Katalog

23. uo Uhr 24.U0 23.00 24.00 Uykuya dalma sıraunda kaslar henüz hareket hallndedlr. Bazılan anlamsız tözcükler M asaması mınldanır. 1.00 2.00 REM uykusu haftf olmasına rağmen en çok ritya bu afamada gürülür. Bebeklerin rüya gorme sürelert seklz, yetlfklnlerin he yalnuca bir buçuk saattlr. 3.00 4.00 Rüya sıraunda kaslar çahsmaz. Aksl takdlrde Insan rüyasında gördüğü her hareketl ta klp ederdl. 1. Asama 23.0024.00 DffgifirSmtau uyitunun haWol&w$unugtisteren tlplk bellrtldlr. 1.00 2.00 blrçok klsl bacaklannın Istenç dısı hareketlerl nedenlyle uyanır. Uykusuzlan llaç kuttanmayujten^ nedenterden biridir. 3.004.00 Rüya görürken derln uykuya dalanlar yatakta pozlsyon değlftlrirler. Uyku laboratuvarında yorgunluk testl mişti. Oysa bugün içi2. Aşama mizdeki za005.00 Ruhsal rahatsızlıklan olan klşller derln uyku hallnl terk ederken althnnı ıslatablllrler.J^ man mekanizmasının merkezi düzenleyicisi olarak açıklanmakta. Epifiz olasılıkla üçünİ. Asama cü gözün ıi.OO Derin uyHudaki herahı çocuktan blrl uykusunâa gezinir, körelmiş bir kalmtısıdır. Bazı ilkel hayvanlarda "ışık alıcısı" görevini yerine getiren Lavle organızmanın içımızdeki "bir sauykusuzluk nedeni, genelde kendilerine epifiz, gelişkın memelüerde (ınsanlarda at" tarafından yönlendırüdıgme dıkkat seçtikleri yaşam biçimlennde aranmalıda) melatonın hormonunu salgılamakta. çekmekte. Organızma vucut fonksıyonladır. Günün her saatınde uyanık kalma zoGeceleri salgılanan bu hormon canlılara nnın dogru zamanlarda yapümasını bu runda olanlar veya kalmak isteyenler, geyorgunluk hissini vermekte. Amerika'daki saat yardımıyla saglamakta. Ve davranışce yarılarma kadar Internet'te sörfleyenaraştırmacılar melatonin hormonundan lanmızı ayarlayan bu mekanizma gece ve ler, kablolu kanallarda porno yayınları yararlanarak "Jetlag" rahatsızlıgını (Uzun gün ışıgının düzenli degişimine baglı olabekleyenler gibi birçok insan uykusuzlumesafeü uçuşlar sırasında ülkeler arası rak çalışıyor. Vücudumuzdakı uyku mekaga mahkumdur. saat farkına baglı olarak ortaya çıkar) hanızması artık büımsel olarak da açıklanaKanadalı nöropsıkolog Stanley Cofifletmeye çahşıyorlar. Kısa sürelerde yabümekte (bkz çizelge). ren'en düşüncesıne göre insan, oldukça şanan buyuk saat farklılıkları ıçımizdeki uzun bir evrimsel gelişim sürecine sahip Hipotalamusun merkezinde sinir "zaman makinesinin" aksamasına neden "biyolojik bir makinedir". Yüzbinlerce yd çekirdeklerinden oluşan ve kalıtımsal olaolmakta. Insan organizması yaşadıgı çevdevam eden bir süreç içinde, vücut ısısı, rak oldukça yaşlı birikimler bulunmakta. renın zamanına göre programlanmıştır, saframide ve hormon salgüan, kalp atış Bunlar açlık, susuzluk ve dıger yaşamsal Jetlag, bu yuzden uzak ülke yolculan ama lan, entelektüel ve kınetık reaksıyonlar ve ihtiyaçlan ayarlayan bir merkezle bırbiriözellikle de pilot ve hosteslerın sağhgını en sonunda da cinsel iktidar ve libido gine baglıdırlar. Hıpolatalamus çekırdekleri etkilemekte. bi biyolojik fonksiyonlar 24 saatlik bir ritözellikle de epifız ile sıkı sıkıya baglantüıme uyum saglayabilecek biçimde ayarlanmıştır. Israilli uyku araştırmacısı Peretz dır. Fransız füozof ve matematikçi Rene Descartes (15961650), epifiz hormonunu ruhumuzun bölgesi olarak tahmın et me" ve "Büyüme" gibi faktörler "24 saatlik servislerle" tamamlanıyor. Doktor, polis, itfaiyeci ve politikacı gibi zorunlu gece mesaileri yapanlann yanı sıra, her geçen gün farklı alanlarda yeni gece işçileri türemekte. Benzinliklerde 24 saat hizmet veren marketler, bar ve discolar uykusuz geceleri yaratan ışletmelerden yalnızca bazüarı. Öğle uykusu tarih oldu Kırsal kesime kadar uzanan endüstri, köylülerin yaşam biçimlerıni bile etkilemiş durumda. Çıftçilikle geçimlerini saglayamayan köylülerin yürüyen bantlar önündegeçen geceleri discolarda eş bulma çabalarıyla devam etmekte. Hızla gelişen kapitalızm 24 saatlik günü öylesine parsellemiş ki, kırsal kesımlerde dahi ögle istirahati dıye bir şey kalmamış. "Oysa ögle uykusu yalnızca