Katalog

J [) Yüzy önemü Baekeland plastikle dünyayı değiştirdi Yalıtkan yapmaya çalışırken plastiği bulon kimya uzmanı Leo Baekeland dünyada yeni bir çığır başlattı Belçıka dogumlu kımyager ışa damı Baekeland kazanç sagla yan olanakları degerlendırme de ustaydı Bu yonde ılk başarüı gırışımı 1890 larda fotografçıları resımlerını basarken guneş ışı gını kullanma yukunden kurta ran Velox adlı gelıştırılmış kâğıt turunu bulması oldu Velox saye sınde fotoğrafçılar o donemde gaz lambası daha sonralan elektrıkle saglanan yapay ışıktan yararlanabıleceklerdı Boylesı bır yontem çok dahd guvernlır ve elverışiıydı 1899yüındduret tıgı fotogıaf makmeleıı ve fotog rdf doridnımı sayesınde bu dalın herkese ulaşmasında etkm bır rolu olan George astman Velox un turn haklarını o zanidnkı parayla oldukça yuklu bır mıktdr sayılan 1 mılyon dolar karşılı gındd sdtın aldı gen çokeltıyı araştırmdktaydı Ne var kı Von Baeyeı ya lıtkanlardan çok yapay boyalarla ılgılenmekteydı Ona gore cam kabın dıbındekı maddenııi bıı turlu erımeme sı çıkmaza gırdıgının bıı go&tergesıydı Henuz füızlenmeye başlayan elektrık sanayısınde yenı yenı tıcarı olanaklar peşmde koşan Baekeland ve otekı bılım adamları ıçın ıse aynı madde bır umut kayna gıydı Baekeland ve rakıplerı bır yolunu bulup bu mad deden gomalagm yerını tutarak dahd ışlevsel bır şey uretmelıydıler Uretılecek bu yenı madde erıyıkleı ıçın de çozulebılmelı ancak lastık gıbı ıstenılen bıçıme ko layra sokuldbılmelıydı Baekeland ve yardımcısı 1904 yı lında ışe koyuldu ve uç yıl suren deneylerden sonra "bakalit" adını verdıgı maddeyı urettı Belçıkalı kımya uz manı ust bolumu duduklu tencere alt bolumu nornıal tencere olan demır bır kap sayesınde fenol formaldehıd tepkımesını bdşkdlarının beceremedıklerı bır ustalıkla denetleyebüdı Fenol vc formaldehıdı bır asıt ya da baz eşlıgınde ısıtan Baekeland gomalagı andıran bır sıvı elde ettı Soz konusu sıvı daha da ısıtılınca yapışkan katı bır maddeye donuştu Yapışkan maddenın demu' kabın ıçınde son kez ısıtılması sonucunda yarı saydam sert ve ıstenen bıçıme gırebılen yepyenı bır madde başka bır deyışle plastık ortaya çıktı Büyük servet Buluşundan oturu hıç bekleme dıgı bu servete konan Baekeland kansı Celıne ve ıkı çocu guyla Hudson Irmagı kıyısındakı bır maükaneye yerleştı Orada ldboratuvara donuşturdugu ahır da Baekeland yenıden bır volı vurmak ıçın kollan sıvadı O sı ralar elektrık sanayısıyle ugraşanlann dıllerınde tek bır soz cuk dolaruyordu Yahtkanlar Gomaldk malıyetının gıderek tır mdnmdfai uzun bır suredır Ba ekeland ın kafasırn kurcalıyordu Laccıfer Iacca olarak bılınen bır bocek turunun salgıladıgı yapışkan madde yuzyıllardır Guney Asya ulkelerınde yaşayan koylulerın geçım kaynagıydı Koyluleı bu mad deyı ısıtıp iıltreden geçırdıkten sonra dhşap urunlerın cı lası ve korunmasında kullanılan bır tur vernık elde edı yorlardı Gomalak aynı