Katalog

Marmara Denizi'nde birden fazla MARMARA DENİZİ'NDE BİRDEN FAZLA AKTİF FAY VAR ! İLCİNÇ VE ÖNEMLİ TARTIŞMA: Fransız yerbilimci Xavier Le Pichon'un dergimizde yayımlanan röportajda, Marmara'nın boydan boya yırtılacağmı öne sürmesine, İTÜ'den Aral Okay ve arkadaşlan karşı çıkıyor. Marmara'daki faylarm niteliği ve sayısının Istanbul depreminin muhtemel etkileri konusunda farklı sonuçlar doğuracağını belirten araştırmacılar, Marmara'da şimdilik üç aktif fay saptandığım belirtiyorlar... Şekll 1. Marmara bölgeslnde deprem yaratabllecek aktif faylar KARADENİZ .MMW j (4TJU.I,,, C Le Pichon (1999) Mdrmdra Denızı'nde sadece bır aktıf fayın mevcut oldugunu ve olabılecek bır depremde bu fayın boydan boya yırülacagı goruşunu ıkı venye dayandırmaktadır tarihsel ve guncel depremsellik 'Tarıhsel depremsellik, tarihsel çaglarda meydana gelen depMdrmara Denızı'ndekı aktıf faylarm sayısı ve ratelı remlenn depremden sonra o donemın kayıtları (tanhçıgı sadece akademık bır konu olmayıp, Istanbul'u ve tum lerm yazdıklan kıtaplar, donem mektupları, yapüann taTurkıye'yı ılgüendıren bır noktadır Bunun nedenı bır rnıratı ıle ügılı yazışmalar vb) mcelenerek depremm deprem sırasmda yırtüan veya hareket eden fay kesımımeydana geldıgı alan, buyuklugu ve şıddetı hakkmda nm uzunlugu ıle depremm buyuklugu arasında dogrubılgı edınılmesmı ıçerır dan bır üışkı olmasıdır Marmara Denızı'nde Le PicBu konuda Turkıye ve çevresmde en yetkm çalışhon'un soyledıgı gıbı tek bır fay varsa ve bu fay olabüemaları Ambraseys ve Finkel (1990 1991, 1995). yap cek deprem sırasmda boydan boya yırtılacaksa, deprem mıştır Bu araştırmalara gore Mılattan Sonra Yedıncı Yuz çok buyuk olacak ve Istanbul'u ve Marmara'nın kuzey yıldan gunumuze kadar Istanbul'u etkıleyen en şıddetlı depremler 1509 ve Ku/cy 1766 senelermde meydana gelmışür (Ambraseys ve Fınkel 1991, Taymaz 1999) Ambraseys ve Finkel (1991) Istanbul merkezlı genış bır alanın (Bursa, Gelıbolu, Edırne) 1509 depremınde agır hasar gordugunu behrtmektedır Le Pıc hon (1999) bundan yola çıkarak 1509 depremı sırasmda Adapazan'ndan Gelıbolu'ya uzanan çok buyuk ve tek bır fay hattmın yırtıldıgını ve depremın buyuklugu nun yaklaşık sekız oldu gunu ılerı surmektedır 17Agustos 1999 Kocaelı depremı, Bolu, Duzce Adapazarı, Izmıt, Yalova Şekll 3. İzmlt Körfezi çıkifinda Kuzey Anadolu Fayı'nın çatallandığını gösteren 31 numaralı ve Istanbul da Avcılar çevresmde buyuk ha sismlk keslt. Bu keslt İzmlt Körfezi çıkifindan kuzeygüney doğnıltusunda ahnmıştır. Düfey ölçek yaklafik olarak derinllğe karfilık gellr. Kesitln yeri /ç/n Şekll 2ye bakınız. sara ve can kaybma yol 653/14 uınhurıyet Bılım ve Teknık dergısının 4 Eylul 1999 tarıhlı sayısında Fransız yerbüımcı Xavier Le Pichon ıle 17 Agustos 1999 Kocaelı depremı uzerıne bır soyleşı yayımlandı Bu roportajda Le Pichon Marmara Denızı nde sadece bır aktıf faym var oldugunu ve onumuzdekı 30 yü ıçerısınde