Katalog

Adaletin gerçeklesmesînde böceklerin de büyük yeıi var! Adli entomoloji diye anılan ve böceklerin kanıt olarak kullanıldığı dal, son yıllarda ilginç ve büyük gelişmeler gösterdi. I. Hamit Hancı*, ElifÇetin Duman** A dlı Entomoloji veya rnediko krıminal entomoloji, bir suçla ilgili adli araştırmalarda böceklerin kanıt olarak kullanıldıgı büimdir, Dünyada böcekler 250 mıfyon yıldır, insanlar ise 300 bin yüdır varlar. Yeryüzünde 700 bin tane degişik tur belırlenmış 10 müyondan fazla degişik tur oldugu tahmın edüiyor. Adli entomolog tarafından toplanan, saklanan ve analiz edilen böcekler ölüm zamanı ve yeri için delil olarak kullanılır. Böcek bilimciler, adli tıbbi araştırma takımının üyeleridirler. Pek çok yüdır göz, burun ve diğer deliklerde ve ceset üzerindeki yaralann oidugu yerlerde bulunan kurtçuklar ölünün tiksindirici ogesi olarak düşünülürdü. Cesetler, genellikle yıkandıktan sonra otopsi masasına konurdu. Adli bilimlerde balistik, ateşli silah muayenesi, ısınk izleri, barut tozu kalınüsı, sıçramış kan analizi ve suç büiminin diğer elemanları çalışılır, geliştinlir; ölüm yeri ile birlikte böcekler ihmal edüirdi. Zamanla bazı bilim adamlan adli entomolojiyi araştırdüar, bu alanda araşürma yapmanın gizli ve büyüleyici oldugunu düşündüler. Adli entomoloji, adli sistemde suç araştırmalarında hem yaşayan (katil) hem de oleni incelemek ıçın kullanılmakla beraber, sivil yanı da vardır, Depolanan yıyeceklerde kontaminasyon lan da (bulaşma) araştmr. Adlı entomolojinin çocuk kotuye kullanımı (istisman), yaşülara kötü muamele ve ihmal gibı kullanıldığı pek çok başka alan da vardır. Yayımlanan olgularda bazı ailelerin eşek ansı, balansı gıbi boceklerle çocuklanru sokturduklan saptanmıştır. Eşekansı veya balansı sokmalan otomobil kazalanna da sebep olabilmektedir. Uçak kazalannda da böceklerden şuphelenilebüir. Benzin hattı gıbı temel yapıları tıkayarak kazalara sebep olabılirler. Bu nedenlerle adli entomolog kriminal araştırmalarda ölen kişinin agız, boğaz ve burun deliklerinı, otomobilin radyatör ve fanını araştırmalıdır Cesedın yanından veya etrafindan böceklerin toplanması, ayrımı, muayenesi ve tarumlanması adli entomolojinin işidir. Cesettekı kolonızasyon durumu, bölgesel böcekler ya da cesedın yanında, ıçınde ya da uzerinde birıken necrophılous (olü yiyen) böceklerin gelışımıne bakarak adlı kararlar verilebüir. Pek çok olguda enşkm evredeki orneklere ihtiyaç vardır. Böcegin evresinden cesedin kaç gun onceye aıt oldu gu tahmin edüebilmekteçtir. Profesyonel bir entomolog bocek biyolojısınin yanı sıra, böceklerin jeolojik dagüımını da bümelıdır. Bu özellıkle olumun hangı yerde meydana geldıginı saptamak ıçin kuUanılabüir. Adli Entomolojinin Önemi Adli tıp uygulamasında ölüm zamanı tayini açısından çok çeşitli kriterler ve yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerin hiçbiri ölüm sonrası zamanın beürlenmesinde her zaman tam güvenilir sonuçlar vermez. Özellikle cesedin dış ortamda kaldığı, çürümenin başladıgı ve ilerledigi durumlarda entomolojik incelemelerin ölum zamarunın belirlenmesindeki önemı artar. Yapılan birçok çalışmada adli soruşturma ve otopsi bulgulan ile karşılaştınldıgında, entomolojık araşörmalann güvenilir bir yöntem olarak kabul edilebileceginin gösterilmesi, ulkemizde de entomolojik araşürmaların yapılması ve adlı übba uygulanmasının gerekliligini ortaya koyuyor. Ad'.'