Katalog

Yeni tez: Çocukları ana baba değil, yaşıtları etkiliyor Çocuklarm yetişmelerinde oyun arkadaşlarmm esas etken olduğunu öne sürerek yerleşik varsayımları alt üst eden Harris'le söyleşi... ç yıl oncesıne dek adını kımsenın duymadıgı Jndith Rich Harris 1995 yılında 'Psychhologıcdl Revıevv" dergısınde yaymlanan ve kımı yerleşik goruşlerı yerle bır eden raporuyla tum ruhbılımcüerın ü gısını uzerıne çekt 1998 yüına gelındıgınde raporun goz ardı edıknesı artık olandksızdı, ruhbüımcıler Hams'ın yıl dızmın bır an once sonmesını umıt edıyorlardı Rapor "The Nurtıre Assumptıon Why Chüdren Turn Dut the Way They Do" başlıklı epey yankı uyandıran bır kıtaba donuşunce Harris adı dülerde dolaşır oldu Kıtapta anababaların çocuklarının kışılıklen uzennde dogrudan bır etkı yaratmadıklan one suruluyordu Harris çocuklarm anne ya da babalarını degü, yaşıtlannı omek aldıklannı, çocuk ıçın yaşıtlan tara&nddn kabul edılmenın çok daha onemlı olduğunu savunuyordu Çocugun gehsmesınde oyun arkadaşlannın etkısı ev ortamından çok daha agır basıyordu Harrıs'ın bu goruşu yıllardır küı kırk yararcasma en uygun koşullan saglamaya çalışan mılyonlarca anababa uzerınde bır balyoz etkısı yaratü Harris üe yapılan soyle şıde kuramı, bunun yol açtıgı tepkıler ve olası sonuçlan uzerıne tartışıldı Oncelıkle de, hıçbır akademık bınkımı olmayan torun sahıbı bu ev kadınının çocuk yeüştırme üe ılgılı yerleşik degerlerı neden sorgulama geregı duydugu uzerınde duruldu Hams'm oykusu en az gelışurdıgı kurdm denlı şaşırtıcı ve ılgınçtı • Büımsel "beym yıkama" surecmden kendınızı sıyırmaımş olsaydınız, çocugun hşıhk gelışımı uzenne yapümış onca ruhbılımsel araştırmayı asla yerle bır edemeyeceğınızı soyluyorsunuz Peh, bu sureçten kendınızı nasıl sıyırdınız7 • Çok basıt, okuldan kovularak1 Harvard Unıversıtesı Ruhbılım Fakultesı'nde uzmanlık egıtımı goruyordum 1960 yılında bolum başkanından, yeterlı ozgunluge ve bagımsızlıga sahıp olmadıgım gerekçesıyle, doktorayı hak etmedıgımı belırten bır mektup aldım Ben de, master derecemle yetınıp okulu terk ettım Benımle bırlıkte uzmanlık egıtımı goren arkadaşlanmdan bırıyle evlenerek evım ve çocuklanmla ügılenmeye başladım Kuçuk kızım okula başladıgında yenıden unıversıteye donmeyı dklımdan geçırdım Ancak o donemde cıddı sağlık sorunları yaşadım Hastalıgım hıç beklenmedık anlarda etkısını gosterdıgınden, son yırmı yıldır evden hemen hemen hıç dışarı çıkmadım Oyalanmak ıçm de ders kıtaplan yaz maya başladım Gelışımsel ruhbılım konusunu kendı ba surecının ıncelenmesını berabermde getırıyor Insanoğlu oldum olası toplu olarak yaşamışnr Bu tur bugune dek ayakta kalabümesını kınlgan bıreylerın acımasız çevre koşullarına karşı bırhkte savaşırrı vermelerıne borçludur U şıma, kıtaplar yazarak ogrendım Gordugum kadanyla unıversıtelerde ders veren ruhbüımcıler daha çok kendı konulannda uzmarüaşmış kışüerden oluşuyor ve okudukları da bu dar çerçeveyle sınırlandırümış oluyor Oysa ders kıtapları yazan bır kışının dengelı bır goruş sunması bu nedenle farkh goruş açüanndan kaleme alınmış her turlu yazıyı okuması gere kıyor Bu da bana çogu akademık ruhbüımcının yoksun oldugu bır kuşbakışı goruş kazandırdı Okuldan atılmak o donemde bana son derece agır geldı Ama "Psychologıcal Revıevv" dergısınde yayırüanan yazımdan oturu bu