zanidiıda etküı bır yalıtkandı Ilk zamanlar elekirıkçılıkte bu nuddo bobınlerın kaplanma sında kullanıhyor ya da gomalakla kaplanmış bırkaç kat kagıdın sıkıştırılmasıyla yalıtkanlara donuşturuluyordu Yuzyılın başlarında elektrıgın uyguldnma.sınd cıddı bır bıçımde geçılınce gomalak sunumu ıstemın çok altında kaldı Oyleyse Baekeland gomdlagın yerını tutacak ya pay bır madde bulmalıydı Başka bılım ddamları bu koııuda noredeyse onun onune geçeceklerdı 1872 yüında Alman kımya uzmanı Adolf von Baeyer fenol (komur katranından elde edılen terebentmı andııan bır madde) ıle formaldehıd (odun al kolunden elde edılen kokıüu bır sıvı) arasındakı kımya sal topkımeler sonucunda kabırı dıbmde bıııken dırın 20. yuzyılın simyası Baekeland patent hakkı ıçın başvuruda bulunduk tan kısa bır sure sonra gızını otekı kımyacılarla paylaşmaya başladı 1909 yüında da dunyanın ılk tumden ya pay plastıgını Amerıkan Kımya Dernegı nın toplantısında gun yuzune çıkarttı Gelecegın muşterüerı bu madde den yalıtkan boru bılardo topu kapı kulpu dugme bı çak sapı vb her turlu e^yanın yapılabüecegını anladılar Plastık 20 yuzyılın sımyasıydı Komur katranı gıbı degersız bu şeyden akıl almaz kıvraklıkta bır madde el de edılmıştı Ne var kı el de edılen bu madde ılk plastık degıldı Selu loıt kaplumbaga ka bugu boynuz kemık gıbı do g al oykusu mad 1863de Belçika'da delerın doğdu yerıne yıllardır 188 da ABDyt tafindı kullanılmaktaydı 1899 da Velox un haklarmı 1 Gelgelelım do miiyan dolara George gal maddelere Easman a sattı kıyasla daha ucu 1904 Shellac a ientetik bir za uretılebılme alternatif olufturmak için çahfmalara başladı sıyle un salan se 1907 Bakalite adını verdiği lulıt pamuk ve se tumuyle yapay ilk plaitiği luloz ıçeıen oteh geliftirdi. bıtkıleruı kımya 1909 Bakalite yi bilimsvl bir sal bu: ışlemden konferansla tanıttı ve Ceneral geçırılmesı sonuBakalite Corp. şirketini kurdu 1944 80 yafinda N.V. cunda elde edılBeacon da oldu Ihe Cıadudtc Aşk Mevsımı tılmının sahnesınde Diıstin Hoffman ın canldndırdıgı Benjanün Braddock mezunıyet par tısınde kalabalıgın arasında şaşkın bakışlarla dolaşırken aıle dostlanndan bır tanesı yuzyılın en unlu sınemasal ogutlerınden bırını dıle gptırır Sana yalnızca tek bır sozcuk soylemek ıstıyorurn yalnızca bu sozcuk Plastık Müyonlarca sınemd ızleyıcısmın bu sahne karşısındakı tepkısı urkek bıı gulumseme oldu Soz konusu sahne 60 lı yılların sonlannda gıderek yapaylaşan dunya karşı suıda yaşanan huzurusuzlugu tum çıplaklıgıyld gozleı onune serıyordu Herkes kolayca temızlenebılen ucuz formıka oşyalardan son derece hoşnuttu ama yme de mermer ve ahşabm kalıcı guzellıgını ozluyordu The Graduate f'lmmdpkı o dızeyle parmak basüan nokta Leo Hendrik Baekeland ın yenı bır çığır açan buluşurıu gerçekleştırdıgı 1907 yazını ızleyen altmış yd ıçmde ne çok şeyın degıştıgını çarpıcı bır bıçımde ortaya koyu yordu 635/8 «rn