Katalog

Beklenmedik bilimin ayak sesleri Ünlü bilim adamı Sirjohn Maddox, 50 yıl sonra bilimin ulaşacağı noktaya ilişkin öngörülerini Scientific American'da yer alan bir yazısmda açıklıyor. Maddox'a göre 50 yıl sonraki keşifleri bugünden öngörmemiz çok zor. undan 50 yü sonra büım dunyasında olacakları bugünden kestırmek pek olası gorunmuyor Bunu tarıhsel kayıtlar da kanıtlıyor Ornegın bundan 100 yü once 1899 da bilimin ne durumda olduguna bır goz atalım 0 zaman şımdı oldugu gıbı, ınsanldr tahmmlerını bır oncekı 100 yüa dayandınyoıdu Somut bır başan olarak gosterebüecegımız ornekler az degıl 1808'de John Dalton m maddenın atomlaıdan oluştugunıı \ rinıtlayan çakşmdsı fızıkte çıgır açan çok onemlı bır keşıf Bır dığerı 1851'de James Prescott Jonle'un enerjının saklanabıldiffınp ılışkın ı<ıpatı vc FVanaız fİKifcrçı Sadi Carnot'nun bır enerjı şekhnı başka bır enerjı şeklıne donuşturen verımın sınırlı oldugu varsayımı Bu ıkısı ılen tarıhlerde termodınamık bıhmınm yapıtaşlannı oluşturdu Deıken 1859'da Dogal Seleksıyon Yo B 1800'lu yıllann verımlüıgıne golge duşurdu Ornegın Hollanda Leıden Unıversıtesı nden Hendrik Antoon Lorentz Maxwell'ın teonsının kendı ıçınde çelışngını ortaya çıkarttı Teorıye gore çevremızde var olan havanın (eter) ıçındekı elektromanyetık çalkanülar yayılma egüımı gosterır Ancak bu teon, zamanın bır gozlemcıye baglı olarak hareket eden bır nesne uzerınde daha yavaş geçügını ongoıen bır vdrsayımın daha basıt bu ıfddesıydı 1905'te Albert Einstein bu teorıyı bır adım daha ılenye goturerek gorelüık kuramını gelışurdı Gorece hızlann ışık hızını ycvuuıt)y«jı:rtgını söyleyfiı yüıelılık kutdrnı, Newton'u felsefi boyutta şoyle ydlanlıyordu Bır nesnenın pozısyonunun olçumu ıçın zaman ve mekândan oluşan gorunmez bır çer çeve yoktur Yuzyıl once Maxwell'ın hava kuramının varolmadığını ıspat eden A. A.Michelson ve E. W. Morleyı 188O'lı yıllarda pek anlayan olmamıştı 1899'dakı deneyımlerden alınan derslerden yola çıkdarak kabul edılmış, temel büımlerın gıderek koşeye sıkıştıgı gorulmektedır Atomlann gorunmez olduğu vdrsayılır Bu durumda atomlann parçalaıı olan elektronlaı ve 1897 de keşfedılen radyoaktıf atomla nn yaydıgı ışınlaıı kım nasü açıklayacak9 Benzer şeküde Darwin genetık degısıklıklerın bıreyın ydpısını çok fazla etküemedığını varsayıyordu Gregor Mendel ın çalışma lannı bır kez daha yorumlayan büım adamlan (başta Hugo de Vries olmak uzere) kendılığınden olan genetık Elnstelnln görecellk kuramı 20. yy. blllmlnl şekttlendlren en önemll keşHtlr. Bu kuram yerçeklmlni mekân ve zamanı çarpıtan blr kavram olarak ele alır. luyla Turlerın Koklerı' yapıtıyla Charles degışıküklerın sanüdıgı kadar onemsız olDarwin dıkkatlerı uzerıne çektı Bu yapıt madıgmı bunlann bıreyın yapısında onemlı Dunya'dakı yaşam çeşıtlüıgıne üışkın ügınç bır yer tuttugunu üerı suruyordu Bunu ızlegozlemler ıçermekle bırlücte, kalıtsallıgın yen yülarda Thomaa Hunt Morgan ın lımekanızmasına veya aralannda akrabalık derhgınde yurutulen çalışmalar Columbıa bulunan farkh turlerın nıçın kaışüüdı cınsel Unıversıtesı nı klasık geneuk büımının kalesı üışkı kuramadüdarına üışkın tatmın edıcı bır yapmaya yetti Ancak 1930'larda Mendelaçüdama getırmıyordu Son olarak 19 YuzMorganızm üe Darwınızm arasında sanıldıgı yılda James Clerk Maxwell ın elektıık ve kadar buyuk bır fark olmadıgı anlaşıldı manyetızmanın matemaüksel bır denklem Bugun bu çehşküenn nasü çozumlençerçevesınde nasü bır araya getınldıgını ısdıgını gorerek şaşkırüığa duşuyoruz İçınde pat eden çahşması aslında Newton yasalanbulundugumuz yuzyüa üışkın duydugumuz nın bır yansımasıydı Genel anlamda, Newmemnunıyet 1899'dakmden daha fazla Buton'ın yasalan gerçek yaşamdakı sorunlann nun nedenlerının başında