Katalog

Seks neden keyiflidir? lnsanın cinsel evnmı On uç bın yıllık ınsanlık tarıhının ük kez bır evnm bıyologu ve uzyologun gozuyle ele alındıgı, Guns, Germs and Steel (Süahldi, Mıkroplar ve Çelık) ddlı latabıyla geçen yıl Pulıtzer Odulu'nu kazanan Jared Diamond "Seks Neden Keyıflıdır?" üe ılk kez Turk okurlann karşısında Bu kez, ınsanın cmsel yaşantısının dıger memelılere gore olan farklılıklannı, bunlann ınsanoğluna sagladıgı evrımsel yararlan ele alıyor Kıtabın one surdugu en onemlı sav, ınsan konumumuza enşme mızde buyuk beyın kapasıtemızın, ıkı ayaklı oluşumuzun yanı sı ra cınsellıgımızın de JARLD DIAMOND oldukça onemlı bır rolu oldugu "Keyıf amaçlı seks ve me nopoz, ateş kullanmamızda dılı sanatı nsanın ve yazıyı gelıştırmecinsel evrimi mızde dık duruşumuz ve buyuk beyınlerımız kadar etküı olmuştur' dıyor Dıamond Omegın cınselhgımız neden bıze en yakın ınsansı may munlardan bu kadaı farklı? Neden memelüer ıçınde yalnızca ınsan dışısı menopoza gınyor"3 Neden gozden uzak çıftleşen tek tur bızız? Ya da nederı dollenmenın olanaksız oldugu donemler de bıle çıftleşırız? EKS NEDEN KEYİFLİDİR? lımcıler, adet çevnmlerının ortasında yaşanılan baş agnsı ve farklı duygulann dollenmeyle ılgılı oldugu konusunda bılgı vermeseler, kadınlar bunlann yumurtlama gostergesı oldugunu anlamayacaklardı bıhmcıler bıle bunu 1930'lara kadar anlayamadılar Kadınlara vucut sıcaklıklannı olçmek gıbı yontemlerle yumurtlama donemım saptamalan ogretılebıür Ama bu dıger dışı memeülerdekı ıçgudusel bılgıyle aynı degıldır Insanlar dollenme donemlerırun dışında da cinsel ılışkıye gınyor Neden' Herkesın bu soruya cevabı ıçgudusel olarak Jared Dıamond'ın duşunduğuyle aynı olabılır " Tabn )a keyıflı oldugu ıçın " Ama bu yanıt büımcılen ne yazık kı tatmın etmıyor Dıamond bu soruya başka bu soruyla karşıhk vpnyor "Oyleyse hayvanlann çogu neden yalnızca dışının dollenebılecegı zamanlarda seksı keyıflı buluyor? Işte yazaı, kıtabında bu soruna bılımsel açıdan çozurnler onenyor Yabanı memelıler olduklerınde ya hâlâ dogurgandır ya da yaşlan ılerledıkçe dogurganlıklan aşamalı olarak azalır Insan dışılennde ıse durum farklı Bazen 94 yaşında bılp çocuk sahıbı olabüen erkeklerın yanında, kadınlar dışandan herhangı bır tıbbı mudahale yapılmaz ıse ellüı yaşlarda dogurganhklannı tamamen kaybeder(as!ında bu ozelük dışı kara balmalannda da goruluyor) Bu ozellığı atalan atalanmızdan 50 mılyon yıl once aynlmış baknalardan almadıgımız kesın menopoz evrımsel açıdan ınsanlara bır avantaj saglamış olmalı Yoksa bunun nedenı yalnızca, bugun geçmışe gore ınsanlann omrunun uzaması degıl Çunku dıger bıyolojık ışlevler menopozdan on yıl sonra bıle suruyor Dıamond kıtabında menopozla ılgılı farklı kuramlara yer verıyor Evrımsel mantık açısından baküdıgında bunun bır nedenı ınsan çocuklannın ebeveynlenne bagımlı olma surelerının dığer tum hayvanlardan uzun olması Bebek şempanze sutten kesıldıkten hemen sonra, kendı yıyecegını toplamaya başlıyor Bebek şempanze aynca, yıyecegını kendı ellenyle hazırlar Ancak avcıtoplayıcı ınsanlar yıyeceklennın çoğunu sopa, ağa, mızrak ve sepet gıbı aletler kullanarak bulur Tehlıkelı avcılara karşı da ınsanlar kendılennı kaslanyla degıl gelıştırdıklerı aletlerle korur Aletlenn nasıl yapılıp kullanı lacagı bılgısı ancak bır çocuğun ogrenmesı ıçın on yıldan fazla sure geçmesı gereken dıl sayesınde bır sonrakı nesle aktarüır Bu yuzden bır suru çocugu olan avcıtoplayıcı anne en kuçuk çocuğu yenıyetmelık yaşına ulaşana dek hayatta kalmazsa genetık yatınmının bır kısmını kaybedebılır(geçmışte ınsan omrunun daha