Katalog

Genetik gıda skandalı 7 ay once, 68 yaşındakı Azpad Pusztai, lektınler adı venlen bıtkı bılımının bır branşıyla ılgılı araştırmalar yapmaktaydı Uzerınde çalıştıgı konu patdtes bıtkısının genetik olarak modıfıye edılmış (GM) bır turunun fareler uzenndekı etkısıydı Pusztai çalışmasında GM patateslerın farelerın bagışıklık sıstemlermı zayıflattıgını ve bazı organlanna zarar verdıgını ortaya koydu Ne olduysa Pusztaı'nın çalışmasımn sonuçlarını ve GM gıdaların ınsan saglıgı uzenndekı olası etkılerını açıklamasıyla oldu 35 yıllık saygm bılım yaşamı bırdenbıre sona erdı ve Arpad Pusz taı kendısını kapmın onunde buldu Aberdeen de kamu fonlanyla çalışmalarını surduren Rowett Enstitüsü onu ışten attı 13 ulkeden 20 bılım adamı durumu skandal olarak nıteleyerek Dr Pusztaı'nın ışıne gerı donmesının saglanmasını talep ettıler Pusztai ve çalışma arkadaşları GMpatates üe beslenen farelerde beyın kuçulmesı ve mıde duvan kalınlaş rnası gormuşler ve bunun karnabahar mozaık vırus baş latıcı (caulıflovver mosaıc vırus promoter) adı verılen bır maddeden kaynaklanabılecegını belırtmışlerdı lşte bu başlatıcı (promoter) kopan fırtındnın da nedenıydı, zıra GM gıdalarda buyumeyı hızlandırmak ıçın kullanılan bu madde butun dunyada satılan ışlenmış gıdaların %60'ında bulunan ornegın soyada kullanılmaktaydı Ama daha da ıl gınç bır rastlantı, başlatıcı (promoter) maddesının sahıbı nın Işçı Partısı hukumetının Bılım Bakanı olan Lord Sainsbury olmasıydı Merkezı Londrada bulunan Lord Saıns bury'nın Dıatech fırması, promoter maddenın dunya patentıne Temmuz 1987'de başvurmuş ve 1990'da almış Bu gelışme, Kolombıya'da başlayan ve genetik olarak modıfıye edılmış gıdalar alanını duzenlemeyı hedefleyen ılk uluslararası konferansın yapıldıgı bır tarıhte ortaya çıkması, Konferansta, GM taraftarı bır tutum takınacak olan Blaır hukumetını zora soktu Blaır, GM gıdalarında bır moratoryuma gerek olmadıgını açıklayadursun Ingılız basını aralarında Monsanto'nun da bulundugu buyuk bıyoteknolojı fırmalarının Ingıltere'de yapacdklan yatırrmlar ıçın mılyonlarca dolarbk teşvık aldıklannı, îşçı Partısı hukumetının bu fırmalarm temsılcüerı üe 812 kez bıraraya geldıklerrnı ortaya çıkardı Bu haberler muhaleferı ve ıktıdar partısı ıçındekı muhalîî gruplan ayağa kaldırdı Bu gruplar, hukumetı buyuk fırmalarm çıkarlannı kamu yaran ve kamu saglıgı aleyhıne savunmakla suçlamaktalar Bu arada, kabınenm bıyoteknolojı komıtesınrn de uyesı olan Lord Samsbury'nın, Dıatech fırması ıle ılışkısını 1997 yılında yapılan mal budırımınde açıklamadıgı da ortaya çıkmış The Guardıan Weekly'den derleyen Baha Kuban taşlan saç hucresıne donuş mesı hedefle rıen ogulcuk hucrelerının Lef 1 adıyla bılrnen bır proteın urettıklerıne, soz konusu pro teınle bırlıkte saç hucrlerının gelışımını hızlandıran betakatenın adlı bır başka proteının de uretıldığıne tanık oldular Bunun uzerrne bellı mıktarda ek bır betakatenırun erışkınlerde yenı saç hucrelerının gelışmesıne katkıda bulunup bulunamayacagı sorusu gundeme geldı Bu soruya bır yanıt getırmek uzere, ekıp genetik yontemler aracılıgıyla normalden daha uzun sure hucrelerde kalabılen bır betakatenın turunu ureten fareler ge