Katalog

aktif fay v lımlannın genış bır saçılım gostermesı ve merkez us tespıtınde meydana gelen onemlı hala payları her aktıf fay uzermde guncel depremsellık olmaması nedenı üe, guncel depremsellık kullanılarak Marmara Denızı ıçınde bır veya bırden çok aktıf fayın var olup olmadıgıru soylemek mumkun degüdır Marmara Denizi'nde birden çok aktif fayın var olduğuna dair sismik veriler Dunyada denız ıçmde aktıf fayların vârlıgı tarıhsel veya guncel depremsellık verüerı üe degıl sısmık yansı ma çalışmaları üe saptanır Ornegın Kuzey Anadolu Fayı na benzer nıtelıktp bır fay olan Kalübrnıyadakı San Andreas Fayının veya Yeru Zelandadakı Alpın Fayın denızdekı uzantüarı sısmık yansıma yontemlerı üe hantalanmıştır 1997 senesınde MTA Sismik1 gemısı TUBITAK Ulusal Denız Jeolojısı ve Jeofızıgı programı kapsamında aktıf fayların harıtalanmdsı amacı üe Marmara Denızı nde çok sayıda sısmık ydnsıma hatları atmıştır Marmara Denızı nden atüan bu sısmık hatlar ITU Jeofızüc Bolumu nde ışlenmış ve Avrasya Yerbüımlerı Ensütusu ve tTU Jeofızüc bolumu elemarüarınca yorumlanmıştır Bu çalışmanın Marmara Denızı nın batı kesımıru kapsayan ük bolumu yurtdışında saygm bır dergıde yayımlanmış (Okay ve dı ğerlen 1999a) Marmaıanın dogu kesımını kapsayan üoncı kesımınde çalışmalar tamamlanmıs orta kesımınde ıse çalışmalar devam etmektedır *\ v (alu*lti <fcn> jvlt) pt X Üç aktif fay var! Bu çalışmalar sırasında sısmık kesıtlerden saptanan faylar 1/100 000 olçeklı harıtalara hassas olarak aktanlmıştır Bunun sonucunda ortaya çıkan Marmara De razı ıçındekı aktıf fayları gosteren harıta Şekil 1 de verü mektedır Denız çalışmalarmda kullanüan sısrruk yansıma yontemmde araştırma gemısının arkasından uzun bır kablo çekılmekte kablonun ucunda bellı aralüdarla su ıçerısınde süaştınlmış hava tabancalanndan hava anıden bıraküarak patlatmalar yapümaktadır Patlatmalardan çı kan basınç dalgaları denız tabanından ve denız tabanı altındakı çokel kayalardan yansıyarak kablo boyunca yerleştırümış hıdrofonlar tarafından algüanır ve elektronüc olarak kaydedüır Bu yontem üe bır anlamda denız tabanının ve altındakı çokellerın rontgenı çekümektedır Marmara Denızı nın dogusundan alınan sısrruk yansıma profülerının degerlendırılmesı bu bolgede bır tane degıl üç tane aktif fayın var olduğunu goster mektedır (Şekil 2 Okay ve dıgerlerı 1999b) Bunlarsı rası üe Kuzey, Güney Sınır faylan ve Armntln Fayıdır Kuzey ve Guney Sınır faylarının Izmıt Korfezı'run ortasından geçen ana faydan çatallandıgı korfezın he men çüaşından alınan 31 numaralı sısnuk kesıtte çok açık gozlenmektedır (Şekil 3). Bu kesıtte üa fay arasında ka lan genç çokeller gorulmektedır Bu çokellerı kesen herhangı bır fay mevcut degüdır Sadece bu kesıt büe Le Pıchon un (1999) Marmara Denızı nde tek bır aktıf fay oldugu goruşunun dogru olmadıgını gostermektedır Kuzey ve Guney Sınır faylan bu kesıtte gorulecegı gıbı derınde bırleşmekte fakat batıya