Katalog

Rönesans ve Barok sanatında Babinski bulgusu Dr. Nilgün Ulusoy Bozbuğa(*), Dr. Mustafa Bozbuğa(**) olonya asülı Fransız norolog Joseph François Felix Babınskı (1857 1932) yenı doğan bebeklerde ayak başparmagının çeşıth uyaranlarla gerıye dogru bukulmesını (doısıfleksıyon) gozlemleyerek tanımlamış ve konu üe ügıh yayrnlarında, kendı adıru verdığı bu bulguyu, pıra mıdal lıflerın (temel olarak beyın kabugundan hareket komutunu taşıyan hfler) daha henuz gelışımını tamdmlamamış ol ması üe dçıklamıştır (1,2) Norolojık muayenede, pıramıdal lıflerın gelışımının tamamlaranası gereken ılk 18 ayhk do nemden sonra Babinski bulgusunun saptanması, yanı ayak taban derısının uyanlması üe ayak başparmagının ıstemsız olarak dorsıfleksıyonu pıramıdal lıflerın herhangı bır sevıyede kesıntıye ugradıgının gostergesıdır Babinski bulgusu pı ramıdal sıstemı değerlendırmede basıt ancak son derece onemlı ve guvenılır bır bulgudur (3) Babınskı'nın bu saptamasına, Oppenheım von Strumpell, Cohn, Kalıscher, Remak, Specht gıbı o donemın onemlı bılım adamları şıddetle karşı çıktüar XIX yuzyü sonlannda tanımlanan Babinski bulgusu, norolojık bır bulgu olarak geçerlılığı devrın etkılı bılım ddarnlarınca tartışüırken, dort yuzyü oncesınden Rönesans ve Barok donemı ressamlarınca gozlemlendı ve resımlerınde kuUanüdı Ronesansın temel duşuncesını yansıtan ınsanın bügılenmesı üe ınsanı konu edınen gozlem, araşürma ve bügı uretımı surecmm urunlerı, donemın sanat yapıtiarmda yer aldı Rönesans humanızmının, ınsanı evrenın merkezıne yerleştıren ve ınsanı konu edınen tutumu üe bügı sanata yansıtüdı Rönesans donemmın yenıden doguşu sımgeleyen tutumu üe tek bır metnın resımlenmesıyle kalınmadı, klasık ve mıtolojık konular, gerektıgınde konunun tam olarak betımlenme sı ıçın gerçek yaşamdan alınan bırkaç kesıt bırden kullanüarak arüatüdı Dınsel konuların ışlenışınde büe gerçeğe yakınlık yeğlendı Gerçekçı anlatıma yonelış sonucunda, usta ressamlar her tur modelı kullanarak zengın ve gerçek yaşamı sımgleyen yapıtlar urettüer Yenı doğanların, bebeklenn model olarak kullanüması da aynı bakış açısmın bır urunudur lsa'nın kutsdnmdsı resmedüırken yenıdoğan ve bebeklerde gozlemlenen ayak başparmdğının çeşıth uyaranlar la genye dogru bukulmesı goruntusu (Babinski bulgusu) kullanüdı Italyan Rönesans sanatçüarı Fabrıano, Botıcellı, Le onardo da Vıncı, Raffaello, Correggıo, Flaman ressamlardan Rogıer van der VVeyden ve Rubens (Barok donem) yapıtların P Reslm 4 "NkcollnlCowper Meryem'l" tablosundan ayak başparmak dor sMekslyonunun detayı. da bu ayrıntıya yer verdı (45) Orta ItalReslm 3 Raffaello'nun "NlccollnlCowper Mer ya Gotık uslubuyem'l" tablosu. nun temsılcısı Genüle da Fabnano'nun (Nıccolo dı Gıovannı dı Massıo) (13701427) başyapıtı "Muneccim Krallann Tapınması" tablosunda (UfFızı Galerısı, Floransa) bebek lsa'nın tabanına muneccımın sakalının değmesı üe ayak başparmagının dorsüleksıyonunun ortaya çüaşı resmedümektedır (Resım 1) Erken donem Rönesans ressamı Floransalı Bottıcellı, Sandro (Alessandro dı Marıano Hıpepı) (14451510) "Mer yem ve Çocuk Meleklerle Bırlıkte" tablosunda (Capodımonte Ulusal Muze Galerısı, Napoh) model olarak yenıdoğan be bek kullanarak, bu bulguya yer verdı Botıcellı'nın karmaşık ımgelerle yuklu dınsel konulu resımlerının gorkemlı uslubu nun kaynagı, kendısıyle çagdaş humanıstlerın büımı, felsefesı ve şıırıdır Avrupalı sanatçısı olan Flaman ressam Rogıer van der VVeyden (13991464) "Meryem ve Çocuk" tablosunda (Guzel Sanatlar Muzesı, Houston) bebek lsa modelının, kendı parmak larıyla ayak başparmak dorsıfleksıyon yanıtını oluşturmdsını