Katalog

Eelliğin peşine düşer.. MIVU ^ihmle anıatörce ilgılenen Galton, her grubun kencline ozgu bir yüz biçimi oldugunu kanıtlamak amacıyla, toplumun farklı alt kesitierinden gelen kişilerin vesikalık fotograflarını kanşürmak suretiyle kaba saba, bulanık yuzler elde etti. Galton'un savı fiyaskoyla sonuçlandıysa da, genç adam araştırma sonucunda ortak ozelliklerden yola çıkarak ürettigi bu yüzlerin hemen hemen tümünün bunlan olusturan asü sahiplerınden çok daha hoş görünumlu olduklannı görunce dehşete kapüdı. Langlois aynı deneyi bu kez söz konusu bıleşimi bdgisayannda sayısal olarak gerçekleştirerek yineledi. Elde ettigi gorüntüler 300 kişi tarafından degerlendirildiginde bunlann onlan oluşturan yuzlerin çogundan daha çekici olduklan belirtildi. Insanların doguştan "bilişsel ortalama" yapma yetisine sahip olabileceklerine dikkat çeken Langlois, "Küçücük çocuklar bile binlerce yuz görmüş ve bunlardan kıyaslama olanagı tamyacak bir ölçüt oluşturmuş olabilirler," diyor. olmadıgını öne sürüyor. Biyoloji uzmanlan Anders Moller ve Randy Thornhill insanlann doguştan bakışıma (sımetrı) duyduklan güçlü istegin bu konuda bıze saglanan buyük bir nimet olduguna, zira bakışımsızlıgın kotu beslenme, hastahk ya da bozuk genlerin bir göstergesi sayıldıgına dikkat çekiyorlar. Moller ve Thornhill, kır kırlangıcından aslana, tum bakışımsız hayvanlann daha az yavruladıklannı ve daha kısa ömürlü olduklannı ortaya koydular. Evrim yaş yegleme konusunu da doğal olarak işlemiştir. Insanoglunda dışilerin uretkenligi ve buna baglı olarak da çekiciligi 20'li yaşlarda doruk noktaya ulaşır. 1953 ile 1990 yıllan arasında "Playboy" dergısinin orta sayfasına cinsel çekiciliklerinden ötürü resimleri basüanlann ortalama yaşı 21.3 idi. Benzer biçimde, Johnston da Japon kadınının yuzünun 22.4 yaşında guzelligınin dorugunda oldugunu ortaya koydu. Erkekler erışkınliklennin buyuk bir bölümünde üreme yetilerini surdürduklerinden, çekicilik oranlan, yirmilı yaşlannı geride bıraktılctan sonra düşüş gostermekle birlikte, yaşlannın ilerlemesine karşın yıne de bir hayli yüksektir. Yine de, bir canlı türü herhangi bir yenilikten yoksun bir duraganlıga geçebilir. Erkekler yogun bir rekabet içinde olduklannda, aşın uçta kimi özellikler çevrede gezinen gözleri kendi uzerine çekebilir. Johnston, erkek tavns kn^nnon goz kamaştıncı kuyruguyla böbürlendigini ve dişüere, "Şu görkemli kuyruguma bakın. Asalaklanm olsaydı böylesine büyük bir kuyrugum olabilir miydi?" diyerek meydan okuduguna dikkat çekiyor ve "Bu özellik yaşamın surdurülmesi açısından olumsu bir etki yaratmakla birlikte, dişileri kendine çekerek ureme açısından sağladığı yarar ömrün kısalmasından oluşan boşlugu fazlasıyla kapatabilir" diye ekliyor. Aynı kavram, ortalamayüz araştirmasında insanı rahatsız eden bir sonuca çozum getirilmesine yardıma oldugundan, insanlar için de geçerli gorunuyor. Etcoff bu araştırmalann çogunla ortalamadan daha hoş olduklan belirtilen, kendine özgü özellikler taşıyan birkaç yuze her zaman