Katalog

Kafkasya verem kıskacı altında Kafkasya, Doğu Avrupa ve Asya'da verem geri döndü. Uzun zamandır tüberküloz hastalığına karşı verilen savaşın kazanıldığı sanılıyordu. Oysa günümüzde bilinen antibiyotlkler bile artık tüberkülozda çok etkili olamıyor. Türkiye^de Dirençli Tüberkülozun Durumu Özlen TümerC) Gurastan orneğınde oldugu gibı diğer gelişmekte olan ulkelerle bırlıkte Turkıye'de de dirençli tuberkuloz hastalannın sayısı gıderek artmaktadır Bunun nedenleri ulkeden ulkeye farklılıklar gostermekle beraber (savaşlar,göçler, fakirlik v.b.) temelde aynı hatalara dayanmaktadır. Hastalara ilaçların yeterli sayıda ve dozda verilmemesi, hastaların ılaçlannı kullanmamaları ve tedavılerini kesmelen, hastaların iyi takip edilmemesı gıbı. Tedavısı eksık olarak yapılmış bır hasta bir sure sonra dırençlı mıkroplar saçarak karşımıza çıkacaktır. Ülkemizde dirençli tuberkuloz tedavisi 3 büyük şehirde bulunan ozel merkezlerde (Eğitım veren goğus hastalıkları hastaneleri) yapılabilıyor ve tedavi milyarlan aşan maliyete ulaşıyor. Bu hastalar toplum içinde dolaştıkları surece dırençlı bakterılerı topluma bulaştırmayı surdureceklerdir. llk kez hastalanmasına rağmen dirençli tuberkülozu olan ve etkili tuberkuloz ilaçlarına yanıt veremeyen hastaların sayısı da giderek artacaktır. S urab, 18 aylık Gurcu bır çocuk, gunlerce dteşler ıçınde sureklı uyumuş ve sık sık kusmuş Sonunda bır doktor kesın teşhıs koyabümış, tuborkuloz Vc remlı hastaların çogunda oldugu gıbı bakten akcığerlere yerleşmpmış, beymde menen]ite sebep olmuş Hastalıgın bu rıadır gorulen şeklı çogunlukla beyınde kdlıcı hasarlar bırakır, zamanındd tedavı edılrnezse hemen hemen her zaman olurnle sonuçlanır Çocuk bolumu şefı 1998 yılındd 17 çocuktd menen]it saptadıklarını belırüyor, 1997 yüında bu rakam 33 ıdı Normal şartlarda nadır gorulen tuberkuloz menenjıtıne bu kadar sık rastlanması pek ıyı bır ışaret degıl ınsanlık tarıhının en tehlıkelı sdlgınlarından bırısının gerı dondugunun habercısı eskı Sovyetler Bırlıgının hemen hemen her yerınde oldugu gıbı Gurcıstandd dd kontrol altınd alınmış olduguna ınanılan bulaşıcı hastdlık yenıden yayılmaya başladı bıle 1991 yılında 100 000 Gurcuden 2 l'ı ve remlıydı 1997 yümda ıse 105 kışı Bu oran ayrıı zamanda Guneydogu Asya ulkelerındekı ortalama rakamı vermek tedır Sandyı devrımı sırasında Avrupa'nın ışçı mahallelermden çıkıp rurn dunyaya yayılan salgm, bugun her an Batı Avrupa'ya sıçrayabıhr ment short course dogrudan gozetım altmda kısa sure lı tedavı) adı altında bır stratejı uyguluyor Hasta, kendi sini çok iyi hissetse bile, altı ay boyunca ilaçlarııu gözetim altında yutuyor. Bu tedavının uygulandıgı ulkelerde hastaların yuzde 95 ınde lyüeşme goruluyor Ancak şımdıye dek dunya genelınde tum verem hastalannın sadece yuzde onu DOTS programına gore tedavı edılebıldı Nedenı çok basıt Para sıkmtısı, alt yapı eksıklıgı ve tıbbı yetersızlıkler ilaç sanayii ve verem Dıger taraftan bırçok doktor kendı ımkanları ıle yokluklara karşı savaşıyor Ornegın Karadenız lımanı Po tıde Doktor Çarçalıa harabe halınde bır bınayı tamır edıp yenıden duzenleyerek ışlek bır klınık hahne sokmayı başarmış Beledıye reısımn peşınden hıç aynlmayarak sonundd klınıgı ıçın yardım aldbılmış, onu bu kadar ugraşmaya ıten sebep ıse kendı çocukları, ' onları veremden başka nasıl koruyabılırdım kı' dıyesoruyor Doktor Çarçaha, on hastadan bırısme yardım edemedıgını çunku bakterınm standart ılaçlara karşı dırenç kazanmış oldugunu belırtıyor Doktorların sılahları gun geçtıkçe azalıyor streptomısın esk) Sovyetlerde artık etkın lıgını kaybetmış durumda Bunlann yanısıra ılaç endustrısı yenı tuberkuloz ılaçlannın gelıştınlmesıne hıçbır ılgı gostermıyor Araştırma yapmak ıçın bu yuk yatırımlar gerekıyoı ancak bu tıp ılaçlara ıhtıya cı olanlar zaten fakır ulke ler olduklan ıçın sahşlar dan kâr elde etmelen mumkun degıl Çarçalıa umıtsız duıumda olanları Tıflıs'e gonderıyor ancak oıada da yaşdnıa şanslaıı çok az En Tedavi doğru yapılmalı Bu kısır donguyu kırmanın yolu tüberkülozun ılk tedavisinın doğru yapılmasıdır. Bunu