yü Amerücan Ruhbüım Dernegı tarafindan George A. Müler, yanı benı Harvard'dan kovan profesorun odulune hak kazanmam bende çok farklı bır sevınç yarattı • Kuramınızm temehnı oluşturan goruşler neler? • "The Nurture Assuoptıon" kıtabında belırttüderımın bır bolumu yenı ve kurgusal bır nıtelık taşıyor, otekı bolumu ıse koklu verılere dayanıyor Anababaların çocugun kışüıgı uzerınde kalıcı bır etia yaratmadıklarını sa vundugum ve epey tartışmalar yol açan goruşum yenı ve kurgusal olmaktan uzak, somut kanıtlarla desteklenmış bır goruş Bu kanıtlar yaklaşık yırmı yülık bır surecın urunu Bu goruşu savunan ük kışı ben degüım, sonuncusu da olmayacagım Yapngım tek şey bunlan bır araya toparlamak ve daha etküı bır bıçımde ortaya koymakö Kıtabımın yenı ve kurgusal bolumu grup toplumsallaşması kuramıyla ügüı Bu kuram, çocugun kışüıgıne anababa bıçım vermıyorsa, onu bıçımlendıren nedır, sorusuna yanıt getırıyor Çocugun toplumsallaşmasmda anababa etküı olmuyorsa, bu gelışımı saglayan nedır? Kuramım çocugun kafasının nasü çakştıgıyla ügüı bellı bır goruşe dayanıyor, bu da ınsan turunun evnmsel gelısım Yaşıtları önemli Bana kalırsa evrımsel sureç ıçınde çocuklar anababalannın bırer kopyası degü, yasadıklan toplumun degerlı bırer uyesı olmak uzere tasarlanmıştır Çocuklar uy gun davranış bıçımlerını anababalarını oykunerek ogre nemezler, çunku hıçbır toplumda çocuklarm erışkın gÜ3i davranmalarına ızın verümez Kuramımda, çocuklarm kendüerını çevrelermdekı benzer ozellıklere sahıp kısılerle, bır başka deyışle yaşıtlanyla ozdeşleşürmek suretıyle ogrendüdennı ve kendüerını onlarla kıyaslayarak tanıdıklannı savunuyorum • Kıtabınızın ük bolumunde kışıhkle anababanm davranış bıgmı arasındah ıhntının geçersız olduğunu ortaya koymaya çalışarak ruhbıhmsel araştırmalardan elde edılen venlen buyuk olçude çurutuyorsunuz Acaba bu konuda ? çok mu acımasız davrandınız Ruhbüımcıler bu goruşunuze nasıl bır teph gosierdüer? •Onca yü boyunca orulen orumcek aglannın temız lenmesı ıçm guçlu bır supurge gerekıyordu Ellı yü boyunca. bıkmadan usanmadan verüen çabalara karşın, anababanm etkısız oldugu savı, guçlu büımsel gerekçelere dayandırüarak, reddedümedı Ruhbüımcüenn yığm larla venye ulaştüdarı dogru, ama araştırma yontemlen geneük ve çevresel etküer, ya da çocugun anababa uzermdekı etkısıyle anababanm çocuk uzerındekı etkısı arasmda bır ayınma olanak tanımadıgmdan, bu verüerm çogu hıçbır ışe yaramıyor Işte bu yuzden "Anababanm Hıçbır Etkısı Yoktur" dıyerek meydana çüayorum ve onları benı alt etmeye çagınyorum Çogu ruhbılım uzmanı goruşlerme şıddetle karşı çüayor, kımı ateş puskuruyor Kımüerı kıtabım ıçm "abuk sabuk" "duzeysız" "yalan yanlış" ve ' tehhkeh" dıyor Tıpkı bın kralm çıplak olduğunu soyledıgınde terzüerm gosterdıgı gıbı bır tepkı gostenyorlar Gelgelehm bu çevreden benı destekleyenler de yok degü Omegm, kıtabm onsozunu Massachusetts Teknolojı Ensbtusu Büışsel Ruh büım uzmanlanndan Steven Pinker yazdı Mınnesota Unıversıtesı davranış genetıgı uzmanlanndan David Lykken de kıtabımm paradıgmaları yerınden oyndtacak son derece onernlı, büımsel bır yapıt olduğunu düe getır dı 'Tezınıze oluşturulan bır teph bunun "yanlış olmadı ğı, yalnızca abarüldığı" yonundeydı Hovrard Gardner, 'yaşıtlarla anababalar tamamlayıcı bır rol ustlenırler Eğ 630/18