Katalog

deri hücnsl r takımı henneme çevıren omurilik yaralanmalan felç, şeker ve kalp hdstalıgı qıbı omuı boyu suıen hdstdlıklaı doku naklı ılc tumuy le tedavı edılebılıı hastalıklaı sırnfına gıre büıı Ameııkan Sağlık Enstıtusu yetkjlılenn den Harold Varmus un Amerıkdn Kong resı nde dedıgı gıbı Tıpta bu keşıften ya rarlanmayacak alan olabüecegını duşune rnıyorum Aııcak büım adanüan bu keşfın yol açacagı olanakiar konusunda ne kadar he yccanlı ve ıyımser olsalar da uygulama ko nusunda aynı ıyımserlıgı koruyamıyorlar hepsı bu ışın çok zor oldugu konusunda hemfıkır Ayrıca ESC lerı elde etmenın ne kadar zor oldugunun da bılmcındeler Pek çok ınsan 8 gun dayanan LSC leı ı elde et menın tek yolunun kurtaj yoluyla alınan embrıyonlar oldugurıu bılır Anrak embrıyolan kaynak okrak kulldrırıidrurı da sakın raları var Orrıegın ABD de devlet butçe sınden embı ıyo drdşürmdlarma kaynak ak I u rnak yasak su halıne donuşen beyrn dokusunun yaşa ma medulloblastoma denılen tumor üe başladıgınm ortaya çıkrndsıdır Bu tumorler ara sıra kas hucrelerı ıçerır ve bu huc reler dış yuzpyden beyne goç eder It ılyın No rolojı Enstıtusu nden Angelo Vescovi bu aşamada ortaya ügınç bır fikır atıyor Bu huueleı bır şehlde kımlık degıştırmeyı ogrenırlerse ne olur? Vescovi nın ekıbı bu fıkrı ya^anıa ge çırmek u?ere beyınde en son uzmanlaşan nordl kok hucıeleıı uzerınde araştırmalara baslıyor Ekıp bu hucrelerı alyuvarlannın buyuk bır kısrnı harap olmuş farelerın ke mık ılıgıne enjekte ettıgı zaman hucreler yenı alyuvarlar halıne donuşuyor Bu deney çok ufak bır rnudahale üe yetışkın bır hay vdnın nonndl huuelerının bırden fazla germ tabakası ndan hucre çıkartacagı an lamına gelmektedır Bu arada ınsanJardakı kemık ılıgı huc relerının benzer şekılde dramatık degışık lıklere egılımı olduguna ılışkın kuvvetlı ıpuçları ortaya çıkıyor Geçen yü Phıla delphıa dakı MCP Hannemann Unıversıte sı nden Darwin Prockop ınsanlardakı stroma ılık hucıelerının farelerın beyınle rıne enjekte edıldıgı zaman sınır hucrelerı gıbı davrandıgını beynın derınlıklerıne dogru goç ettıgını tespıt edıyor Bu yıkn sonlanna dogru ıse Prockop ve ekıbı ılık hucıelerının sınır hucrelerı halıne gelebüe cegıne ılışkın sonuç büdırgesını yayınlama yı planlıyor Vucudumuzdala hucrelerın bu mucı zevı olayı gerçekleştırmelerı bu olayları la boratuvarlarda tekrarlayabılecegımız anla mınagehnez ESC leıınherhangı bır hucre tıpme donuşme potansıyelınden haberdar olmakla bırhkte bu ışı yapabılmelen ıçın bır ıtıcı guce ıhtıyaç duyduklarını da bılıyoruz Ornegın embnyo gehşmek ıçın bır tur cezaodul sıstemrne gerek duyar Bunlar ılk once blastosıst ın dış tabakalarından dahd soma embrıyonurı ıç tabakalanndan gelen molekullerden oluşan buyume fak torlerı nı ıçerır Bundan başka sıkışmak ve ya bukulmek gıbı fızıkı guçler hatta korrısu hucrelerden gelen elektrıksel şarjlar dev reye gırer Embrıyonun dışında ESC'ler gelışımlerını surdurme çabaları ıçınde embrıyonıd olu şumlar' meydana getırırler Bunlar tera tomlara benzeyen şekılsız anlamsız