bır gelenek degildir" dıyor kronobıyolog Jürgen Zulley (Regensburg Universıtesı), "bazı ınsanlann bünyesı buna ihtiyaç büe duyar". Vücut fonksiyonlanyla ilgili ölçümler bu saatlerde içimizdeki zaman mekanızmasının yavaşladıgını gosteımiştir. Uykunun üazi olarak kabul edilen rüya, organızma için en az onun kadar gerekli. Uykusuz kalanlar dogal olarak rüya da goremiyorlaı. REM uykusu (ruyaların gorüldügü aşama) duzenlı bır şekılde bölündügü veya azaldıgı zaman yuksek tansiyon, kalp atışlaıında düzensızlik ve hazımsızlık gibi rahatsızlıklar ortaya çıkmakta. Geceleri gerçekustu resım ve olaylar olarak ydşadıklarımız aslında beyın hücrelorinüzüı pıogıanılanmasırıı surdurüyor. Vucudumuzun diğeı hucreleri duzenlı olarak yenilenirken, bu hucreleı asla yenilerımeden nızimle biılikte yaşamaya devam ederler. Sınır hücrolerinın uzun yaşamları onları ruyalar aracılığıyla yeni deneyimlere uyum sağlamaya zorlamaktadır. REM uykusunu bsaltan etkılerden biri de uyku ilaçlan. Haç endüstrisi bu yüzden rüyalan etkilemeyen bu alternatif uzerınde çalışıyor. MaxPlanck Enstıtusu psıkiyatrı bolümünde görevlı Marike Lancel'in buldugu THIP adlı uyku ilacının bu tur ihtıyaçlara cevap verdıgı hayvanlar üzerinde yapüan deneylerle de kanıtlanmış. (Tetrahydroisoxazolopyrıdm3ol), Peretz Lavie'nin de dedıgı gibi, uyku evrimin bir hatası degildıı ve sonsuza kadar bizımle varolmaya devam edecektir. Nilgün Özbaşaran Dede Kaynak Spıgel 48/19999 Gece hayatı ömrü kısaltıyor Vardiya ışçüerinın % 80'i uykusuzluktan şikâyetçi. Uykusuz birkaç gecenın ardından işgucünde de onemlı kayıplar meydana gelmekte. Normal mesaı saatlerınde çalışanların yalnızca dörtte bırınde gorulen sınırsel rahatsızhklar vardıyalı Lşçilerde % 70'e kadar artmakta. Tum bunlaıa baglı olarak ortalama şaşam süresi de kızalmakta. Avrupa ıstatistıklerine gore bir memur veya ögretmenınortalama yaşam suresı 78, var atak yalnı* Yatak yalnızca uyumak (ve sevîsmek) için kullânılmalı. Uykıısuzluk çekenler yatakta kitap okumafve yomek yemekte kdçınmalı. Cereleri kişispl sorunlar üzerine düjünmek yerine onları unutrnaya çalışmak daha doğrudur, Klasik koyun sayma yönteıni ve televi/yon izlemek yjwrlı olabilir, Yatak odasmdj saat bulunrltırm<ıyın. Sesli çalışan saatler ve yanıp sönen işarofler normalde herkesi rahatsız odebilir. Eğer spor yapıyorsatıız yatmadan en az iki saat önce yapmaya çalıjın. Ak$amları kahve, çay, alkol ve nikotin gibi maddelerden uzak durun. Alkol önceleri uyku getiriyorsa da bir zaman sonra uyarıcı etki yapar. Sarhoşların gece yarısı uyanmalan bundandır. • Uyku düzeniniz asla bozulmamalı. Her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkın. Aynı riiizen tatil günlerinde de devam etmell. Akşamları ağır gıdalar tüketmeyin. Ceccleri buzdolabına yapılan ziyaretler uykusu/kığa çare değildir, Birçok insan içln artık liiks sayılan öğle şekerlemelerinden uykusuzlar kesinlikle kaçınmalılar. Tüm bunları yerine getirip de uyuyamayanlar, uyku haplarıoı deneycbilirler. Ancak bunlar uzmanlar tarafından pek önerilmemekte. PereU Lavie'ye göre: Uyku ilacının vücuttan atılması uzun siirer. Düzenli olarak kııllanıldığı takdirde kanda yoğunlaştığından gündüzleri de etkisini göstermeye devam eder. Düzenli olarak uyku ilacı kullananlarda konsantrasyon zorluğu ve dikkat dağılması gibi olumsuz etkenler görülür. llaç planlı bir biçimde alınmalı. Cece uykusu kaçan kişj ilaç alıp almamakta karar verene kadar zaman geçer. Cece yarısından sonra alınan uyku ilacının tesiri ertesi sabah da devam eder. Valium gibi bazı ilaçlar bağımlılık yapıyor. Bu tür ilaçları kullananlar günden güne dozu arttırmak zorunda kalırlar. Ve sonunda hapsı uyuyamaz hale gelirler. Uykusuzluktan yakmanlara öğütler diya işçiinin i.e yalnızca 65'tir. Tum bu olumsuzluklara ragmen Avrupa da vardıyalı çalışanların sayısı günden güne artmakta. Geceleri çalışıp gündüzleri uyumak zorunda kalan bu insanlar hiç kuşku yok ki toplumsal yaşamdan kopanlarak yalnızlıga itümekteler. Yaşadıgımız çagda "Küreselleş 674/14