rastlandıgını belirtiyor ve "Ortalama her zaman en iyisi olduguna göre, böylesi bir duruma ne demeli?" diye soruyor. ması dişiligi, buna baglı olarak da, yuzün çekici bulunma olasılıgını artıncı bir etki yaratmaktaydı. Bu deney için yaraülan trafigi altüst edici güzellikteki kadın yüzünde 200 farklı ozellik hiperdişilik yönünde degıştirildi; gözler buyudü, burun küçuldü, dudaklar dolgunlaştı, çene incelip küçüldü. Johnston ergenlik döneminde yuzlerin bir degişimden gectigine, erkeklerde testosteronun çenenin uzamasına neden olurken, kadınlarda öttrojenin kalça, gögus ve dudaklann şişmesine yol açtıgına parmak basıyor; dolgun dudak, gögus ve kalçalann yanı sıra, mınık bir çeneye sahip olmanın dogurgan bir dişiligin göstergesi oldugunu belirtiyor. Tıpkı tavuskuşunda görkemli kuyrugun eş bulma açısından bir ustunlük saglaması gibi, mınik çene yemek yerken pek elverişli olmasa da, dişiligi on plana çıkartan bir özellik oldugundan daha çok bebegin üreulmesi yönünde bir ustunlük sagkyor. Johnston biçimlendirme programı kapsammda hiperdişi savına başka bir yoldan yaklaştı. Ük once Web sitesini ziyaret edenlerden bilgisayar çıkısh 16 Kafkas kadın yüzünü değerlendirmelerini isteyen Johnston, ardından bu degerlendirmelerden yola çıkarak seçme, kanşorma ve degiştirme suretiyle yeni bir dizi yuz elde etti. Dünyanın her köşesinden 10 bin kişinin kaüldıgı bu acımasız işlem sonucunda deneysel olarak türetilen en guzel yüze ulaşudı. Yüz hatlannın olçümleri bu yuzün kesinlikle hiperdişi oldugunu kanıtlamaktaydı. Bizlerin güzel olarak tanımlayabilecegı bu yuzu Johnston daha aynnnh bir biçimde betimleyerek onun "dogurganlık belirtilerini en üst düzeyde taşıdıgına" dikkat çekiyordu. Kimi büim adamlan ırksal yegiemelerin bu görüşü destekledigine dikkat çekiyorlar. u soluk keskl Tarih bizlere, hemen hemen her zaman ve tırmacı Vktor her yerde, ilk kez karşı karşıya gelen iki yaret eden farklı ırkın birbirlerine, çok garip olmasa ! göre bllglsa da, biraz kaba bir biçimde davrandıklannı SHenln her bir gösteriyor. Kafkas kadın Etcoff buna örnek olarak, 1860 yılında •steyen fohnsABD'yi ziyaret eden bir grup Japon samuraleğerlendlrmeyın Batılı kadınlann "köpek" gözlü olduklaefleftlrerek n ve bunun "insara umutsuzluga ittigi" gibi etti Aynı Iflem bir gözlemde bulunduklannı, Japonya'ya ik elde edilen giden ilk Batılı ziyaretçilerin ise bu ülke ineğeriendlrlldlsanlannın gözlerindeki çekikliğin onlara alamadan çok uykulu bir hava verdigi ve gözleri daha da e "Mperdlfl" küçülttugüne dikkat çektiklerini anımsaükadının alt çeyor. Etcoff, her iki durumda da, yabancı ır;ok daha dol kın buyük bir olasılıkla ortalama idealden uzaklaşügını düşünüyor. Peki, bilişsel ortalama yetisi neden evrilmiş olabilir? Evrimsel biyolojı herhangi bir insan toplulugunda aşın uçtaki özelliklerin zamanla yok olduklannı ve yerlerinı ortalama özelliklere bıraktiklannı savunuyor. Kuyruklan aşın ölçüde uzun, ya da çok kısa olan kuşlann fırunada can vermeleri çok daha büyük bir olasüık. Aynı