Katalog

2001: Gökyüzüne genel bakış Hasan H. Esenoğluf*) G Ü n e ş : 18 Arahk 2000 ue 19 Ocak 2001 tanhlen arasında 33 gun boyunca Yay (Sagıttanus) takım yüdızında kalan Guneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecebk büınen harekeüyle ılerleyerek 20 Ocak üe 15 Şubat 2001 tanhlen arasında 27 gun boyunca Oğlak (Caprıcornus) takım yüdızında bulunacak Guneş, 2001 yüı ıçınde Yer'e 147 mılyon km üe en yakın konumuna 4 Ocak ta ve 152 mılyon km ıle de en uzak konumuna 5 Temmuz'da lüaşacakür Yer Guneş et rafindakı dolanımında Kış gundonumunu 21 Aralık 200'de geçmıştı, Gece ıle gunduz surelennın eşıtlendığı İlkbahar ekinoksuna ıse 20 Mart saat 16'da ulaşacak 20 Mart'ı ızleyen gunlerde gfin ısı^ından daha fazla yararlanılabıhnır parlak ve her ıkı cısım de yuksekte bulunduklanndan ortulme kolayhkla ızlenebüecekür Ay, M a n ' ı örtecek 8.23 Ekim dkşam 22 cıvannda Mars, ük dordun evresındekı Ay'ın 0 1 derece Kuzey'ınde (Baüda, ufuktan yaklaşüc 4 derece kadar yuksekhkte Yay takım yüdızında) gorulecek ve Ay tarafindan ortulecekür Her üa cısım yıne de ufka çok yakın olacagından gorulmesı zor olacakür Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular aralüc ayı boyunca Uranüs u (parlakhğı +5 9 kadır) ve Neptün u (parlakhğı +8 kadır) yü boyunca şu şeküde ızleyebüırler Uranus Oğlak takım yüdızında ocak ayının ortasında akşamlan gorulur ve yü boyunca bu takım yüdızda kahr Sonra mart ayı başına doğru Guneş'e en yakın konumuna gehr ve tekrar sabahlan gokyuzunde goruhneye başlar 15Ağustos'ta tum gece boyunca gorulebüır Kasımın ortalanndan ıübaren de sadece akşamlan gokyuzunde gorulur Neptun de Oğlak takım yüdızında ocak ayının başında bır akşam yüdızı olarak gorulur ve yıne yü boyunca bu takım yüdızda kahr Sonra şubat ortasına doğru Guneş'e en yakın konumuna gehr ve tekrar sabahlan gokyuzunde gonümeye başlar Kasımın başından ıübaren de sadece akşamlan gokyuzunde gorulur Ocak ayı başında her üa gezegen de Guneybaü tarafita ve Neptun daha alçakta olmak uzere ufuktan ortalama 22 derece kadar yuksekhkte, akşamlan yaklaşüc 2 5 saat kadar ve gorulme suresı azalarak gozlenecektır Uranus ve Neptun üe bırhkte dığer gezegenlenn doğuşbauş saatlerı çızelgede verümışür A y : Yaklaşık 711 Ocak tanhlen arasında 5 gun surey le dolunay ve dolunaya yakın evreleıde kalacakür Dolunay bu tanhlerde yaklaşık 12 7 kadır parlaklıgı ıle tum gece boyunca Ay ısı$ı üe Yer'ı aydınlatmaktadır Ozelhkle bu ay ışıgı yaklaşık gece yansma kadar Doğu taraunda ve gece yansından sonra da Batı tarafında daha behrgındır 2001 yüında üası Guneş ve uçu de Ay olmak uzere toplam bef tntnlnu gerçekleşecektır Bunlaıdan çızelgede de gorulduğu gıbı, Turkıye'den sadece 9 Ocak 2001 tarıhınde meydana gelecek olan Ay tutulması tumuyle ızlenebüecek 2001 yüının ügın Ay ortulmelen şu şeküde gerçekleşecektır 1. 