kısa oldugunu unutmayın) Heı çocugun dogumu annenın dogum sırasında olme nskı yuzunden daha oncekı çocuklan tehlıkeye atar Oysa 401 gebe al yanaklı şempanze uzennde yapılan bır araştırmada bunlardan yalnızca bır tanesının dogum sırasında oldugu saptandı bır zam aldı Benzerı bır seferberlıgm büışım konusunda yapümasının ulkemızın gelışımınde buyuk katküar saglayacagını dusunmekteyız Kamu Personeli Büışım Sınavı (KPBS) adıyla onerdıgımız bu sınava hazırbk aşamasında internet'e dayalı asenkron egıümın son derece venrrüı ve etkın bır egıtım yontemı olacagını duşunuyoruz Ulke çapında yaygın ve kademelı bır büışım egıtımı ve ardından verüecek KPBS üe Oysa ılen Baü toplumlannda bıle dogum sırasında olme nskı kırk yaşını aşmış bır annede yırmı yaşında bır anneye gore yedı kat daha yuksekur Menopozun bır başka acımasız nedenı de, kadınlann dogacak bebeklerının olum ya da saglıksız olma nsk lennın üerleyen yaşlanyla bırlıkte artmasıdır Dıamond, erkekle rın menopoza gırmeyecek şekılde programlayışının uç acırnasız nedenı oldugunu ılen suruyor Erkekler asla dogumda olmezler, çıftleşırken olduklen ender gorulur ve çocuklanna bakarak kendılennı tuketme olasılıkları annelere gore daha azdır Den yaşta olmasına karşın menopoza gırmemış bır kadın çocuk dogururken ya da bebegıne bakarken olurse, daha once kı çocuklanna yaptığı yannmdan bıle fazlasını kaybedeceküı Bunun nedenı kadının çocuklannın da ılende çocuk yapmaya başlamalan ve bu çocuklann da kadının daha oncekı yatınmın parçası olmalandır Boylece kendı genlennı ılen nesle aktarma şanslan azalacaktır Dıamond kıtabında aynca, Knsten Havvkes adlı bır <ınt ropologun menopoz sonrası kadınlann toplumdakı rollerıyle ılgılı araştırmdsına degınıyor Havvkes ve arkadaşlan, Tknzanya'dakı avcıtoplayıcı Hadza halkından farklı yaşlardakı kadınlann yıyecek toplama faalıyetlerını ıncelemışler Ozellıkle kok, bal ve meyve toplamaya en çok zamanı menopoz sonrasındakı kadınların ayırdıgını bulguladılar Toplumun dığer kadınlanyla karşılaştmldıgında, yıyecek toplama getınsı yaşla ve deneyımle artıyordu Nınelenn yıyecek geünlen olgunluk donemındekı ka dınlardan daha yuksektı Havvkes ve arkadaşlan Hadza nınelerının fazla yıyeceklennı tomnlan ya da yetışkın çocuMar gıbı yakın akrabalanyla paylaştığını da gozlemledıler Bu tur yaşlı kışılerın bılgı bınkımı tum kabıleran hayattd kalması ıçın buyuk onem taşıyor Yazar Guneybatı Pasıfîk te gıt tığı bır adada, orada yetışen meyvelenn yenılebılırlık açısından uç ayn sınıfa aynldığını belırtıyor Insanlann asla vemedıklerı meyveler, ınsanlann sureklı yedıklen ve yalnızca Hungı Kengı'den sonra yaşanana benzer tatlık donemlerınde yedıklen meyveler UCLA Uraversıtesı Tıp Fakultesınde fizyolojı profesoru ve evnm bıyologu Jared Dıamond Eıkekler neden bebeklennı emzırmez9" "Erkekler ne ışe yarar'" gıbı ılgınç baş lıklarla ınsan cınsellığıne farklı bır açıdan bakıyor Aıle kurumunun tekeşlılıgın evrımsel açıdan geçmışte yarar sağladığı gıbı goruşlen de yer yer benımseyen Dıamond memelıler ıçensın de en tuhaf cinsel yaşantıya sahıp olan bızlerın neden bu yolu seçtıgımıze "Seks neden Keyiflidir'de' yanıt arıyor Turgut Curer Turkçe Sınem Cul Bılım Dızısı "Büımın Ustalan" 2 Varlık Yayınlan A Ş Sayı 482ÜkBasım 1998 Yazarm deyışıyle en ganp seks yaşamına sahıp hayvan olan msanın, evrım tdrıhındekı başan sırlarının açıklanabılmesı ıçm bu sorulann da ydnıtlanması gerekıyor Çogu memelı turunde (bazı ıstısnalann dışında) dışıler, ınsanlann aksıne. dollenebılecpklerı kısa yumurtlama donemlerını çeşıtlı yontemlerle ılan eder Han, gorsel (mesela