Katalog

deprern onesı artan elektrık yuku, ısı, gaz mıktarlarının olçumlerırun yapılması, bu suretie kırılma oncesınde belırh zaman düımlenyle üışkılı olumlerm yakalanabümesı, * Meteorolojık qozlernler yoluyla, çıkan gazlann ruz gârsız ortamda atmosferde oluşturabıleceklerı gaz bulutlannın bıçımlenmış ve kunumlanna goıe fay hatlanrun kestırü mesı * Aynı dık boylamlaıda denız yuzeyı uzerındekı alçak atmosfer kesımlermde hava sıcakügı kontrollerı deprem oncesı zaman dılımlerıne bağlı artan ısınma degerlerının ızlenmesı * Denız yuzeyınde mevsım ortalamalarını aşan anormal ısı artışlannın ızlenmesı, * Tamamen kapalı bulutlu meteorolojık ortamda, olası fay hatlanna rastlayan yerlerde denız ustunde bulut rutma yan/bulut oluşturmayan açık gokyuzu bolgelerının ızlenmesı, yorumlanması * Mehtapsız gecelerde, olası fay hatlan uzerrnde denız rengı degısıklıklerının, kızaraıaların, enerjı ışüdamaları nın/yansımdlarırun ızlenmesı, bunların deprem oncesı zamanlama ıle ıhşbleıının araştınlması, *'Marmara Deruzı'nde denız sevıyesındekı alçalma ve yukselmelerın ızlenmesı, * Bır an once, yeterlı modern donanımlı "batıskaf'lar temın edılerek denız dıbınde fay hattı boyunca veya bu hatta dık boylamlarda olçumlere gırışılmesı, gemüerden ulaşılamayan derınlıklerdekı sısmık çalışmalann tamamlanması, denız dıbı yuzeyındekı kabarma ve deformasyonlann ızlen mesı, denız dıbı sıcaklıklarında ve dıp akıntılarındakı artışlann/hareketlenmelerın ızlenmesı, aynca fay hattı boyunca denız dıbı kırlılık degısıklıklerının ızlenmesı (denız dıbı fay hatlaıı bolgesınde mıkroorganızmaların yaşayamadıgı savu nulmaktadır), * Uydu aracılıgı ıle alınan "deprem ongorulerı/earth quake predıctıons' ızlenmelıdır Orneğın, Amenkanjeolojık Araşürmalar Servısı USGS kaynaklı bılgılere Internet'ten ula şüabümektedır Bu kayndktan 918/11/1999 tdrıhlen arasında Turkıye bolgesınde (6 37 3) şıddetınde tek deprem uya rısı alınmıştır Aynı kaynaktan 418/12/1999 tarıhlerı arasında gene Turkıye bolgesınde (5 5 8) şıddetınde bır veya daha fazla deprem uyansı alınabümıştır Bu bılgılere ulaştıracak Internet adresı, bılgısayarla üçplı pek çok kımse ıçın bılınmeyen bır şey degıldır ve bu bılgıler fısıltı gazetesı halınde halk arasında dolaşıp durmaktadır * Dıger ulkelerın benzer araştırma kurumlan ıle de temas kurularak bılımsel ve teknık bügı alışverışı sağlanmah bu bılgıler arasında erken uyan degerlendırmelerıne oncelık verılmehdır * Polıste, narkotık ızlemelerde kopeklere başvurulabıldığme gore erken deprem uyansı alma amacıyla kopek lerın, kuşların, dıger hayvanlann davranısları, tepkılen depreme kadar kalan zaman boyutunda ızlenerek değerlendırılmehdır 'Ben Muzkentliyim...' Çikita muz Anamur muzu tartışmasma "Muzkent'Yı Osman Şabanoğlu başka bır açıdan katıhyor... abam yerlı muz çıftçısıdır Kendımı bıldım bılelı babam bu ışı yapar Yerlı muz babamın hayatı çocuğu, her şeyıdır Yılın 12 ayı gecesı gunduzuyle