21 Ocak sabah saat 06 cıvannda kuçuk gezegen Ceres (1), çok ınce bır Hüal evresındekı Ay'ın 0 7 derece Guney'ınde [Guney Dogu'da, ufuktan yaklaşık 9 derece yukseklıkte Yüancı (Ophıuchus) takım yüdızında] bulunacak ve Ay tarafindan ortulecekhr Ceres +9 kadır parlakhğında olacagından ancak teleskop veya durbun üe gorulebüır M e r k ü r , büındığı gıbı sadece ufka yakın olarak ya 2. 15 Niıan sabah saat 06 cıvannda kuçuk gezegen Guneş doğmadan once Dogu'da ya da Guneş batüktan sonCeres (1), son dordun evresındekı Ay'ın 0 9 derece Gura Baü'da gorulebüır Gezegen, ocak ayının ük on gunu Guney'ınde, ufuktan yaklaşüc 25 derece yuksekhkte Yay tabm neş'e çok yakın olmasından akşamlan görulemıyor Sonrakı yüdızında) bulunacak ve Ay tarafindan ortulecekür Ceres gunlerden ıübaren ay sonuna kadar Guneş batüktan hemen +8 7 kadır parlakhğında olacagından ancak teleskop veya sonra Baü tarafında ay sonuna doğru ufuktan 14 derece yukdurbun üe gorulebüır selerek kısa bır surehğıne zor da olsa gorulebüecektır 1028 3. 25 Nisan akşam 19 cıvannda kuçuk gezegen Juno Ocak tanhlen arasında Oğlak takım yüdızında ve dığer gun(3) goruşmesı oldukça zor olacak çok ınce Hüal evresındekı lerde Kova (Aquanus) takım yüdızında bulunacakür ParlakhAy'ın 1 derece Kuzey ınde [Batı'da, ufuktan yaklaşüc 9 derece ğı 1 kadırden başlayarak gıderek 0 2 kadıre kadar sonukleyuksekhkte Balüdar (Pısces) takım yüdızında] gorulecek ve şecekür Ay tarafindan ortulecekür Juno +9 8 kadır parlaklıgında oldukça sonuk olacagından ancak teleskop veya durbun üe gorulebüır V e n Ü S , akşamlan Guneş batüktan sonra 3 5 saat kadar bır sure ıçın Guneybaü tarafinda ufuktan ortalama 33 de4 14 Ağnıtot sabah 05 cıvannda Saturn, şışkınay evrece yuksekhkte (fakat gıderek artarak) gozlenecektır Geresındekı Ay'ın 0 2 derece Kuzey'ınde pogu'da, ufuktan yakzegen 122 Ocak tanhlen arasında Kova takım yüdızında, laşüc 53 derece yuksekhkte Boğa (Taurus) takım yüdızında] sonrakı gunler Balüdar takım yüdızında kalacaknr Venus'un gorulecek ve Ay tarafindan ortulecekür Saturn, +0 1 kadır parlakhğı değışmeden 4 4 kadır parlakhgında kalmaya deyetennce parlak ve her üa cısım de oldukça yuksekte bulunvam edecek Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezeduklanndan ortulme kolay gorulebüecek genı yaklaşık yenı ay evresınde gorebüecekler Gezegenm 5. 7 Ekim akşam 21 cıvannda Saturn, şışkınay evreyü boyuncakı harekeü şoyle Venus Guneş'e en yakın konusındekı Ay'ın 0 5 kadır derece Guney'ınde (Dogu'da, ufuktan muna geldığı yüın başlangıcı üe Mart'ın son gunlen arasında yaklaşüc 3 derece kadar yuksekhkte Boğa takım yüdızında) akşamlan gokyuzunun en parlak cısmıdır gorulecek ve Ay tarafindan ortulecekür Her üa cısım yıne de ufka çok yakın olduklanndan gorulmesı zor olacakttr M a r s , ay boyunca gece yansından sonra sabah Gu6. 4 Kasım gece 00 cıvannda Saturn, dolunaya yakm neş doğuncaya kadar gokyuzunde ufuktan yetennce yukseevredekı Ay'ın 0 6 derece Guney'ınde (Guney Dogu'da, lerek (yaklaşüc 35 derece kadar) gorulecekür Dolunaya yaufuktan yaklaşüc 57 derece yuksekhkte Boğa takım yüdızınkın evrede bulunan Mars yaklaşüc 5 saat boyunca Guney tada) gorulecek ve Ay tarafmdan ortulecekhr Saturn, 0 3 karafinda ük dort gun Başak (Vırgo) takım yüdızında ve dığer dır kadar oldukça parlak ve her üa cısım de yuksekte bulungunlerde Terazı (Lıbra) takım yüdızında +1 2 kadır parlakhğı duklanndan ortulme kolay gorulebüecektır üe gorulecekür gezegenm yü boyuncakı harekeü ıçın de 7. 