Katalog

Uçaklarda iç basınç sorunu Soru Uçaklarda mış vc kalkışta basmç değışıklığme bağh olarak kuîak zan zoılanıı Uçak kabmlenndeh basmç nıçm uçuş bo yunca sabıt tutulmuyor? Yanıt Yakıt tdsarrufu saglamak amacıyla yolcu uçdklan bellı bır yukseklıkte uçar Insanldi noınıal koşullardd 5 500 motrenın uzerınde solununı sıkıntısı çe kerler Supersonık yolcu uçaklarının mak sımum yakıt tasarrufu saglamak ıçm orta lama 12 bın metre yukseklıkte uçması ge rekmektedır Bu durumda uçak uretıcılerı yolcu ucdkldnnın ıçındekı havayı yeterlı basınçta tutmdk zorundadır Bu durum çok buyuk tekmk soıunlara yol açar 12 bm metre yukseklıkte basınç denız sevıyesındekrnden 5 mıslı az oldugu ıçın ıçerdekı basınç uçagın govdesını parça layacak kadar buyuk bır guç oluşturur Bu bdsmcm kontrol altında tutulması ve uçuş sırasında govdenm esnemesı ve zorlan ması mmınıum lımıtlere çekılmesı gere kır Bu amdçla uçuş sırasında yolcu uçaklarındakı ıç basmç en duşuk guvenı lır duzeyde tutulmdlıdır Bu da 2 500 met redır Bu ınsdnların rahatsızlık duymadan yaşayabılecegı mdksımuın yukseklıktır Solunum zorluğu çeken hastalar ve aşırı mıktarda alkol alanlar bu yukseklıkte bıle rahatsız olabılıı Başka bır sorun da havaalanlarınm aynı yukseklıkte olmamasıdır Ornegın Londra Heathrovv Hdvaaldnı denız sevıye smdeyken La Paz Bolıvyd'da havaalanı 5 200 metre yukseklıktedır Bu koşullarda ıç basmcı uçuş boyunca sabıt tutmak rnumkun degıldır Uçuş sırasında ıç basınç bılgısayar tdrafınddn dyarlanır Kalkış sırasında ıç ba sırıç ınsanı rahdtsız etmeyecek gıbı yavaş yavaş azaltılırken ınışte yavaş yavaş arttırüıı Oyle kı kapılaı açıldıgı zaman ıç basınç ıle dış basınç aıasında fark kal mamalıdır bu sureç yarıda kalıı Klorofil bır porfırm'dır rengı açılmış porfırın kırmızı sarı yeşıl ve kahverengı tonlara donuşur Porfırın ler pek çok canlı turu ıçm yaşamsal bır onem taşır Bunlar buyuk, sımetrık ve kare şeklmde organık molekullerdıt dışındd karbon bulunur nıtrojenleı ortasındakı delıgın çevresme dızılmıştıı Bunlarm en onemlı ozellıgı mptal atomlarını merkezde tutmaktıı Metal, daha sonra, oksıdasyonun çeşıtlı durumları arasmda gıdıp gehr Bu şekılde, enerjıyı ılerıde kullanmak uzere depolar Pazar yerinde alışveriş Bu haftanın sorusunu sebatkar oku rumuz Sayın Necah Büyükdura hazır ladı Pazarcının tezgahındakı 8 çeşıdm fıyat etıketleıı şoyleydı Elma 190 bın erık 160 bm ayva 440 bm naı 610 bm, muz 590 bm armut 180 bın, cevız 680 bm ve lımon 250 bın Uç bayan muşten geldı ve ıstedıklerı çeşıtlerden bırer kılo aldılar Once Ayten 3 çeşıt aldı Ardından Belma bırkaç çeşıt aldı ve Ayten'ın odedıgırun 4 mıslını odedı Sonra Canan pazarcıya Ayten'ın ve Belma nın da almamış olduklan çeşıtler varsa bana on lardanver' dedı Soru: Canan pazarcıya ne kadar para odedı 9 624. "Ançüezli pizzalar" sorusunun çözümü ve kazanan okurlarımız Ozcan Ozcan Istanbul Incı SomunkıranIstanbul M Erdal Balanlı Ankara, Selma Unsu Ankara, Harnı