annem bıze babam muzlarına bakar Babam muzlaııyla konuşur dertleşır sırldrını paylaşır, onlann her şeyını büır Yerlı muz deyınce akla ılk Anamur Muzu gelır üysa yerlı muz Alanya'dan başlayıp doguya dogru uzanan ve Anamur'da son bulan yaklaşık 150 km'lık bır sahıl şerıdınde yeüşır Dederrıın bana anldttKjına gore muzu bızım koye 50'h yıllarda getırmışler Ondan once dedemler keçı koyun beslerlermış, zaten bızım oranın ınsanına tanhte San KeçılıKara Keçıh derler O zamanlar agaç sayısı çok azmış 1520 agaç kadar Oncelen tıcarı bır amaç olmadan aüe ıçı tuketım ve eşe dosta hedı ye edılırmış Çunku muzu bılen çok az ınsdn vdrrmş Eşe dosta hedıye derken muz tdnmmış çevreden talepler olmaya başlamış Sadece dedemler degıl bızım oranın tabırı ıle "Denızden yuzde" yanı denıze yakrn denız havasını alabüen tarlası olan herkes muz agacı dıkmeye başlamış Boylece muz tıcarı bır tarım urunu halı nı almaya baslamış Çok ıyı para edıyomuş 1 kg et ıle 1 kg muzun fıyatı bırbırme eşıtmış hatta çogu zaman muz eün fıyatını geçıyormuş Bunun uzerıne herkes hızla muz ekmeye baslamış Muzlaı çogalmaya keçıler eskı donpmını yıtırmeye baslamış De demler 250 keçıden 100 e 15 20 muz agacından 150 muz agacı na çıkmışlar O zamanlaı Istanbul'un zengınlerı tanıdıklan aracılıgı ıle muz sıparış ederlermış Boylece bızım yerlı muz ulke çapında tanınmaya ıstenmeye baslamış Tabu çok ıyı para kazandırıyormuş Aıtık eskısı gıbı keçı surusu olana laz yok, muz bahçen oldu mu hzı alırsın Muzu alan agadır "Muz dğ<xsi Bu yuzden dedemın bır çok şehırden tanıdıklan vardır 80iı yüların başma kadar bu acjalık devam eder Bu yülar serbest pıyasanın başladıgı yıllardıı Dedemın tabırı ıle "Gâ vur muzu geldı bızım agalık bıttı' Muz uga sı çıkıta muzun yaptıgı darbe ıle yerle bır oldu 9O'lı yülarda artık ortada ağa mağa kalmadı Aga artık ışçı parasını veremedıgı ıçın elıne kazma kuıegı alıp amelelık yap maya başladı Boylece bır zamanın şanlı muz ağası tarıhe gomulup gıttı Onun yenne geldı "Dole ağa" Doleaga sadece bızım degıl butun dunyanın ağası her yerde onun muzu satılır Ulkemıze ayda 2 mılyon kolı çıkıtd muzu gelıyor Oysa yukarda belırttıgım 150 km'lık bır sahıl şendıne yayüan ve mılyona varan agacı ıle yerlı muz ulkemızın muz ıhtıyacının çok buyuk bır bolumunu karşılamaya yeter Bır muz agacı ortalama 20 kg muz venr Dole aganın muzu hıç gelmesın demıyoruz, sınırlansın, bu ulkede hıç muz yetışmıyormuş gıbı ıhtıyacın tamamı ıthal edılmesın Muz agacı senede bır kez urun venr Govdesı ıçı su dolu bır boruya benzer Bu yuzden suya çok ıhüyacı vardır Muzun temel ıhbyacı su ve sıcaklıktır Tabu ana vatanı tropıkal bolgedır Orada bır saat bardaktan boşanırcasına yagmur bır saat aşın sıcaklık oluyormuş Boyle olunca da Dole aga muz cumhunyetle nndekı muzları ıçm bızdekı gıbı servetlerını harcayıp sulama tesıslerı kurmak zorunda degıldır Dole aganın muzlan dogal ortamında yetıştıgı ıçın çok az bır bahmla yetışebılıyor