1 Aralık sabah 04 cıvannda Saturn, dolunay evreşunlar soylenebüır Sabahlan goruleceğı yaklaşüc tanh aradekı Ay'ın 0 5 derece Guney'ınde (Batı'da, ufuktan yaklaşüc hğı 1 Ocak 13 Hazıran Akşamları goruleceğı yaklaşüc ta36 derece yuksekhkte Boğa takım yüdızında) gorulecek ve nh arahğııse 13 Hazıran 31 Aralık Ay tarafindan ortulecekür Saturn, 0 4 kadır kadar oldukça Tutubnalaı Tipi Öıellik lzl«nebilece$l yaıler Taıih Zaman J Ü p İ t e r , ay boyunca Boğa 9 Ocak 19 43 30 Ay Yarıgolge konısıne gırıyor Avustralya nın Baü yansı Asya Afrıka, Ay takım yüdızında akşamlan tutulması 20 42 00 2149 30 22 20 30 22 51 36 23 59 06 00 57 36 Ocak ayının gökatlasım Içeren ve 15 Ocak akfamı taat 21:00 Itlbartyle gorillebllecek gezegenler (reslmde keslkll dalre Ile gösterihnlş olan Cünes hattının hemen yakınma bakınız) ve takım yıldızlar sekllde verilmlştlr. şık 2 6 kadır değışmeyen parlakhğı üe Guneydoğu tarafindan ıübaren ufuktan gıderek artacak şeküde ortalama 65 derece yuksekte gorulecek Gezegenm yü boyuncakı harekeü ıçın şunlar soylenebüır S a t t t r n , Jupıter'e yakm konumundan dolayı benzer şeküde Saturn de ay boyunca Boğa takım yüdızında akşamlan erken saatten ıübaren gece yansını geçükten sonraya kadar gorulur Parlakhğı yaklaşüc 0 kadır olarak Guneydoğu tarafindan ıübaren ufuktan yaklaşüc 63 derece yuksekte gorulecek Bu üa gezegenden, bıraz daha yuksekte (gece yansına kadar) ve sonuk olanı Saturn'dur Saturn, 6 Ocak saat 03 te son dordun evresındeta Ay'm 2 derece Kuzey'ınde bulunacak Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Ocak aymda akşam, gece ve sabaha doğru gorulebılecek gezegenler çızelgede ozetlenmışür Gece j Pan> H P 1 Ç«Maa>lM i P » r w n * S CVIM "t o 1 0 o <b < D , C ( '« Camotm II |ll c o o ©;© O it» ©î© 10 Ocak Ay Golge konısıne gırıyor tngıltere Avrupa Gronland Kuzey Kanada ve Kuzey Alaska Tkm tutulma başlangıcı Tlırulma ortası Tbm tutulmanın bıtışı Ay Golge konısınden aynlıyor Ay Yarıgolge konısınden aynlıyor Guneş batüktan hemen sonra olmak uzere gece yarısını geçtıkten epey sonraya kadar gorulur Gezegen yakla Ay'ın belll baflı evrelere ulaşma tarlhleri; Doğufbattş taatlert ve görtllme surelert Ile Ay'm Yer'e en yakm ve en uzak konumu; Ulaşma tarlhleri ve uzakhklan da föyledlr: 2 Ocak'ta llk dordun evreslnde (ihSS'de doğuyor ve 00:17 de batıyor; gece yansma kadar görulür), 9 Ocak'ta dolunay evreslnde (16:33 de doğuyor ve 07:5S'de batıyor, tum gece görtllur), 10 Ocak taat 11de Ay Yer'e 357.270 km Ile en yakın noktasında, 18 Ocak'ta son dordun evreslnde (01:56'da doğar ve 12:42'de batar; gece yansından Itlbaren görülüyor), 24 Ocak'ta yenlay evreslnde olacak ve görülemeyecek, 24 Ocak taat 21 de Ay Yer'e 406.550 km Ile en uzak noktasında. 719/14