Katalog

"Sosyobıyologlann tam olarak çozemedıklerı konu, ınsanlann nıçın ve nasıl bırbırıne kaüanabıhyor olmalan Bu konuda yapılan analızler sonucunda msanlar bırbulennden haberdar olabılmelen ıçın dığer ınsanlan kullandıklan ortaya çıkmış" Bu ne bıçım sonuç? Kendılerınden haberddr olmak ıçın başkdlarına katlanan ınsanlar oyle m ı ? Yam tum toplum hayatı bu kadar basıt bır temel uzerıne mı kurulmuş111 Bunca yıldır dogayı ınsanı ve davıaruşın bıyososyokulturel yapısını anlamak ıçın ugraş veren zoolojı, tızyolojı antropolojı ve sosyolojı bılımlerının bılgı bırıkımlerı ve bulguları ne olacak 9 Hepsı boş bır çaba mıydı? Son olarak yazıdakı en buyuk yuttur macaya degınelım, 'Pefa msan bu eük değerlerı nasıl kazanıyor, bunlann da genlerle ılgısı vaı mı? Sosyobıyolojı bu soruya da evet dıyor Insanlann sahıp olduğu bazı genler eük dcğcrlcnn ortaya çıkmasma se bep oiuyor Ne olur daha açık yazın hangı genler ve hangı etık davranışlar? Benım bıldıgım ne boyle bır gen bulundu ne de boyle bılınen dırekt genetık kokenlı etık bır davıanış var1 Sadece laf cambazlıgı o Tıbbi araştırmalarda bilimsel saptırmaca Dr. Cumhur Ertekin(*) ıhmsel araştırmalar dogruyu bulmak ve yera dogruları yakalamak ıçın ya pılır Ancak büımsel araşürmaların ve ozellıkle medıkdl aıaştırmaların bırıde 0 10 4 unde bılgüerın yanlış oldugu ve bunlann büerek ya da bılmeden yapüdıgı sap tanmaktadır Bilimsel saptırma ya da bılım sel yanıltma denen bu olay (scıentıfıc mıs conduct) kuşkusuz bilimsel ıleılemeyı gecıktırdıgı gıbı yarüış yonlendırmelere de yol • açabümektedır Ozellıkle tıbbı araştırmalar da büımsel yanıltma ya da saptırma çok teh lıkelı boyutlara vardbüır ve ınsan sacjlıcjinı tehdıt edebılır boyutlara ulaşabüır Bu bilimsel aldatmacalara karşı ne gıbı onlemler alınacagı konusunda bılım dunyası hazırhklı gonınmemektedu Büımsel yanıltma veya saptırmaca büerek ve maksath olarak yapıldıgı zarn'an Ingüızce Praud' sozu üe anümaktadır Ancak bır de dısıplınsız araştırma sonucu araştırıcı ıyı nıyetlı oldugu halde bı lımsel yanıltmaya yol açabüır Bu dısıphnsız araştırma da Ingüızce sloppy Reseaıch adı üe anılmaktadır Bu tıp araştırmaların telafı edılmesı ve bunu yapanların tekrar bılım alanma kazandırılması mumkundur Ancak büerek yapüan büımsel yalancüık ve saptır ma daha once de degınüdıgı gıbı büımsel gelışım açısından tehlıkelı boyutlara varabılır Bu grupta değışık turde büımsel saptu maca ve sahtekarlıklar vardır B zı kımselerden büe çıkmış ve daha da bete rı bu hayal gucune sahıp fakat çalışmadan atan hşüeıın bu aıaştırmaları desteklenmıştır Drylabbıng e aıt lıteraturde çok çarpıcı ornekler vardır Daha sonra bu kışüerm du rumu anlaşümca once makalelerı lıteratur den çekümış yok sayümış ve kendüerı de büırn dunyasından uzaklaşmışlardır 3 Üçüncü grubu kendi deney verileri ile oynayanlar olustururlaz. Bunlar ıkı şeküde büımsel sahtekârlık