Oysa babam oyle mı' Yılm 12 ayı hıç bahçeden çıkmaksızm muza bakım yapar Babam bahçede bakım ıçın ınım ınım ınlerken Dole aga yan gelıp yatar yü boyu sadece kesım ıçın gelır bahçeye Şımdı babamın yıl ıçınde yaptıgı ışlere bakalım Muz senede bır kez urun vendıgı ıçın bakımı da yülık olarak yapılır Agaç ılk kez ekılecekse yanı yenı bır bahçeyse eskı bahçelerden getırılen fıdeler yenı bahçeye ekılır Agaç bır kez ekılır o agaç bır yıl ıçınde uıununu venr ve olur gıdeı yanı kuıur ama yerıne kokun den bızım fıde dedıgımız kuçuk çocukldiını bırakır Onlaıdan en ıyüen seçılır dığerlen ıse ana koku ıle beraber yennden sokuleıek atüır Gerıye kalan ıyı fıdeler buyur gelışır ve urun vererek tekıaı oluıleı ama olurken yıne yeıleııne kuçuk fıdeler bırakırlar B Boylece muz agacı neslını devam ettınr gıder Babam yıl ıçındekı bu ışı (onanm) nısan ayında yapar Eskı ana kokler ve zayıf olan fıdeler çekılır Toprak ıyıce surulur Gereklı olan kımyevı hayvansal gubrelerı venlır Üaçlama yapılır Sulama ıle damlama sıstemı hazırlanır Bu ış bır ay ıçınde bıtınlır ve mayısta sulanmaya başlanır En az 3 gunde 1 yagışlann başladıgı kasım ayına kadar sulanır Bu sure ıçınde yaprak kesımı yabancı otlann temızlenmesı, dogum ıçın hazırlıklann yapüması gerekır Dogum muz meyvesırun agacm govdesınden çıkmasına denır Agacın meyveyı duzgun çıkarabılmesı ıçın aynı ınsanda ol dugu gıbı yardım etmek gerekır Yardun edılmezse meyvesını başka bır agaca bındırebılır ya da taşıyamaz ve agaç yıküır Yıkılmaması ıçm bır destek ıle desteklenmesı gerekır Babam onlara bır ebe gıbı bakar Dogum mevsımı agustos ayında başlar eylul sonlarına kadar devam eder Ekım ayında dogum bıtmış ve meyve artık olgunlaşmaya başlamışür Olgunlaşma sırasmda meyveyı daha sıcak tutan ve koruyan plastıkten yapılmış (kesesı) gıydırılır Kesım dedıgımız urunun toplanması kasım, aralık ocak, şubat mart aylaıı boyunca yapılıı Nısan ayı yıl başıdıı ve ertesı ureüm yüı ıçın hazırhklar başlar Pekı babam bu bır yıllık alın ten ıle kaç para kazanır9 Anlatayım Babamın 1000 tane muz agacı var ve ortalama bır agaç 20 kg muz venr Yanı ortalama 20 ton muz Yerlı muzun şu ankı pıyasa fıyatı ortalama 600 bm Babam muzunu getınp pazara satarhaz pekı kım satar' Tuccar Tuccara kılosunu 300 bın lıradan ve rır Tuccar bey alır muzu bır yerden bır yere taşır satar manava en az 500 bın lıradan Manav bey de ekler kendıne gore bır şey a) sana muz 600 bın Vatandaş da sanır kı babam ıyı para kazanıyor Dıyebüırsınız kı babana kalan 300 bın de ıyı para Iyı para ama bu paranın da hepsını babama yar etmezler kı Sulama tesıslermdekı motorları çalıştıran Kepez Elektrık ılaçdı, gubrecı, borucu, ışçı amele Babam her ay Kepez Hektnk'e 100 mılyon fatura oder Butun koy ıse yaklaşık ayda 50 mılyara yakın fatura oder Devlet Dole agayı babamdan daha çok sevse de babam her yıl vergısmı tamı tamına oder Belkı bır gun Dole agayı sevdıgı gıbı benı de sever dıye 7 Babam ne mı