Katalog

Medüzlerin aşk dansı Denizanaları ilkel bir yumuşakca türü olarak bilinir. Oysa onların kasları ve Denızanasımnyapısıgerçıoidukçabasıt & kat buna ragmen yme de mukemmel Üa hucre tabakası jelatıne benzer koruyucu bır madde uretırken mıdesı de uzantılara ze hırlı sıvyı sdglamakla gorevlı Fn kuçuklerı yaklaşık bır müımetre olan meduzleıın en ırılerı araba lastıgı kadar Büınen en buyuk ornek olan ateş meduzunun govdesı 2 30m çapında agırhgı ıse kuçuk bır araba kadar dı Denızanalarının cınsel yaşamları dışılerın ve erkek medüzlerin dol hucrelerını denıze bırakmalanyla basıt ve zahmetsız bır bıçırn de gerçekleşır Ancak yumurtacıkların ve spermlerın nasıl bır araya geldıklerı ve za manlamanın neye gore yapıldıgı henuz bır bılmece Gerçekten çıftleşerek ureyen Trlpedalia cystophora turu meduzler evlı lık dansı yaparak bırleşırler Erkek meduz çengellı bır dokunaç yaıdımıyla kendısını dışısının altına yerleştırır ve bırlıkte denızm derınlıklerınde adeta dans edercesıne yu zerler Bu dans esnasmda erkek meduz spermlerını dışının kollarınd boşaltır Burada yapışıp kalan spermler dışı tarafından yutulur Bundan boyle mıde rahım gorevını gorecektır gözleri var. Hatta hayvanlar alemindeki en etkili zehire sahipler. ılımızde daha çok denızanası olarak bılınen hidromedüziye veya su medüzü, bazı Batı dıllerınde Medusa veya Meduse olarak anılır Bu sumuksu yumusak ça adını aslında Yunan mıtolojısmdekı Gorgo Medusa dan almıştır Uç Gor go dan olumlusu olan Medusa nın başında saç yerme zehır saçan yılanlar bulunmaktay dı Yuzu ve bakışları o kadar çırkın ve korkunçtu kı ona her bakan taşlaşıp kalırdı Bu yuz den Perseus, onun başını keserek oldurmuş daha sonra da bu başı gızh bır sılah olarak kulldnmıştı Gunumuz medusaldrı o kadar tehlıkelı olmasalar da yıne de pek sevılmezler En basıt turlerı dahı tatılcüerın denız keyfını bozar soguk su baglanülarını tıkayan denızana lan ıse gemı muhendıslerını ve makınecılerı çıleden çıkartabüır Ne ılgınçtır kı su altında D Avustralyada yaşayan Chironex turu denız arıları ava bıle çıkarak balık surulerı nı kovalıyorlar Balıklar kendılenm bır anda oldurucu dokunaçların arasında buluverı yoılar Chıronexlerın hayvanlar alemının en etkm zehırıru urettıklerı bır gerçek Denız arısının toplam olarak 150 metre uzunlukta kı kollarında 250 ınsanı oldurulebılecek mıktarda zehır var Tnpedalıa cystophora me duzlerı avlannı bır sanıyeden daha kısa bır sure ıçınde Ptkısı? hale getırır Hucre uyarıldıgında spıralımsı tuy bıçımındekı bıı uzantı zehırlı kapsulu dışarı atar ve aru bır hamleyle avını adeta bır kanca gıbı yakalar bu av meduz turlerme gore bır yengeç balık veya bunların larvalan hatta kendı cınsınden bır hayvan da olabılır Ne ılgınçtır kı bırçok balık meduzlerle ortak bır yaşam kurmuştur Bunlar toksmle re karşı kesmlüde bagışık degüler ama eğer ustalıkla manevra yaparlarsa zehır atıgı on lar ıçın bır korunma aracı halıne gelır Medüzlerin dıger hayvanlarla bırlıkte yaşamaları aslında ender bır olay degıl Ornegm bır yengeç tehlıke anmda yakımndakı bır de nızanasınm uzerıne çıkarak kendısını koruyabüır Şımdıye dek açıklanamdmış olmakla bulıkte uzerıne bır yengecın veya benzerı bır hayvanın bulundugunu fark eden meduz hemen pozısyonunu ve yuzuş yonunu degıştırerek uzermdekı hayvanı bulundugu yorden uzaklaştrnyor Heeger denızanalarının sularda pasıf olarak doldşmadıkldnnı da tespıt et mış Denız anları oylesıne ustalıkla manevra yapabılıyorlar kı kup bıçımındekı govdele rının her koşesı ayn bır dumen halıne gelebılıyor O?el kas hucrelerı bulunan meduzler şemsıyemsı govdelerıru açıp kapayarak sa atte yaklaşık 3 7 km hız yapabılıyorlar Aslında bır hayvan kolonısınden oluşan ve gerçek meduzler dolu govdelerı su yuzune çıkar ve 50 m'ye kadar uzayan dokunaçları bır du araştırmdlarını yuruten bılım adamları bıle denızanalarına pek fazla uyı juotumı^lu vt onları oldukça sıkıcı bulurlar Oysa sualtı bıyolojısı üe ugrasan Thomas Heeger, bu yumusakçalann buyuleyıcı guzellıklerının yanında oldukça heyecan verıcı bır yapıya sahıp olduklarını da keşfettı Heeger ın belgelemış oldugu bırbırınden farklı meduz turu gerçekten de etkıleyı cı Aralarında kızıl bır uzay gemısı gıbı parlayarı ve daha çok derın sularda yaşayan na rın yapılı Benthocodon turunun dışında bazıları pışırılmek uzere kırümış bır yumurtaya ben/er ba?ı dev medüzlerin ıse dallı budaklı koklerı andıran uzantılan bulunmakta (Versuriga). Dunyanın ılk canlı turlerınden bırı kabul edılen su meduzlerı hakkında neden se çok fazla bılımsel bılgı yok Meduzler bundan 670 mılyon yıl once henuz balıkların bu lunmadıgı Prekambrıyum donemınden ıtıbaren denızlerde yaşamaya başldmışlar O donemlere aıt denızanalan arkalarından pek ız bırakmadan yok olmuşlardı Denızandldrmın ortaya çıkışlarmdan bu yana mılyonlarcd yıl geçmesıne ragmen aslındd çok fazla degışmedıklerı tahmın edılmekte Fakat yıne de nıspeten basıt yapıların dan dolayı evrımın oluşturdugu en başarüı modellerden bırı olarak kabul edılmekteler men agı gıbı dalgalara asılı kalır Derazanalan Asyadakı ınsanlann yemek lıstelerıne de gırmış durumda ornegın soya sosu veya lımonla marıne edüerek Bazı uyaruk ışadamları kuzey ve Baltık deruzlerınden topladıklan denızanalarını pazarlamaya çahştılarsa da kısa sure sonra bu ışten vazgeçtıler Çunku dejıeyımlı Çınlı bır aşçı bunlann kesınlıkle yenemedıgını açıklamış Nılgun Ozbaşaran Dede Kaynak Spıegel 53/98 626/24