lıştırdı Fareler erışkın duruma gehnce yenı saç hucrelen uretmeye başladılar Oyle kı onune geçılemeyen bu uretım farelerde aşırı tuylenmeye ve saç hucrelerınde kotu huylu urların behrmesıne yol açtı Boylelıkle, bılım tarıhınde ılk kez erışkın hucrelenn yenı saç hucrelen uretmesıne olanak saglanmış oldu Fuchs bır krem ya da ılacın kısa sure kullanılması sayesınde ınsanlann da yenı saça kavuşabüeceklenne boylece kellıge kesın çozum getırılebüecegme ınanıyor Kaynak N S Rita Urgan Damak tadı Ozellıkle sabah kahvaltısı başta olmak uzere, yuk sek karbonhidrat ıçerıklı ogunler yorgunlugu azaltıcı, zıhın açıcı ve yaşama karşı daha olurnlu duşunmeyı saglayı cı bır etkı yaratıyorlar Sheffıeld Hallam Unıversıtesı'nden John Francis'e gore bagırsakların yıyeceklere, ozellıkle de yagiı besmlere karşı salgüadıgı hormon olan kolesıstokmın ya da kısaca CKK mıdedekı boşluk hıssını azaltıyor ve doluluk smyalı yolluyor lşte bu nedenle yag oranı yuksek besınler doyurucu olarak tanımlanmakta Ancak yagın asıl etkısı, damakta bıraktıgı tattan kaynaklanmakta olup, teknık olarak 'orodoyomsal' bır etkı Damak tadı olarak nıtelendırılen, tat koku ve yıyeceklerle ıçeceklenn nıtelıgı bu oroduyumsal etkıye aıt bır olgu Nıtekım Zmarzty besınacı deneymde, deneklerı burundan besleyerek bu etkenlerı ortadan kaldırdığında, besm an azaltıcı olmaktan çıkmıştır Buyuk bır olasılıkla, tatlı besınlerın ve de çikolatanuı verdıgı keyfın nedenı de bu tur bır uyanlmanın zevk mekanızmamızı harekete geçırmesıdır Her ne kadar çı kolataların markalarına ılışkın bırtakım dedıkodular dolaşıyorsa da, bu nesnenın etkısı temelde duyumsaldır Bu, hıçbır katkı maddesı ıçermese bıle, çıkolatanın agzırnızda yarattıgı etkının beynımızde, kendımızı ıyı hıssetmemızı saglayan bır kımyasal olaya yol açtıgı anlamrna gelır Ote yandan karbonhıdratlar kan şekerrnı arttırarak ınsulm salgı lanmasına ne den olurlar İnsulın, beyne gıden amıno asıt, yanı trıptofan mıktarını arttırır Tnptofan ruh halı uyku ve ıştahı denet leyen noroıletıcı seratonın uretımındekı temel bıleşenlerden bu ıdır Araştırmdlara gore kışı ler, tukettıklen besınlerı, hele çıkolata soz konusuysa yaramaz' ya da yararlı olarak degerlendırmelenne gore kendılerını ıyı' ya da kotu hıssederler Şaşırtıcı olan yedıkten sonra suçluluk duyanlar beden olçulerını ıyı degerlendıremedıklerı gıbı, daha da fazla yemektedır Deneyıme dayanan belırtıler olarak nıteleye büecegımız koşullanma da burada onemlı bır rol oynadıgı gıbı, zamanlama da yıyeceklenn bızde yarattıgı etkı de onem taşır Farklı savlar bulunmakla bırlıkte yenılenden bagımsız olarak, sabah yenılen buyuk bır ogun ıle oglen yenılenın yarattıgı etkı farklı olmaktadn Massachusetts Instıtute of Technologyden Judith Wurtmanna gore, bellı besınlerle ruh halı arasmdakı üışkı geçıcı olup, kışıler gun ıçınde ılerleyen saatlerle daha streslı hale gelmekteler Karbonhıdrartlar, yalnızca stres soz konusuysa stresı hafıfletırler ve ınsanlar çogun lukla, sabah saatlerınde stresh olmazlar Ote yandan Duke Unıversıtesı'nden Keith Conners, aynı anda yenılen karbonhırdrat ve proteının bey ne gıtmek ıçın rekabet ederek, seratonın uretımını engel ledıgı goruşunde Instıtute