doku yıgınlanndan başka bır şey degıldıı Araştırmacılar uzun ugraşlar sonucunda fare ESC lerını şekıl degıştu meden çoğalt manın yolımu buldular Bunu başarmak ıçın ESC lerı fıbroblast denılen dıger embnyo hucrelerının eşlıgmde çogalttılar Gearhart ve Thomson benzer taktıgı ınsan YSC sıne uyguladılar Farede bıle gelışını ıle ılgılı pek çok ıpuçu gızıru korurken bazılan artık büınıy or Ornegın retınoık asıt fare ESClennı noronlara çevırebılıyor BMP4 gıbı dıger buyume faktorlerı ESC lerm kas kemık ve tendon hucresı halıne donuşmesınde ıtıcı guç olarak goıev yapıyor Ldboratuvar deneyleımden doyuıucu sonuçları alın mamakla bırhkte donuşumu gerçekleştıren bırkaç hucre son derece saglıklı gorunuy or Ornegın beyın dokuları hasar gormuş farelere teratom hucrelerınden oluşturuldn noronlar enjekte edılım e faıeleı ın motor ve bıhşsel (kognıtıO fonksıyonlaı ında buyuk duzelmeler kaydedıldı Buna benzer test tupu noronlar felç geçıren ınsanların tedavısmdc de kul lanılıyor Pıttsburgh Unıversıtesı Tıp Fakııl tesınden norolog Douglas Kondziolka ve ekıbının deneysel olarak uyguldrıidyd koydugu bu tedavı hakkında bır şey soy lemek ıçın çok eıken Ancak bu konudakı esla çalışmalara bır goz atınca bu noron ların bolunmeyı kestıgı ve tumor oluştur madıgı goruldu Ancak teratom hucrelerı genetık mutasyon geçırdıklerı ıçın sınır hucrelennı ESC lerden elde etmenın daha dogr u olacac/ı duşunuluyor Son 20 yıldıı fare ESC lerı ve teratom hucrelerı uzerınde alınan başanlı sonuçlara karşın ısmarlama doku uretme konusunda bılım adanılan henuz emekleme aşamasın da Hogan ıçınde bulundukları duıumu şoyle ıfade edıyoı Bu noktada yerlılerle ıletışım kurmaya çalışan aptal tuııstler gıbıyız lngılızceyı tane tane konuştugu zaman yerlılerın anlayacagını duşunpn tunstın nafüe çabaldn ıçındeyı? Reyhan Oksay New Scıentıst 24 Nibdn 1999 Otoyolda hızlı şerit Bu koşullaı altında bazı genler gelış rnekte olan hucrede harekete geçerken bazılan suskun kalır Bu doğal olarak huc renm karaktenstıgını degıştırır Degışen karakterıstıklerden bırı de hucrenın karşılık vermek zorunda oldugu odulceza sıstemı dır Benzer ıpuçları omurılıge tasınan be yın hucıelerının kan hucrelerıne donuşme sı ıçın gereken ıtıcı gucu saglar Neyse kı sınyal gonderme sıstpmın dekı bu karmaşıklık ardştırmacıları umutsuzluga suruklemıyor Bıyoteknolojı şırket lerıne akıtılan paralard bır goz auknca bu ışın ne denlı zor oldugu bır kez daha anla şılıyor Merkezı Calıfornıa da bulunan Ge ron un yanısıra VVorchester dekı Advanred Cell Technology ve Avustrdlya dakı Melbourne Stem Cell Scıences bu teknolojıyı gehştırmek ıçm ortak strate]i oluştuıduklannı belıı tıyoı Kok hucresı bılımının hızlı şerı de kaydırdması bu konudakı ıyımserlıgı korukleyen bır faktor Aynca son 20 yıldır farelerdekı ESC lerı ınceleyen hucre bıyo loglarının bınkımı de bu çalışmalara ışık tu tuyor Ornegın enkarmaşık soıunlarınba şmda laboratuvdr şı^e&ı ıçınde çogalan kok hucrelerının bu arada spesıfık rollerden bı rını yuklenmesıne engel olmak gelıyor