kazanır Babam ekınını ekıp bugdayını yetışunr ve degırmende ogutup unundan ekmegını kendı yapar Denızden balıgını kendı rutar ve çarşıdan et almaz Babamın ınegı vardır ondan sut, yag, peynır, çokelek, yogurt elde eder Bahçesınde domates, bıber, patlıcan pa tates fasulye, bamya, sogan, sarmısak yeüştınr Bahçesınde portakal, manddlına lımon, şeftalı, ıncır ayva, nar agaçlan, uzum baglan vardır Zeytınlıgı vardır onlardan yag çıkanr, yer fıstıgını eker Babam seyahate çıkmaz, tatıle çıkmaz sınemaya gıtmez Babam kazandıgı paranın yansından fazlasını muz yetıştırmek ıçın yaptıgı masraflara, dıger kalarunı da vergı, hastalık ıçın doktor, ılaç parası, çay, şeker, tup, telefon ev elektrıgı vb ıhtıyaçlar ıçm harcar Bu ıhtıyaçları karşıladıktan sonra eger şansı yardım eder de para artarsa çocuklanru okutabüır Ama sa dece benı dığerlen devleümızın çok sevdıgı Dole aga yuzunden yanı para olmadıgı ıçın okuyamazlaı Çııftçı meydanlara çıkıp TahroLsun Dole aga" dıye bagıramaz sogan ekmege razıdır, zam ısteyemez, Allah ne verırse ona razıdu Hak ısteyemez çunku hak ıstemeyı bümez seçım zamanı bır sıyası gelır sıze şunu şunu yapacagım der kandınr oyu alır ondan sonra gelecek seçıme kadar bır daha ugramaz Nufusun çogunlugunu oluşturan çıftçıden koyluden kımserun haberı yoktur Televızyonda goremezsınız gazeteler yazmaz Koye heı gıdısunde "Ya Osman bızı televızyonda ne zaman gostereceksın şu rezılügımızı ne zaman gostereceksm' dıye takı lıyor bızım koyluler Haklılar çunku yazılarla dertlennın anlatılmdsı hele hele televızyona çıkmak dertlermı anlatmak gıbı bır duyguyu yaşamadılar Seslermı bır gun bıle olsun kedüer kopekler kadaı duyuıamadılar Kendılennı anldtcin ve yeılı muz dıye b,jşld yan bır yazı gorseler onu çerçeveleyıp baş koşeye asdildi Sonuç Burada degınılen tum verıler, ızlemeler, gozlemler sonucu elde edılebılecek tum bügılerın hepsını bır arada yorumlayacak, bu yorumlara dayalı erken uyan değerleııne ulaştıncı çalışmaları yurutebılecek sonuçlan halka zama nrnda duyuracak bu Oepremde Erken Uyan Araştırma Merkezi daha fazla zaman yıtırılmeksızın devlet bunyesın de oluşturulmalıdır Bu uyanlann ardmdan halkın zaman zaman evlerının dışına çıkrridsı gerekeceğmden, tıpkı savaşta hava akınlanndan alarm aldıkça sık sık sığınaklara gızlenmek gıbı, onceden deprem uyansı verılınce halkın hızla ulaşacağı açık alanlar belırlenmelı, bu alanlarda sığınma çadırları ve tesıslerı, deprem olduktan sonra degü, şımdıden kuruknalıdır Deprem şıddetı ne olursa olsun, deprem oncesı halkın uyarümasını, onceden bılgılendırümesını sağlayıcı verıleıe ulaştırıcı çabalaı yogunlaştınlmalıdır Bu gorev dev let tarafından yerıne getırılmplıdır Bugunun ve yeleceğm soı unlannın ustesınden gelıne bılmesı ancak ınsanlar sag kalabıldıkçe bır anlam taşır Bu nedenle depremde 'erken uyan' buyuk onem verılmesı gereken oncPİıklı bır amaç olmaktadır *Pıof Dr , ITU Mımarlık Fakultesı Oğretım Uyesı 667/16