sağlamak ıçın dogrudan gozlem altında tedavinin (DOT) uygulanması şarttır. Gelişmiş ülkelerde ilaçlarını aksatanlara karşı gerekırse polısıye tedbirlere basvurulur. Ancak ülkemizde varolan ve geçmışte çok buyuk başarılı mucadeleler vermış Verem Savaş Dispanserlerı bu konuda etkili olarak ışlev goremıyorlar. llaçlar bedava verılmesıne rağmen hasta dispansere aylık ziyaretlerini aksatıyor, dolayısıyla ılaçlannı almıyor. Buyuk şehırlerde hastalar belırttiklerı adreslerde bulunamıyorlar, telefonla uyarılsalar da gelmiyorlar veya dispanser tarafından takipleri ihmal edıliyor. Ozel muayenehanelerde veya hastanelerde hastalara bu konuda uzman olmayan doktorlar tarafından yanlış ve eksik tedaviler verılmekte ve hastalar Verem Savaş Dispanserlerine gönderilmeyerek ihbarları yapılmamaktadır. Ayrıca son yıllarda sağhk çalışanları (doktor, hemşıre, personel) arasında artan tuberkuloz hastalığı, dispanser ve hastanelerde çalışanlar için cıddi bır tehdit oluşturmakta ve çalışanların şevkını kırmaktadır. Dirençli tüberkülozun artışını durdurmak toplum sağlığı açısından çok önemlidir. Gelişmiş ulkeler, sınır ve sınıf tanımayan bu tehlikeyi önleyebilmek içın gelişmekte olan ulkelere yardıma hazırlar. Ülkemizde de DOT (dogrudan gozlem altında tedavi) uygulamasına bir an once tum olanakları kullanarak geçmek gerekmektedir. (*)Dr.; Heybeliada Goğus Hastalıkları ve Goğus Cerrahi Merkezi Yoksul hastalığı Vcremı bu kadaı tehlıkelı yapan, hastalıga neden olan bakterılerın bu zaman ıçınde guçlenmesı ve dırenç kazanması Doktorlar sureklı olarak, artık klasık antıbıyo tıklere karşı dırenç kazanmış olan Mycobactenum tuber culosıs e karşı yenı sılahlar araştırıyorlaı Tuberkuloz bulaşıcı hastalıklar ıçınde en çok olume neden olanı Dunya Sagkk Orgutu (WHO) verılerıne gore dunyada her yü 2 ıla 3 mılyon msan veremden oluyor Bır çok yerde AIDS hastalıgınrn yaygınlaşmasıyla bırlıkte ye nıden ortaya çıktı Normal koşullarda, enfekte olan kışıle rın yuzde 10'u hasta olurken AIDS'lılerde oldugu gıbı ba ğışıklık sıstemı baskılanmış kışılerde bu oran artmaktadır 1900'lu yıllarm başında romantık bır donemle anıldn verem, o zamanlar hassas, mce ruhlu ınsanları, ozellıkle edebıyatçüarı hayatlarının baharında alıp goturen bır has talık olarak unlenmıştı Ancak Kafkaslardakı salgınlar ger çegı gosterdı, verem fakrrlerın hastalıgıdır Hastalık ozellıkle kotu yaşam koşullarmm oldugu bolgelerde yaygınlaşıyor Batı Gurcıstanda gezıcı kontrol bırımlerınden bır ag oluşturulmuş Gezıcı hastanelenn en onemlı gorevleı ın den bırısı açık tubeı kulozu (bulaştırıcı) olan hastalaı ı bu lup hemen bır hastaneye gondermek Tedavı edılmeyen bır hasta yılda 10 ıla lb kışıye verem buldştırıyor Normal şartlarda tedavının 2 ayında bakten balgamdan kayboluyor Ancak bu hastanııı ıyıleştıgı anlatnı na gelmıyor Bdkterıler kendılermı dokunun ıçınde gızlıyorlar ve herhangı bır zayıflıkta yenıden ortaya çıkıyorlar Eger hasta tedavıyı bu noktada keserse dırençlı bakten lerın uremesıne neden olur ve eger tekrar hasta olursa buyuk ıhtımalle, daha once kullandıgı ılaçların artık ne kendısıne ne de bulaştırdıgı ınsanlara bır yararı olur Dunya Saglık Orgutu yetkılılerı, yarıda kesilen bir dugu konusunda uyaııyoılaı 1992 yılmdan beıı WHO salgına engel olmak ıçın DOTS dırectly observed treat 626/14 iyi tıbbi koşullarda yapılan tedavilerle bile çok ilaca dirençli bakteri bulaşmış hastaların sadece yansı kurtuluyor, A.B.D de böyle bir tedavi 250.000 dolara mal oluyor. Yenı bır aşı ıçın de henuz bır ışık goıunrrıuyor Klasık verem aşısı BCG, 20'lı yıllardan kalma ve çok sınırlı bır koruma saglıyor Bu nedenle Almanyada doktorlar bu seneden ıtıbaren ıstısnaı durumlaı dışında aşı kullanmayacaklar Verem tedavısı ıle ılgılı tek umut ışıgı bakterının tum genetık şıfresını çozen araştırmacüardan geldı Şımdı molekuler bıyologlar genlerde yenı bu ılaç veya aşının gelıştırümesını saglayacak zayıf noktaları arıyoılar, ancak henuz somut bır sonuç elde edılemedı Alev Kınm Kaynak Der Spıegel 51/98 tedavinin hiç tedavi olmamaktan daha tehlikeli ol