde ve deneylıkte yapılan deneylerı kapsar Yapının boyle bır yerde saglıklı oturması ve bu bolgede oluşacak depremlerden yıkılma Deprem olduğunda meydana gelen enerjl, taşıyıcılarda yatay ytik olufturur. Bu yatay yüklerln etklsiyle tafiyıcılarda olufan hasarlar ana hatlanyla fekllde görüldüğü glbldlr. 1 Klrifte eğllme çatlağı, 2 Klrifte kayma çatlağı, 3 Koforda eğllme çatlağı, 4 Kolonda kesme çatlağı, 5 Kolonda donatmm paslanarak şlşmesl ve paspaymı çatlatması, 6 Kolonda basınç çatlaklan, 7 Düğüm noktasında çatlaklar, 8 Yatay yiik etklsMe kolonda mafsallaşma olufumu, A baflangıç düzeylnde, B ılcrlemeye baslamif durumda, C Çok llertemlş. Lli TAY KUVVET ÇEKME ÇATLAĞI I 1 r I BASINÇ EZILMESİ ı I I I LlJ I I ı 1 I I YATAY KUVVET ! ! | | T" I ! ! I B ]rr J 1 \ I I I < I I I I , LLL1ı ı I I I 1 1 ı 1 ı KOLONUN MAFSALLAŞMASI 678/18 Yapı dayanım incelemeslnde Schmıtt çeklcl deneyl