gosterırler Ya doğrudan deney verüen üe ıstatıstık manıpulasyonlar yaparak oynarlar (buna 'trımmıng' denır) ya da ortaya çücan verüerın kendüen ıçın uygun olanlarını alıp, uygun olmayanlarını atarlar ve boylece varsayımlarını ahlaklı olmayan bır şeküde guçlendırmeye çalışırlar (Buna cookıng' de denır) Boylesı sahtekârlıklann ortaya çıkarüması her halde daha guçrur 4 Salam Doğrayıcıhk (Salaznislicing ya da overvvorked photocopying) 5 Bilimsel yağmacılık (Plagiarism) Araştırmalardan çok, kıtap yazma olaylannda karşüaşüan bır durumdur Keza tezler ıçınde de çok sü< gorulur Genelıkle kıtap hırsızhğının gen kalmış ulkelerde daha sık bıı olgu oldugu soylenır Burada yazı lı bır esen oldugu gıbı aşırmadan tutun da bır paragraf veya ozgun duşuncenın gonderme yapmadan çalınmasına dek degışık şekülerde hırsızlıklar yapüabüır Ulkemızde kıtaplarda bu hırsızlık olayının çok sık gorul dugu herkesçe büınmektedır Nedenler: Büuriiel yanütma ve saptırmanın çok değışüc nedenlen olabüır 1 Yetersız araştırma eğıtımı veıümesı ve büımsel dısıplının oğretümemesı çok onemlıdır Kuşkusuz bu genç büım adamı adaylarının ıçındekı durustluk duygusunun azlıgı da gozden kaçırümamalıdır 2 Çok hızlı yukselme hırsı ve kendı ne toplumda yuksek bır yer edınme kaygı ları boyle kışüerın ozellıkle 'dry labbıng ve salamı slıcıng' yapmalarına neden olur 3 Burada fazla yayın yapüması üe bı lımsel prestıjın daha çok olacagı yanügısı da onemlı yer tutar Her ne kadar büımsel kurumların bazısında büımsel araş tırma asyısı başarı olçutu gıbı değeı lendırılıyorsa da kantıte'den çok bı lımsel kahtenın onemlı olduğunun büınmesı, uygulan ması çok onemlıdır 4 Kendını begen mışlık ve başarıya susama güoı duygu lar da boyle kışüer de büımsel sahte kârlıgın oluşrnasına katkıda bulunabüır 5 Bu kışüerın çalış tıgı kurumlann, pa rasal destek almak ıçın kurumda çalışarüara yayın yapma bas kısı kurması da çok onemlı bır etkendır Ay rıca araştıncının kendısının de üaç fırmalan gıbı kurumlardan aldığı parasal destek ve bağımlıhk üe büımsel yayımcıhgı zorlaması da olanaklı gorunmektedır 6 Son olarak araştırıcıda kışüık bo zuklukları ornegın yalancüık gıbı ozellüder de onemlı nedenler arasında sayılabüır An cak hangı tıp hşüık bozukluklannın büımsel sahtekârlıgı uyarttıgı konusu tam olarak araştnlmış degüdır sosyo Sosyobiyologlar, vahşi davranışlan, biyolojik sürecler olarak yutturuyor. kadar Ama sosyobıyologlann kendılerıne has bazı yorum ve bulguları da yok degıl Yazıda olmayan bırıkı ornegı ben vereyım ıstersenız Şımdı, ılk bulgumuz bır akrep turunun dcvamı ıçın bır başka akrep bulur ve ona tecavuz eder Ikıncı bulgumuz m sanda da tecavuz davranışı vardır Sonuç, evrımın dogal yapısı geregı tecavuz yen geldıgınde geçmışımızm devamı ve geleceğımızın temmatıdır Bır dıger ornek vereyım, docjada canlılar kendı turunun varlıgını surdurcbılmek ıçırı dıger