buyuk bır olasüücpek çoguna çozum getrebüecek kadar mula 20 yuzyüın basındakı büımsel uygulama kemmel bır ıçerıge sahıptı 1800'lu yıllann lann dogurdugu kısısel ozgurlukler gelıyor ne denlı verımlı oldugu da bu arada kanıtlanMarconı'nın Atlanak'ın üa yakasını radyo dal mış oldu galanyla bırleşürmesı, Wrıght kardeşlerın aynı mesafeyı havayolu üe aşmalan kısısel Ancak 1899 yüındakı bazı çalışmalar 667/12 ozgurluklerı pekıştıren ıkı olgu Haberleşme ve ha vacüık endustrısı bu başlangıçtan sonra hızla gelışerek bugunku duzeyıne ulaştı Bugun ayrıca çalısma masalarımızın uzerı çok yuçiu bügısayarlarla dolu Bügısayarların bu ; duruma gele 20. yy. 'ın en büyilk blllnuel kefhlerinden blrt kauantum mekanlğldlr. Burada gerçeğln doğası mlkroıkoblk boyutlarda ele ceğını 19001u yıllarda ongo alınır. remıyorduk Ve cak bugun büe pek çok ınsan kuvantum m > şımdılerde daha sdğlüdıyız penisüinin ne kanıgının paradokslarla dolu oldugunu ıdd denlı guçlu bır üaç oldugunu şımdı daha ıyı edıyor anlıyoruz Bu yuzyüın uçuncu surpnzı James I Watson ve Francis Crickın 1953 yıknc DNA nm yapısını keşfetmesıydı Ancak bu ı Memnuniyetin kataloğu büım adamı keşıflennın ne denlı onemlı b Temel büımler soz konusu olduâfunda buluş oldugunun büıncındeydı 195O'lı yüla 19 yuzyıldakınden daha fazla gurur duyacada Columbıa Unıversıtesı Geneük Depdr gımız verüere sahıbız Gorelüüc kuramının manı, genlenn kromozomlar boyunca lınee mekan ve zaman kavramlan kapsamındakı bır şeküde dızüdıgını ortaya çıkarttı B onemınden başka temel fızık teorüerının kagelışmelerın sonunda DNA'nın kalıtsallı nıtlanmasında çok buyuk bır rol oynadıgını konusundakı rolunden başka her bır huc unutmamak gerekıyor renın dogal seleksıyonun tayın ettıgı şeküd Temel büımlerde bu yuzyüa damgasıtek tek nasü gebştıgı de ortaya çıktı nı vuran uç buyuk gehşme hakkında en ufak ongoru soz konusu edümemıstı Eınstem'm 1915'tekı genel gorehhk kuramı, aslında Cehaletin kataloğu "gorece yerçekımı kuramı olarak ısımlenKuvantum mekanıgı ve DNA'nın yapu dııümelıydı Oyle kı Edwin Habble 1929 yıdunyanın daha ıyı anlaşümasma yol açan u lında evrenın genışledıgını keşfettıgı zaman onemlı gelışme Ancak bu konuların açıg Einstein büe şaşırmıştı çıkrndsında emegı olanldr ük başta ney Kuvantum mekarugı de yıne onceden soyunduklannın büıncınde degüdı Aslınd kesürümesı olanaksız olan bır kavram Inbundan 50 yü sonra hangı kuçuk taşın yuvaı sanlar yanm yuzyüdır sıcak nesnelerden yalana yuvarlana büım dunyasına çıg gıfc yüan ıadydsyonun ozellüderı üe ügüenmeleduşecegını kımse büemez Bu durumd. rıne karşın, radyasyonun sıcaklıga baglı olatutulacak en uygun yol şu anda bügı yoksunı rak nasü degıştıgı sorununa açüdüc getıroldugumuz konulann bır lıstesını çücartarak mekte zorlanıyordu Emısyonun erıştgı en gelecek hakkında bır tahmınde bulunmak yuksek frekansın sıcakük üe dogru orantüı Keşıflerın ıvmesının arttıgı yonundek oldugunun keşfi bu konuda dıger büınmeıyımserhgı bır kenara bırakırsak bazı büm yenlerm de çorap sokugu gıbı çozume kadallannda hedefe ulaşmak ıçın çok genış bu vuşmasına yol açtı Max Planck ın 1900'lerışbırlıgı gerekmektedır Ornegın sısmoloj de ortaya athgı çozume gore sıcak nesneler konusundakı 100 yülık bırüam yardımıylc üe çevresı arasındakı enerjı transfen kuvanta bugun ancak yerkabugundala hareketlüıg adı venlen sınırh ancak çok kuçuk mıktarolçebüıyoruz Bu baglamda kısa sure sonn larda gerçekleşır Bır kuvantum ıçındekı geryaşadıgırmz gezegenın ıç kısımlarının resım çek enerjı rruktan radyasyonun frekansına lerını çekmeyı umut edıyoruz bağlıdır 1900'larda Planck ın başlattıgı bu gırışımın yenı bır mekaruk sıstemının başlanReyhan Oksa) gıcı olabüecegını kımse anlayamamışü An' Scientific Amerıcdn Araük 1999