resmetmıştır (Resım 5) Sanatla büımın üışhsı tarıhın hıçbır donemınde XIVXV yuzyü ltalyası'ndakı kadar guçlu olmadı Sanat kuramcısı ve büım ınsanı olan bırçok Rönesans sanatçısı yaptıklan dnatomüc çalışmalarla ınsanı en dogru bıçımde betımlemenın yollarını aramışlar ve antüc sanat anlayışına uygun olarak bıçunlendırmışler Deneyımlerınden kaynaklanan bügı bınkımlerını, matematıge ve oranlara dayandırdıkları perspektıf anlayışı ıçınde aktardüar Yaşam üe evren üışkısının sorgulanmasında ve çozumlenmesınde bügı gereksınımınden yola çüalarak, matematüc ve geometrı ınsanı büımler arasına katüdı Ortaçağ sonları ve Rönesans donemınde yaşayan bır muze ışlevı goren Kuzey Italya şehır devletlerı, buyuk ustaların atolyelerınde buyuk sanat yapıtlarınm uretüdığı, sanatçüarın buluştugu sarıat ve kultur merkezlerı (bottega) oldu Aynı zamanda bu şehır devletlerı, Rönesans akımının Reslm 6. Rogier van der doganın guçlerını açıga çıVVeyden "Meryem ve kartarak kullanmak amacı Çocuk" tablosu. na hızmet eden teknolojı merkezlerı konumuna geldı Skolastüc ogretının gerüeyıp, yerını Humanızm akımına bıraktıgı beş yuzyıl oncesı donemde, araştırmaldrını gozlem ve deneye dayandıran kendıne ozgu bügı kuramını gelıştıren Rönesans ınsdnlarının yaklaşımları, çagın çok otesınde bır yaklaşımdır Kaynakça 1 Babın.skj J Sur le reflexe cutane plantaırp dans rertaınes affec tıon organıques due systeme nerveux cenM CR Seances Soc Bıol 1896 48 207 8 2 Babmskı ] Du phenomene des orteüs et de sa valeur sernı ologıque Semaıne Med 1898 18 321 2 3 Babınskı J ın dıscussıo Congres Internatıonal de Neurologıe Bruxelles Bull Mod 1897 11 896 4 Lopez RS The Ihreo ages of the Itahan Renaıssance Boston, Uttle Brovm & Co I%nc, 1970 5 Panofsky E Early Netherlandısh Pauıtınq Its Orıguıs and Character Cambrıdge Mass Harvvard Unıversıty Press 1966 vol 1 2 6 Lyoas AS PEtrtırellı R( Thp Renaıssance, Art and Scıence Medıcme an lllustrdled Hihkn y AİJMdale Prpss NpwYork 1987 sayfa 368 397 398419 Reslm I Centile da Fabriano'nun "Muneccim Kralların Tapınması" tablosu. Rönesans donemmın sımgesı olan Leonardo da Vıncı'nın de (14521519) 1503 üe 1507 yıllarına rastlayan çıplak model çızımlerınden, bu bulgudan haberdar oldugu anlaşüıyor Rönesans humanızmının en onde gelen dehası Leonardo da Vıncı evrenı her alanda ardştırmış sorguldmış ve çoz meye çalışmış, olağanustu bır ressam, heykeltıraş, mımar, muhendıs olmasırun yanı sıra anatomı, botanık, jeofizık, hıd rolık ve aerodınamık konulannda büımsel çahşmalan üe çağının çok otesınde yer almıştır Italyan Yuksek Rönesans donemının Leonardo da Vıncı ve Mıchelangelo üe bulıkte en onem lı ustalanndan bırı olan Raffaello'nun (Rafaello Sanzıo) (14831520) "NıccobnıCowper Mer yem'ı" tablosunda (Ulusal Sanat Galerısı, VVashıngton DC) Meryem'ın ısret parmagının dokunuşu üe bebek lsa'nın ayak tabanının uyarüması ayak başparmak dorsıfleksıyonunurı oıtayn çıkışı gosterüıyor (Resım 3) Parma okulunun yetıştırdıgı en buyuk Rönesans ressamlarmdan fresk ustası Correggıo'nun (Antonıo Allegrı) (14941534) "Meryem ve Çocuk Azız jeıome ve Mary Magdelen üe Bırlıkte" tablosunda (Pınocoteka Galerısı Parma) kullanılan yenıdoğan modelde de dynı ozellık sergüendı (Resım 4) Correggıo, kendıne ozgu qelıştırdıcji anlatım ozellıgıyle gunluk yaşanıa üışkın sıcak atmosferle şıırsellığı, ınsanın buyusu üe kutsanmışlıgı bırleştırReslm 2 Botticellinin "Meryem ve rnıştıı Eıken Ronesans donemının en onemlı Kuzey Çocuk Meleklerle Birlikte tablosu. (*) Koşuyolu Kalp ve Araştırma Has Kalp ve Damar Cer rahısı Bol (**) Kdrtal Egıtım ve Araştırma Has Beyın ve Sırar Cendhısı Bol 631/24