dogru sısrruk kesıtler de takıp edüdıgınde bırbırlerınden aynlmaktadır Marmara Denızı nın dogusunda yer alan uçuncu aktıf fay Armutlu Fayı'dır Armutlu Yarımadası'run kuzey sınırını oluşturan bu fay uzun zamandır büınmekte olup (Akartuna 1968) Turkıye aktü"fay harıtasında gosterılmıştır (Şaroglu ve dığerlerı 1992) Bu fayın deruze olan devamı sısrruk yansıma kesıt fekll 2. istanbul'un güneylnde Marmara Denlzl'nin aynntılı batlmetrlsl, ve sismik yansıma kesltlerl He haritalanan aktif faylar. lerınde açık olarak gorulecegı gıbı denız tabanındab en genç sedımanlan kesmekte ve bu durum Armutlu Fa yı nın aktıf olduğunu gostermektedır Armutlu Fayı nın denızdekı uzantısı Armutlu yarı madası üe Imralı adası aıasında bır buklum yaparak kuzeybaüya dogru donmektedır (Şekil 2) Kuzeybatıya dogru olan buklum fayda onemlı bır duşey atım büeşe nının oluşmasına yol açar Fay buklumunun kuzeymde gozlenen anormal çukurluk Armutlu Fayı nın aktıf oldu gunu gosteren dıger bır verıdır zı nı boydan boya kateden tek bu fayın mevcut olmadıgını gosterır (Şengor ve dığerlerı 1985 Barka ve Kadınky Cade 1988) 17 Agustos 1999 depremınden once Marmara bolgesmde en buyuk deprem Marmara nın batısmda 9 Ağnstos 1912 de olmuştur Buyuklugu 7 4 (Mg) olan bu Saros Marmara depremının merkez ussunun Tekırdag uı guneybatısında Maımara Denızı kıyısmda yer alan Gaziköy (eskı adı üe Ganos) oldugu duşunulmektedır (Ambraseys ve Fınkel 1987) Bu deprem genış bır alanda hıssedümış Edurne EnezIstanbulBursa arasmdakı bolgede tahrıbata yol aç mıştır SarosMarmara depremı su"asında Kuzey Anadolu Fayı'nın Marmara Denızı üe Saros Korfezı arasında kalan Ganos Fayı olarak büınen 45 km uzunluktakı kesımı tamamen yırtümıştır (Şekil 1). Depremın buyuklugu ve merkez ussunun Marma Marmara Denizi'nde birden çok aktif fayın var olduğuna dair diğer veriler Sısmık yansıma verüerı dışında morfolojik gözlemler ve tarihsel depremsellik Marmara Denızı nde bırden fazla aktıf fayın mevcut olduğuna ışaret eder Kuzey Anadolu Fayı Erzıncan ın dogusundan kuzey Ege Denızı ne kadar 1200 km uzunlukta bu: hrdc Yazının devamı arka sayfada oluşturur Bu hat boyunca yalnızca Marmara Denızı nde derınlıgı 1200 metreyı geçen çukurlar yer alır Kıta kabugu uzerınde çok seyrek rastlanan bu üp buyuk çukurluk lar her zaman akuf fayların buklum yapügı farklı kollara aynldıgı veya bu aktıf fayın bıhp dıgerının başladıgı ke sımlerde oluşur Ornegın tsrailÜrdün arasında yer alan su sevıyesı denız sevıyesınden 400 metre aşagıda olan Ölti Deniz Gölü, Olu Denız Fay zonunda bır fayın bıtıp dıger bır fayın başladıgı kesımde oluşmaktadır Mar Şekil 4. Marmara Bölgesi'nde son Iki bin yılda meydana gelen, büyüklüğü 7 den tf mara Denızı ndekı çukurluk fazla olan depremlerin olası merkez üs dağılımlan (Ambraseys ve Finkel 1991) Deprem lann varlığı, Marmara Denımerkez Oslerinin Marmara Denizl'nln doğusu ve batısmda kümelendiğine dikkat edlniz. 653/15