dolyolunun etrau kırmızı bır renk alıı), kokusal ışıtsel ya da davranışsal olabüır Ancak dışıler ancak doğurgan oldukları donemde cinsel ılışkıye erkeklen davet eder Dığer gunlerde, tahrık edıcı ışaretlerı olmadıgı ıçın erkeklere cinsel açıdan çekıcı gelmezler, buna rağmen çıflleşmek ısteyen erkeklen gen puskurturler Insan erkeklerının ıse eşlerının dollenebıleceğı zamanlan doğrudan belırlemesı mumkun degıldır Klasık toplumlarda, dışıler de ne zaman dollenebıleceklennı bümezlerdı Hatta bı Ekım 1999 'da yeru bır e^ıtım donemının başlaması planlanıyor BTSP üe ılgılı bılgüer http://idea.metu.eda.tr adresuıde mevcuttur İDEAS: İnternet'e Dayalı Asenkron ve Senkron Eğitim IDEA BTSP üe ılen duzeyde bılgısayar bılgısının kazandırüması hedeflendı Ancak, bılgısayara yeru başlayanlar ıçın yuz yuze egıtımle ışe başlamak gerekmekte dır Bu nedenle SEM, Egıtım Fakultesı Bılgısayar ve Ogre tım Teknolojüerı Egıtımı Bolumu ışbırlıgı üe ozellıkle oğretmenlere yonelık yerıı bır program başlatılıyor Yuz yuze egıtımle başlayacak olan egıtım daha sonra asenkron egıtımle devam edecektır DEAS çerçevesınde gelıstırılen ük program Oğretım Teknolojüen Sertıfıka Programıdır (OTSP) BTSP'nın amacı ulkemızm ogretım teknolojüen alanındakı uzman açıgını gıdermektır Bu amaca yonelık olarak lıse mezunu kışüere, kendısını ogretım teknolojüen konusunda gehştırmek ısteyen ogretmen ve ogrencüere egıtım verümesı hedeflenıyor 6 kursun ele alındıgı programda, once yuz yuze, ardından Internet ortamında ogretım yapüması planlandı Boylece • Büışım yaünmlan çok daha sağlüdı yapüacak ve bu teknolojı çok daha venrrüı kullanılacak, • Bügısayarlann etkın ve venrrüı kullanımıyla tum servıs alanlarmda verım ve kalite artacak Bu uygulamada da KPDS uygulamasında oldugu gıbı kademelı bügı olçulecek ve bügı duzeyıne gore ek ucretler verüecektır KPBS'nın hayata geçırümesı ıçın TBMM'de konuyu yakmdan büen degerlı milletvekülerimizin gınşımlermı gecüctırmemesı gerekınektedu Sonuç ODTU yuksekogrenımde toplumumuza degerlı uz manlar ve yonetıcüer yetıstuırken, ODTU'ye gıremeyenle re de bınkımlennı Sureklı Egıtım Merkezı aracüıgı üe açı yor IDEA gıbı programlarla da bu kaüanın daha yaygın ve etkın duzeye ulaşmasıru arzulamaktadır Uk defa uygflladıgımız DEABTSP programı oldukça başarüı sonuçlar vermıştır Tum düegımız bu potansıyelın üıtıyaç sahıplennce takdır edüerek kendı kurumlannd ve dolayısıyla çagdaş Turkjye'mn gelışmesme daha fazla katkımızın olmasıdır http //sem metu edu tr ve http //ıdea metu edu tr sıtelermde programlann detaylanna enşüebüır, adresıne mesaj yollanabüır Sureklı one çücan onemlı gundem maddelen nedenıyle unutulmaya bıraküan konular başka yontemlerle ele alınmalıdır KPBS1 de bunldrdan bırıdır ve ODTU bu konunun planlamasıuygulaması aşamalannda gorev almaya ve ışbırlıgıne hazırdır * Prof.Dr.; ODTU Sureklı Egıtım Merkezı Başkanı, ** Prof. Dr.; ODTU Bilgısayar Muh.Bol. Başkanı BTSP programına katılan kursiyerler dönem sonu unavmda. • Tum kamu kuruluşlannda kâgıtsız ofis uygulamasına zaman ıçınde geçüebüecektıt, • Kamu kurumlanndd gerçekleşen buyuk bılışım projelennde çahşacak elemanlann gereklı bügüen edınmelerı saglanacaktır, • Kamu personeli sureklı gelışen teknolojıye uyum saglayabüecek ve bügısını sureklı yenüeyecektır KPBS: Kamu Personeli Bilişim Sınavı Turkıye'de, eskı malıye bdkdnldrmddiı merhum Adnan Kahveci nın gerçekleştırdıgı KPDS (Kamu Personeli Dü Sınavı) üe ügınç bır yabancı dü seferberlıgı yaşandı Her sevıyeden ve yaştan devlet memuru yabancı dıl oğrenmek ıçın çalıştı ve bu sınava gırerek bügısı duzeyınde 653/21