olabüecek depremde bu fayın Adapazarı'ndan Gelıbolu'ya kadar boydan boya yırtılacağmı ıfade etü Bu goruş saglam ve yeterlı verılere dayanmayan, bızce hatalı bır goruştur Bu makale, Le Pichon'un goruşunun neden hatalı oldugunu belırtmek ve eldekı sısmık verılerın Marmara Denizi'nde neden birden fazla aktıf fay kolunun mevcut oldugunu gosterdıgını açıklamak ıçın yazümıştır kıyı kesımlermı çok şıddetlı etkıleyecektır Buna karşm, bızım ılerı surdugumuz gıbı Marmara Denızı nde birden çok akuf fay var ıse, depremm buyuklugu daha duşuk olacak ve Marmara Bolgesı bu depremden veya depremlerden nıspeten daha az etkılenecektır Tarihsel depremsellik açmıştır Aynı mantık kullanılırsa 17 8 1999 depremınde yırtüan fay hattınm Bolu'dan Istanbul'a uzandıgı ılerı surulebüır Fakat bunun dogru olmadıgmı ve yırtüan fay hattınm sadece Duzce 'nın guneyı üe Izmıt Korfezı arasında kaldıgı, Yalova'ya büe ulaşmadıgı büınmektedır (Gokten ve dıgerlen, 1999) Yapüarda depremm yaratacagı tahrüoat, yapüann uzermde yer aldıgı zemınm nıtelıgme gore, yırtüan fay kesımmın çok dışına çücabüır Bu nedenle depremm yarattıgı tahrıbattan yola çıkarak faym yırtüan kesımın uzunlugunun saptanması üıtıyatla yaklaşüması gereken bır konudur Ambraseys ve Finkel (1991)'e gore 1766 yüının 22 Mayıs ve 5 Agustos tarmlermde üa deprem meydana gelmış bınncı depremde Marmara Denızı nın dogu kesımı, üoncısmde de Tekırdag'ın batısmda kalan batı kesımı etküenmıştır Le Pichon'un (1999) da belırttıgı bu husus "Marmdra"yı bolen fay tek parça olarak kırüacak" goruşunu tekzıp etmektedır Güncel depremsellik Guncel depremselhk, buyuklugu uçten fazla olan depremlerm odak noktalannm, merkez uslennm saptanması, depremı yaratan faym nıtelıgınm belırlenmesı gÜ3i hususlan ıçerır Marmara Bolgesı'nde saptanan buyuk lugu uçten fazla olan depremlerm merkez us dagüımına bakarsak (T^ymaz 1999), bunlann Marmara Denızı'nde genış bır saçüım gosterdıgını goruruz Boyle bır genış saçılımdan Marmara Denızı ıçensmde bır veya birden fazla akuf faym mevcut olup olmadıgmı soylemek mumkun degüdır Bu konuda düdcat edüecek ikinci bır nokta da depremm merkez ussunun saptanmasmda meydana ge len hata payıdır Ornegm 17 8 1999 depremının merkez ussu degışık yabancı bılımsel kuruluşlar (USGSNEIC, Harvard CMT, Potsdam EMSCMT) tardfından degışık lokasyonlarda belırlenmıstır (Tuncay 1999, Şekıl 2) Bu lokasyonlar arasında küometreleıce fark vardır Harvard ve USGS'ın belırledıgı merkez uslerı, yırtüan fay kolunun 10 kmden fazla kuzey ve guneyme duşmektedır Guncel depremsellik konusunda dıkkat edüecek üçüncü bır nokta, her aktıf fay uzermde ufak ve orta buyuklukte depremlerm meydana gelmedıgıdır Bunun en guzel ornegı 1912 yılmda çok buyuk bır depremde yır tılan Gazücoy ıle Saros Korfezı arasmda kalan Ganos Fayı nm uzermde guncel depremsellıgın olmamasıdır (Tkymaz 1999'un Şekıl 2 sme bakmız) Marmara Bolgesı'nde deprem merkez ussu dagı