ı Tıp Bilimi son yıllarda çok büyük gelişmeler ve ilerlemeler kaydetmiştir. Dısarıdan bakıldığında sadece otopsi yapılan ve adli rapor verilen bir bilim alanı olarak görülen Adli Tıp son yıllarda birçok bilim dalıyla ortaklaşa çalısır hale gelmiştir. Artık ADLİ ENTOLOMOLOjl sayesinde cesedin vücudundaki böcek larvalanndan cesedin ölüm saati ve öldüğü bölge tespit edilebilmekte; yazı ve imza sahtekârlıklarında (CRAFOLOJİ) bilgisayar tekniklerinden yararlanılmakta, trafık kazalannda olayın nedenini saptamak için modern tekniklerden yararlanan ADLİ OTOMOTİV bilimi gelişmekte, dişler ve dişetlerinden yanmış cesetlerin kimliğini ya da hangi zehirle zehirlendiğini belirleyen ADLİ DİŞ HEKİMLİĞI Adli Tıp Pratiğinde yerini almakta, çürümüş insan cesedinin bulunabilen kalıntılarından kimlik, yaş ve cinsiyetini ADLİ ANTROPOLOjl ortaya çıkarmakta, ADLİ BÜSTÇÜLÜK bölümleriyle, bulunan bir kafatasının nasıl bir yüze sahip olduğu ortaya çıkanlmakta, silahları inceleyen BALİSTİK biliminde yeni teknolojiler gelişmekte, hekimin yasal sorumluluk ve yetkilerini irdeleyen TIP HUKUKU kendini kabul ettirmekte, ADLİ SEROLOJİ bölümünde yapılacak DNA incelemeleri ile babalık testleri %100 e varan oranlarla yapılabilmekte, birçok olayın faili ortaya çıkanlmakta, hatta "Saldtrganın suç yerinde bir spermini ya da bir damla kanını bırakması nüfus cüzdanını bırakmasıyla eşdeğerdir" denilmekte. Tüm bu çalışmaların gerçekleştirilebilmesi için üniversitelerde belirtilen bilim dallarını içeren Adli Tıp Enstitüleri kurulmalıdır. Bu enstitülerde sadece hekimler değil, zoolog, toksikobg, botanikçi, antropolog, biyolog ve daha birçok bilim alanından insanlar bir ekip ruhuyla çalısarak başanlı ürünler ortaya koyacaklardır. Doç.Dr. I. Hamit Hancı leşmiş ve ilen derecede dagılmış bir olgu yayımladı. Denız suyu ile dolu tank içinde bulunan cesette yapılan incelemede, ölümün 7 ile 10 gun önce oidugu ve daha sonra tanka atıldıgı kanaatine vardı. Katilin daha sonraki itirafi da buna uymaktaydı Cesette gözlemledigi bir pupa formunun, bir araba koltugunda görülmesi ile, cesedin bu arabayla taşındıgını da ortaya çıkaıdı. Greenberg, laboratuvardaki böceklerin nasıl geliştıgini. biriktigini, süresi ile ügılı bılgılerı araştırarak, 1985 yılında bazı olgular yayınladı Greenberg, böceklerin nasıl yok oldugunu buldu ve CİRİŞ "Böcekler katilin itirafçuıdır" dedı Ük text book 1986'da Smith tarafından "A Manual Of Forensic Entomoloji" adında yayımlandı Bu text book, entomologlar için çok ıyı bir referanstır Aynca entomoloji ve ölum ile ilgili 1990'da bir rehber yayımlandı. Adli entomolojinin, mutlaka adli tıp üstüne süper ihtisas şeklinde olması gerekmiyor. Bu ayıı bir doktora programıdır. Tarihçesine kısa bakış 1235'te Çinli Sung Tzu adındald ölüm araştmcısı, bir Çin köyünde orak ile boğazı kesilerek oldurülen kışınin kahlını araşürmuş ancak bulamamış. Sonunda butün köylülerin oraklannı toplamış ve oraklan bekletmiş. Cesetteki boceklerle oıaklardakı böcekler ayn ayrı karşüaştırılmıs, katil orak boylece bulunmuş. Arutjuna adında bir bılım adamı,. 1962'de Azerbaycan'da, kısmen iskelet Hangi bilgiler ölüm araştırmalarında kullanır? Adli entomologlar, genellikle cınayet davalannda olum sonrası donemde çahşırlar. Larva boyutlarının goz onune alınması gıbı, türlerı ayırmak için pek çok teknik kullanırlar. Kalifiye bir entomolog bir cesedın postmortem (ölüm sonrası) olası hareketlerinı de saptayabilir (ceset kişi öldükten sonra başka bir yere nakledilmiş mi? vs,). Böceklerin cografı dağılımı da önem taşır. Bazı sınekler farkh yerlerde bulunur ve yumurtalannı bırakırlar. Ortamın kapalı veya açık olması; havanın güneşli veya kapah olması evrelerı etkilemektedir. Soguk ve sıcak ortamlarda farklı turler gelişmektedir. Soguk yerlerde tipik kolonızasyon oluşmamaktadır. Tüm bunları göz önüne alarak, iyi bir entomolog, cinayet mahalı, cınayetin açık veya kapalı bir alanda ışlenıp ışienmedıgı ve cesedın başka bir bolgeye nakledilıp edılmedıgı haldonda füar sahibi olabüir. Ceset uzerinde hıç bocek olmaması, kişinin çok soguk bir yerde YETİŞKİN YUMURTA UÇAN 5İNEKLERİN YAŞAMDÖNGÜSÜ LARVA 674/18