Peker Ankara, Oya Şefıka Demırcı Denızh, Utku Fırat Izmır, Nevrıye Yılmaz Zonguldak Suat BoztepeSamsun Utku Angın Eskışehır, Orhan Zekı Demıray Ankara, Demet Guzey Istanbul, Meral Ozcan Kızanlık Antalya Soz konusu metalın cmsı demır ıse bu memelılerde bulunan "haem" denılen kan pıgmentını oluşturur Kobaltın ıçmde B12 vıtamınını, nıkel ıçmde F430 denılen yardımcı enzımı, baiar ıçınde bocek ve denız yaratıklanndakı ' hemosıyanın" de nılen kan pıgmentı oluşturur Ote yandan porfırın'm ıçındekı metal magnezyum ıse, yeşıl bıtkılerdekı klorofılı oluşturur Toprakların pek çogu magnezyum açısından yoksuldur Bu durumda magnezyuma ıhtıyaç duyan bıtkıfrrın yaptıgı ük ış magnezyumu kok ve ddllarda depo lamdktıı Magnezyum rnıktarı azaldıkça yapidkldnn rengı kırrnı/ı sarı veya kahveıengıye doneı Bu kuıalı bu tek t>u keııar larında yaşayan kızılagaç (bot Alnus) bo zar Bunlar su kenarlarında yetıştıklerı ıçın magnezyum gereksınımlermı lahatça gı derır Bu agaç yapraklannı henuz yeşıl ıken doker uyurular iKt FAZLIISI ESANJORLERITASARIMI Midmı Unıversıtesı Mdkıne Muhendıslıgı Bolum Başkanı olan ve halen ODTU Makıne Muhendıslıgı Bolumunde 1 yıl sure ıle gorevlı bulunan Prof Dr Sadık Kakaç E U Büım Teknolojı Uygulama ve Arastırmd Merkezının davetlısı olarak 14 Hazıran 1999 tarıhlen arasında tkiFazlı Isı Ef anjörlerinin Tasarınu konulu bır dızı semınerler verecek Isı Degıştugeçleıı (Eşdnjorlerıj guç s uıtrallannın dızaynında ısıtrnd soğutma VP klıma sıstem leıının tdsaıımında knnya endustrısınde daha hızlı bılgısayarlann gplıştırılmesınde fevkalade onem taşımaktadır Ulkemızde endustrının çok buyuk bu bolumu çeşıtlı ıkı fazlı eşanjorlenn tasaıun ve ırridldtınd yonelık gelıştume çalışmaları uzeıınde yogunlaştı Isı erıdustrısının gelışmış oldugu uücpmızde ıkı fazlı ısı eşanjoılerının ozellıkle kondenseı ve evaporatorlerın fazla malzeme kullonmaddn en ekonomık şekılde tasdrımının ulkemız ekono mısuıe buyuk kdtkıları olacaktır Ita fazlı eşanjorlerın tasarımı ısıl mekanık dızayn ekonomık bılgıler optımızasyon teknıklerı, çevresel faktorler vb faktorlerın bır arada ele alınmasını gelektını KONULAR Çeşıtlı ısı degıştırgeçleıı Genel tasarım metotldrı Onemlı ıkı fazlı ısı degış tııgeçleıının kulldnılım alanlan Isıl Hıdrolık analızı ve sayısal tasarım orneklen Çıft fazlı (yo ğuşturucu ve buharlaştırıcı) ısı eşanjorlerı Basınç kayıpları ve Pompa guçlerınm hesabı ısı eşanjorlerı tasanmından bağımsız duşunulemeyen bolumler Tel 0232 34^ 44 00 Fax 0232 388 03 78 Emaıl ebıltem@fenfak ege edu tr l Sonbahar yaprakları Soru: Yapraklar neden renk değiştirir? Yanıt: Bolgeler arası farklılıkları hesdba katmazsak yapraklar temel olarak ıklım degışıkhgınm dogal sonucu olan sıcaklık farkından etküenır Bazı durumlarda belırlı renk elemanlan yok olur bazıla rında renk kornbmasyonldn bozulur kı mmde renk kımyası degışır Yapraklann sonunu hazırldydn et menler şoyle sıralanabılır Aşırı sıcaklık toksık