İki onemli buluş Zorluklara karşın geçen kasım ayın da VVısconsm Unıversıtesı nden James Thomson başkanlıgında bır araştırnid ekı bı h yıllık bıt çalışmanın sonunda ınsan kok hut resını embrıyodan elde etmeyı başar dıklarını bıldııdı Aynca ]ohns Hopkıns Unıversıtesı nden John Gearhart başkanlı gındah bır grup araştıımacı 9 haftalık bır fetusten msan LSC c ı c ıkarttıklarını bıldırın , ce yer yerrnden oynadı Reklenıldıgı u/ere ınsan FSC smın yuzeyındekı proteınleı teratom hucrelerın dekılerle benzeşır Boylcco ortak bır ko kenden geldıklen bır kez daha kanıtlanmış oluı Ve araştırmacılaı fareye ESC enjekte ettıklerı zaman farelerde vucutlarının germ tabakalarından hucre yayıLmasına yol açan teratornlar oluştugunu gorduler Bu uç srnıf doku (ektoderm endoderm ve mpzoderm) hucre uzmanlaşmasmın ılk uç evresınde oıtayd çıkaı ve Jidoiyla sırur sıs temı ıç oıganlar ve kas ıskelet sıstemı olu ijuı Bağışıklık sorun yaratıyor Laboratuvarlarda, embrıyonık kok hucrelerınden organ uretmek ıçın daha çok zamana ıhtıyaamız var, ancak bıyologlar şımdıden bu dokuların bağışıklık sıstemıne uyum sağlayıp sağlamayacağı konusu uzerınde kafa yoruyor Halıhazırda kan ve kemık ılığı hucrelerı bağışıklık tıpme gore saklanıyor Bılım adamları ESCIerın depolanmasında ve kategorıze edıl mesınde bu stratejıden yararlanmayı duşunuyor Ancak şu anda ESCIerın tek kaynağının yalnızca kurtaj yoluyla çıkartılan fetus ve embrıyolar olması sorunu guçleştırıyor, çunku gerçek an'amda bır doku bankasına sahıp olmak ıçın çok uzun zamana gerek duyulmaktadır kı bu da onlarca yıl anlamına gelmektedır Dığer bır strateji de dokuyu reddetme mekanızmasını tetıkle yen yuzey proteınlennı ortadan kaldıımak ıçın genetık mu hendıslığınden yararlanmaktır Bu yolla herkese uyum sağlayan "pvrensel hucre" oluşturulur Uçuncu olasılık ıse Dolly'yı yaratan teknolo/ıden yararlanmaktır Bu yontemde hastanın kendısınden alınan hucrelerden embnyo yaratılır ve bu emb rıyonun ESCIerınden yararlanılır johns Hopkıns Unıversıtesı'nden john Cearhart ve Almanya'dakı Max Planck Enstıtu su'nden gelışım bıyoloğu Davor Solter hastadan alınan huc reyı, kromozomları çıkartılmış ınsan yumurtasıyla bırleştırmeyı onerıyor Cearhart onerısını şoyle açıklıyor "Bu yontem bır anlamda klonlamaya benzer Bu embrıyodan elde edılen ESC'ler hastanınkı ıle genetık olarak bırebır çakışır Bu yontemın tek dezavanta/ı ESCIerın alınması ınsan embrıyosunun gelışımını durdurur Bu da ahlakı açıdan kabul edılemez bır durumdur" Massachusetts'dekı Advanced Cell Technology adındakı bıyoteknolo/ı şırketı bu sorunu ortadan kaldıracak bazı teknıkler gelıştırıyor Şırkette gorevlı araştırmacılar, ınsan hucrelennı kromozomlan çıkartılmış ınek yumurtası ıle bırleştırıyor ESCIerın gelışımı tamamlanıncaya kadar embrıyonun buyumesıne ızın verılıyor Bılım adamlarına gore ınsan ınek karışımı embrıyonun yaşama şansı çok duşuk, ancak bu emb rıyodan hucre bağışında bulunan kışıye mukemmel uyum sağlayan ESC'ler elde edılebılıyor 635/13 tkinci onemli buluş ıse kan doku