of Food Research ten Peter Rogers ıse, bedenın, ener]i dogurucu etkıler bır yana bırakılırsa, yıyeceklenn fızyolojık etkılenne, beyne en az duzeyde etkı edecek bıçımde katlandıgmı behrtıyor ve evrımın bu denlı hassas bır sısteme neden olamayacagını savunuyor Dolayısıyla, aklınızın çelındıgını hıssettıgmız anda yemek muzıgını kapatın (yeme oranını arttırdıgı kanıtlanmıştır), bır muz yıyın ve tum hafta boyunca duşledıgınız pastayı unutun Ne de olsa alt tarafı pasta, her derde deva degıim Feza Akça Yiyecekler ve ruh halimiz Uzun, karanlık Ocak gunlennde çogumuz gergın ve sınırlı oluruz Bunun bır nedenı de yenı yılla bırlıkte nıyetlendıgımız rejımdır Eger 1 Ocak'tan başlayarak yag ve şekerı kestıysenız, son bırkaç haftanızı karmaşık bır bıyolo]i ve fizyolojı donuşumu ıçınde geçırdıgınız anlamı çıkarılabılır Her ne kadar araşhrmacüar tam olarak bır anlaşma saglamamtşlarsa da, az da olsa, yiyecekler ruh halını ruh halımız de yedıklerımı?ı etkıleyen bır lasır dongu oluşturmakta Hatta Internatıorıal Journal of Food Scıence and Nutntıon'da yer alan bır araşürmaya gore, fareler bıle tavuk çorbası ıçtıkten sonra daha ıyı uyuyor daha hareketlı oluyor ve kendıleı ını daha ıyı hıssedıyorlar Daha kesın anlatmak gerekırse, ruh halımızı etkıleyen yıyecek gruplan soz konusu Kafeın, alkol ve kımı sentetık katkı maddelerı dışında, ruh halını etkıleyenler abur cuburlar degıl ama, dıyet ıçındekı karbonhidrat, yağ, protein ve lifli besınlerın oranıdıı Ornegın yag, uyku verdıgı kadar, bır tur rahatlatıcı etkıye de sahıp gozukmekte Sheffıeld Unıversıtesı, Cent re for Human Nutntıon'dan Sue Zznarzty ve arkadaşları nın, Physıology of Behavıour dergısınde yer alan araştır mdlanrun konusu olan yıyeceklerle acı algılaması arasın dakı ılışkıde yag, başrollerden bırınde yer almakta Araş tırmacılar, yağlı bır ogun yıyenlenn, duşuk yaglı, yuksek karbonhıdratlı ogun yıyenlere oranla, yazı yazdıkları ellerını buzlu suya soktuklannda daha az acı hıssettıklerını saptamıştır Aynı unıversıteden Anita Wells ve arkadaş lannın Brıtısh Journal of Nutrıtıon'da yer alan araştırmacı ıse, beslenme duzenı ıçınde yag oranı % 41'den % 25'e duşurulen kışılerın daha çabuk ofkelendıgını anlatııyor Ote yandan, ogunlerdekı karbonhidrat oranı da, ruh halımızı etkıleyen bır etken South Alabama Unıversıtesı'ndn Laııy Chrıstensen'e gore karbonhırdart tukeümı, az da olsa morale yardımcı olmakta Kelliğe yeni çözüm Bılım adamlan ılk kez erışkın farelerın yenı saç hucrelerı uretmelerını sagladılar Boylesı bır başan saç do kulmesıne karşı yenı sagaltım yontemlerının gelıştırılme sme olanak tanıyabüır Insanlarda saç hucrelerı ogulcugun gelışme surecının ılk evrelerınde ortaya çıkar ve doğumdan sonra yenılerı çıkmaz Yenı saç depolanmış hucrelerden uretılır ve bu kok hucre rezervlen enınde sonunda tukendığınde farklı turlerde kellık meydana gehr Uykudakı saç hucrelennı devınıme geçırerek saçın yenıden çıkmasına olanak verecek hormon kremlerı ve saç ekımı gıbı yontemler gunumuzde yaygın bır bıçımde uygulanmakla bırlıkte, bu yontemler kellıge kesın bır ço zum getırmıyor Chıcago Unıversıtesı'nden Elaıne Fuchs ve meslek626/10 Kaynak Nature News Sennce 17 1 99