kımyevı maddeler don olayı, mıneral yetersızlıgı veya hastalıklar Normal olarak olmekte olan yapragm pıgmentlerı sıstematık olarak derece derece azalır Ancdk yaprak anı bır etkıye maruz kalırsa Buzdolabı kapısı Soru Buzdolabı kapısı kapattıktan hemen sonra açılmaz Ancak bır ıkı sanıye ? sonra açılu Noden Yanıt Bu/dolabı kapdarı plastık bır küıf ıçındekı mıknatıslı şentler sayesınde sıkı sıkıya kapanır Kapıyı açtıgınız zaman dolabın ıçmdekı soguk hava dolabın alt tarafindan dışarı kaçar Çıplak ayakla do laşıyorsanız kapıyı açtıgını/ zaman bu so guk havayı hısscdebüırsınız Aynı anda oda sıcaklığmdaJa hava, kapagın uzerın den dolabın ıçıne sızar Kapak kapaüldığı zaman ıçerıye gıren bu yenı hava sogur ve dardlır Boylece ortaya çıkan kısmı va kum kapının yapıştıgı ızlenımmı uyandınr Bu duı um dondur uı u bolumunde daha belııgmdır çunku sıcaklık farkı daha fazla oldugundan vakum daha şıddetlı bıı şekılde kendını gosteı u TARIMDA BIYOTEKNOLOJI ' v^ Ege Umveısıtesı Büım Teknolojı Uygulamd ve Araştırma Merkezı tarafınddn Israıl A R O Vol canı Centerdan davet edılen Dr Yedıdya Gafnı 1216 Nısan 1999 tarıhlerı arasında Tarımda Bıyoteknolojı konulu dızı semınerler veıecek KONULAR Genlerm rollerının saptanması DNA, RNA Proteınler Genetık Kod, Restrıksıyon Enzımlen, Vektor Olarak Plasmıdler Rekombınant DNA fdonlanan Genlerın Analızı Polımeraz Zıncır Reaksıyonu (PCR) Southern Blottmg, Northern Blottıng VVestern Blottıng Bıtkı Hucrelerme Gen Aktarımı Agrobactenum Bombardıman Mıkroen)eksıyon ve DNA nın ıntroduksıyonunda araç olarak kullanılan deterjanlar Bıtkı Dokulanndi Reporter Gen Ekspresyonu Islah çalışmalarmdd Molckuleı Maıkoıleı Vııutık Enfeksıyonlaıa Dayanıklı Vıral Genlerın Ekspresyonu Boceklere Dayanıklı Bakterıyel ve Akrep Genlerının Bıtkılerde Ekspresyonu Herbısıtlere Tolerant Transgenık Bıthler Çıçekleıde Yenı renklerın Ortaya çıkanlması Farmosotık Proteınlerın Transgenık Bıtkılerde lretımı ve Insanlar da Hastalıklara Karşı BaĞnşıklık Sıstemmın Uyarılması Tel 0 232 343 44 00 Fax 0 232 388 03 78 L posta ebıltem@fenfak ege edu tr AMATOR ASTRONOMLAR DERNEĞI 1999 yılıııdan ıtıbdien dernegın burosu Ankara Buyukşehu Beledıyesı ANFA Altınpark Işletmelerın de bulunan FEZA GÜRSEY BHJM MERKEZI dır Gereklı egıtrm semıneılerımız ve gozlem dışındakı dıger fdalıyetlerımız bu merkezde geıçekleşecektrr Astronomı eğıtım programı bu yıl 3 aşamalı gerçekleştırılecek Her program sonunda sertıfika uygulaması olacaktır 3 aşamayı bıtırerek ozel bır egıtımden gpçerek uyelerımız 2000 yılmda Izmır de açılacak olan uzay kampındd egıtmenlık yapjcdk Feza Gursey Bılım Merkezı nde egıtmerılık yapacdk veya dernek tanıtım komısyonunun oluşturduqu şırket veya ozel kuruluşlaıda slayt gosterısı VP spmıner verecpklerdır Yaz Ohılu ve dı ger programlaı hakkında 0 312 479 53 89dan veyd Yoneton Kurulu Başkdnı Emriye Keshnden (0 542 342 39 92 E posta emkes@superonlıne com) brlgı alabüırsıni' 626/23