biçimde, doguşta aşın kilolu ya da agırlıklan ortalamanın alunda olan bebeklerin de yaşama olasılıgı çok düşuk oluyor. Ortalama bir eş örnegi oluşturma yetisi yaşamı sürdürebilme açısından başlı başına bir ustunlük saglayabilir. Yüzdeki aşırılıklar Johnston'un bulgulan güzellık konusunu araştıran bilim adamlan arasında büyük bir kargaşaya neden oldu. "Çekici Yüzler Gerçekte Yalnızca Ortalama Yüzlerdir" başlıklı bir yazısında Langlois ve üç başka araşnrmacı, "yuzdeki aşırılıklar" adını verdikleri ortalama ozelliklerden herhangi bir sapmanın çekiciligi ortalamadan çok daha iyi açıkladıgı görüşünü ortaya attlar. Langlois, Perrett ve ekibinin deneklerin yuzleri eşit düzeyde çekici bulmalannı engelleyen bir "zorla seçme" yontemi uyguladıklannı, bu yüzden de elde edilen bulgulann bu "yöntemin bir ürünü" oldugunu öne süruyor; kendilerinin de aynı türde bir deney uyguladıklannı, ancak deneklere bi Ortalamanın üstünün anlamı St. Andrevvs Üniversitesi ruhbilim uzmanı David Perrett, biri çekici bulunan bir grup kadından, oteki ise çekici bulunan erkeklerden iki ortalama yüz yaratarak bu durumu aydınlıga kavuşturmaya çalışu. Perrett bu yüzleri daha büyük bir grup içinden gelişigüzel seçerek oluşturdugu ortalama yüzlerle kryasladı. Sonuçta, güzel yuzlerden olusturulan ortalama yüzler otekılerden daha çekici bulundu. Perrett en güzel dişilerden oluşan yüzün ortalama yüzden farklı özelliklerini abartügmda ise elde ettigi sonuç daha da şaşırtıcıydı. Çünkü elde edilen bu yüz ötekileri gölgede bırakacak güzellikteydi. Perrett'e göre, çekici bir kadın yüzunun ortalamaya kıyasla ustunlügu difilikle bağlanulıydı. Söz gelimi, kadınlann kaşlan erkeklere kıyasla daha kavislidir. Ortalama yüzden farklı olan bu özelligin abartil Ortalama eş Ortalama olana karşı duyulan egilime, Yunan dilinde "sıradan" anlamına gelen "koinos" ile "sevgi" anlamına gelen "philos" sözcuklerinden türetilen "koinophilia" adı venliyor, Langlois'ya göre, insanlann "koinofll" olduklan açıkça görülüyor. Bu durumda geriye iyieş örneginin doguştan mı, yoksa sonradan mı edinildigi sorusu kalıyor. Bu soruya bir yanıt bulmak amacıyla Langlois'nın doktora ögrencisı Liıa K«Ukani», dogumlannm üzermden yalnızca 15 dakika geçmiş bebeklere biri çekici, oteki itici iki resim göstermeyi denedi. Ancak bu deneyden elde edilen veriler daha yeni değerlendirilmeye başlandı. Gelgelelim, kimi bilim adamlan koinoülin evrimin bize gozelligi aynmsama yönünde sağladığı tek ve en yuce olçüt Uyopslkohfl uzmanı /ohıuton loldakl yiizU 16 Kafkas kadın yüzünün tayısal olarak blçunlendlrllmesl sonucunda yarattı. Ardından erkek yuzü İle kadın yüzü arasmdakl farklılıklan blraz abartıp, kaslan daha kavlsll, gözleri daha buyük, burun ve çeneyl daha dar, dudaklan daha dolgun yaparak bu resml blraz çarpıttı. Sonuçta ortaya çıkan sağdakl yuz gerek kadın, gerekse erkek öğrendler tarafından daha çekici bulundu. fohnston'a göre bu deney, Mperdlflnln serglledlğl olağanustü dogurganlık nedenlyle Insanlan çektlğlnl kanıtlıyor. 678/13