bır turu ya da alt turu yok edebılııler Insan da benzer şeyler yapmıştır sonuç olarak evrımm ve bıyolojık mırasımızm dogal sonucu olarak bu yok etme davranışı yen geldıgınde dogal bır haktıı Yanı sosyobiyologlar gerek tecavuzun gerekse bır turun bır dıger turu (msanlar ıçın bır ırkın bır dıger ırkı) yok etmesının dogalC) sosyobıyolojık sureçler olduklannı soyluyorlar 1 Büımsel korsanlık (Pıracy) 2 Yapümamış çalışmayı yapmış gıbı gostermek (Dry labbıng, fabrıcatıon desk research) 3 Deney verüen üe oynayarak sahte kârlık yapmak 4 Yapılmış olan araştırmanın çok yer de oldugu gıbı ya da bıraz degıştırüerek ya yımlanması (Salamy Slıcıng, Double Publı catıon) 5 Büımsel yagmacüık (Plagıarısm) 1 Bilimsel Korsanlık (Piracy) Başkalarma aıt olan araştırma verüeı ı nı oldugu qıbı, kaynak büdırmeden alma ve kendı araştırması ımış gıbı yayımlama korsanlık grubuna gırer Burada bazan yayım lanmış araştumalardan, bazan bır şeküde ele geçmış ydyımlanmamış araştıımalardan yardrlanmak da soz konusu olabümektedu Buna aıt ABD'de geçen bır olayı burada ozetleyelım Onemlı bır araştırma dergısırun edıtoru korıdısıne edıtorıal denetım ıçın ge len guzel bır araştıımayı laboratuvarında çahşan yardımcısma kontrol ıçın verır Yardımcı bu makalenın basümaması gerektıgı m soyler, ama kendısı de deney sonuçlarını alıp başka bır dergıde yayınlar Daha sonra ları olay farkedüır 2 Drylabbing (Kunı laboratuvarcılık) Masa başı araştırma ve fabnkasyon gıbı adlarla da anüan bu sahtekârlü<ta laşı araştırma yapmadıgı halde kendı aklından verüer ve hatta yonterrüer uydurarak sozde büımsel makaleler yazaı, hatta bunlan ya yırüar Boylesı uydurma yayınlar, çok onemlı ABDaraştırma merkezlerınde çalışan ba V l Ben kendı adıma ınsanı daha ıyı anlayabılmpk ıçın tızyolojı zoolojı, antropolojı, norolojı psıkolojı, sosyolojı, tarıh ve dıger saygın bılım ddllarmın bılgı bırıkımlerını ve bulgulannı sosyobıyolojının bulgularına ve tezlerıne tercıh edıyorum Sosyobıyolojınm şu an ıçın ınsanı az da ol sa anladıgına ve şaıbesız bır bılım dalı ol duguna ıse ne yazık kı henuz ınanamıyo rurn Dr. H Tuğrul Atasoy, Norolojı Uzmanı, Ankara Hastanesı 626/16 Yapmış oldugu çalışma ve araştırma verüeı ının bırden çok büımsel dergıde ya yımlanması olayıdır Doğrudan tum makale 2 ayrı dergıde yayımlanabüır ya da aynı verüer gereksız yere bolunerek ve makale hafıfçe degışmelere ugratüarak bırden çok dergıde yayımlatüır Muhtemelen bu durum çok eskılerden ben çok sık olarak yapümaktadır Bu nedenle uluslararası dergüenn yazarlara bügı bolumunde yoUanan çalışmanın başka yerde yayımlanmadıgına daır bır onay ıstedıklerı behrtüır Son yülarda bu salam dogramacüarı bılım dergüerı ıçın çok buyuk bır sorun oluşturdugundan 'salam slıcer'lan kara lıstede toplamayı duşunenler vardır Nasıl önlenebilir? Büımsel sahtekârlıgın orüenmesı ıçın neler yapüabüır sorusuna tam olarak yanıt