Katalog

Gizli çarpışma En büyük göktaşı çarpışmalan yeryüzünde en derin izler yaratan çarpışmalardır, ama bunu kavrayabilmek için nereye bokacağımızı çok iyi bilmemiz gerekir. uney Avustralya'dakı Acraman Golu küı kırk yaran kışüere gore "Armageddon" ıle ozdeşur Başka hıçbır goktaşı çarpışması çevresınde boylesıne derın ızler bırakmamış, deprem, kasırga, yangın ve tsunamı bıçımınde bu denlı kalıcı ve çarpıcı bır etkı yaratmamıştır Olayın oykusu son derece basıt, verdıgı zarann boyutunu kavramak ıçın ne yok olan dınozorlara ne de Bruce VVülıs'e gerek duyuyor Once sayüara bır goz atahm Yaklaşık 590 rrulyon yıl once çapı 4 küometreyı aşkın ve saatte yaklaşık 90 bın kılometre hızla yol alan bır goktaşı Adelaıde ın 430 küometre kuzeybatısında kızıl volkanık kayadan oluşan bır alana çaküdı Goktaşı bırkaç sanıye ıçınde bır ateş topuna do nuşup buharlaşarak 4 kilometre derinliğinde, 40 ki' lometre çapında bir kraterin oluşmasına ve 300 kilometre uzaktakı sığ bır denızde yukseklıgı 100 metreye ulaşan buyuk dalgalar yaratabılecek guçte depremlerın meydana gelmesıne neden oldu Avustralya'nın zemmını oluşturan saglam ve buzlanmadan etkılenmemış kayalar dunyanın en çarpıcı krater goruntnlerınden bır bolumunu bugun de gozler onune sermektedır Gelgelelım, Acraman bunlardan bırı degıldır Yanm mılyar yıllık aşınma surecı buradan çok şeyı alıp goturmuştur Bugun bu dogal afet yoresmde yalnızca alçak tepelerle çevrılı bır buz havzası goze çarpmaktadır Acraman bolgesının gerçek dogasını ılk kez sezınleyen hşı Adelaıde Unıversıtesı yerbüım uzmanlanndan George Williamı oldu Wülıams 1979'da son çekılen uydu fotogrdfldrına goz atügında Acraman Golu'nun bır fay halkası, 40 hlometre enınde uçurumlar ve bunun ıkı katı kadar ıkıncı bır halkayla çevrılı oldugunu gordu Bır yıl sonra oraya gıden bılım adamı golun merkezıne yakın adalarda zemının uzmanlarca gok taşı çarpmasının kesın bır goster gesı oldugu sanılan konı bıçımınde kırılmalara tanık oldu Yıllar once aşınıp yok olan bnr krater dı şmda soz konusu yore goktaşı çarpmasının en guzel orneklerınden bırıydı G "Çamur gıbı duru deyımı anlamın guçlendırılmesı amacıyla karşıt ıkı sozcugun bır araya getırıldıgı bır deyım degıl AcAlçak tepelerle çevrili dalresel bir tuzla havuzu ramanda, Avustralya'nın kıraç ve bu çarpifmanın olduğu yeri gösteriyor sonsuz topraklan yeryuzunde bozulmanın en çarpıcı ornegı olarak karşımızda duruyor Melbourne Unıversıtesı nden Malcolm Wallace a gore, bu katmanlar aynı zamanda, goktaşının yuzlerce kiÇeviri: Rita Urgan lometre otedekı eskı bır denızın tabanını adım adım nasü New Scıentıst, 7 Agustos 1999 ders Ranges ybresınde bulu nan 600 mılyon yıllık kızıl volkanık kayalan ıncelemekteydı Gostin volkanık kayalann tortul kayalardan bır mılyar yıl once oluştugunu oğrenınce dehşete kapıldı Iyı de, bu kayalar nereden gel mıştı? Orneklen karşüaştıran Gostin ve Williams ellerındekı kayalann aynı oldugunu gorduler Flınders Ranges dakı kızıl kayalar Acraman'ın etkısıyle yanıp kavrulmuşlardı Daha sonra Acraman'ın 500 kilometre otesınde de aynı malzemeye tanık olundu Kaya kuşaklan her yerde aynı turde bır yapı sergüıyordu Dıpte kaba ça kıl taşları, ardından kum ve çamurdan oluşan bır karışım, bunun ardından da, yuzeyı dalgalı ya da taraklı bır gorunum taşıyan gıderek ın celen kum katmanlan degıştırdığını de ortaya koyuyor Bu sureçte ılk olarak deprem meydana geldı Sanıyede yaklaşık 3 kilometre hızla yol alan sısmık dalgalar çarpışmayı ızleyen bır ıkı dakıka ıçınde kıyıya ulaşarak suyla bırlıkte tortuları da surukledı Ardından patlama sonucunda oluşan bınkmüler de havaya yayıldı Çakıl ve ın kaya parçaları suya dokulerek bır dakıka ıçınde 200 metreye varan dennlıklere ulaştı Kumlann oturuşmasi ıse bır saat aldı ve sonunda çamurlarla bırlıkte dıbe çoktu Çarpışmadan yaklaşık bır saat sonra tsunamı adıyla bılınen dev dalgdlar boy gosterdı ve daha sonra sertleşerek kayaya donuşen tortulan da beraberınde getırdı 1985 yılın da ınsanın kafasını daha da karıştıran kımı bulgular su yuzune çıktı Adelaıde Unıversıtesı nden bır başka yerbüım uzmanı olan Vic Gostin de bır suredır Acraman ın 300 kilometre otesındekı Flın653/2