Katalog

Hayvanlar da sayar •*<„,• Bazı maymunlar, eğitimcileri hayretler içinde bırakacak çabuklukta, gösterilen resimleh, üzerlerindeki biçim sayısına göre sınıflandırmayı başarıyorlar. I nsanlann, hayvanlara sayüan ogretme çabaları, çok eskılere dayanır. Yuzyıhmızın başından beri pek çok kişi, farelere, foklara veya papağan gibi hayvanlara, en azından ikiyle üa çarpmasını ögretmeye çalışmıştır. Uzun alıştırmalar sonucunda bazı hayvanlann bıınu başarabilmesı, etologlar tarafindan, yalnızca (bümçsızce) ezberletümış terbiye bıçımi olarak degerlendırilrruş ve bilimsel olarak hiçbır onem verilmemiştir. Bugun bazı maymun turlerinin gerçekten de matematiktekı bazı temel işlernleri gerçekleştırdıklerı gözlendi. New York Columbia Üniversitesi'ndeki psıkolog Elizabeth Brannon, hayvanların sayı sayabıldıklerine daır en geçerlı kanıtı gösteren buluş yapügını ıddia etmektedır. Araştırmalanyla ügıli ilk sonuçlan, geçtıgımiz gunlerde 'Science' dergısınde yayınlanan Brannon'un akıl hocası, Herbert Terrace'dır Terrace yıllarca süren yorucu bir çalışma sonucunda, cuce şempanzelere dilsızlerin konuşma dıllerını ogretmeyi başarmış, ancak maymunlann, kullandıkları dilm anlamını hiçbir zaman kavramadıkları gibi, ogrendiklerının de yalnızca basit taklıtlerden ıbaret oldugu anlaşümıştı. Brannon maymunlarına hiçbir zaman sirk numarası ögretmedıginı, bunun yerine basit matematik dersleri göstermeye çalıştıgını söyler. Ikı resus maymunu ılk önce bir ekranın karşısında oturtulur. Ekranda bunlara ayru anda dort tane resim gosterir Bu resimlerın her bırınde, birden dorde kadar olmak şartıyla degışık sayıda şekiller vardır. Maymunlardan resimlerin uzerindeki şekil sayısına göre, üzerlerıne bir objeyle dokunmaları istenir. Işlemı hatasız olarak gerçeHpştirdikleri zaman maymunlar birer muz ile ödüllendirüırler. Işlemi çözemedıkleri zaman ise ekran kararır ve üzerınde 'Game over' yazısı belirir. Yaklaşık iki ay suren bir egitim suresi içinde, maymunlar buna benzer yaklaşık 2000 tane ışlemyapmak zorunda bırakılır. Hiçbir zaman okul stresı yaşamayan maymunlar, bu testleri eglenceli bir vıdeo oyunu gıbıalgüarlar ve bundan büyük bir zevk alırlar. Maymunlann sayıları gerçekten kavrayıp kavramadıklarını anlayabilmek amacıyla, ikinci bir test daha uygulanır. Bu sefer maymunlann onlerine verilen resimlerde, beş ıle yedı arasmda degişen şekiller vardır. Maymunlar, eğitimcileri hayretler içinde bırakacak çabuklukta, gösterilen resımleri, üzerlerindeki bıçım sayısına göre sınıflandırmayı başanrlar. Ilgınç olan noktalardan bir tanesi de, maymunlara önceden beş sayısının yediden daha küçük olduğunun ögretilmemış olmasıdır. Üstelık bu sefer maymunlar, hiçbir şekılde mukafatlandırümazlar. Egitimcilere göre sonuç mukemmeldir, çunkü bir önceki testte % 60 olan başan oranı bu sefer de degışmemıştır. Science dergısme gore, bu egitim bıçımi gerçekten basanlı olmuş ve hayvanlann sayılan kavrama yeteneklerine sahip oldukları ispatlamıştır. ikinci araştırma Bu yeni gorüşü destekleyen diger olaganüstü bir çalışma da, Harvard Üniversitesi'ndeki etolog Marc Hauser tarafindan gerçekleştınldı. Hauser, primatların zihinden hesap yapabildiklerinı ıddia etmektedir. Bu deneme çalışmaları içın, psıkologlar tarafindan bebeklere yönelik Matematlkd papağan Alex, lyl bir eğitlmle tayılan , öğrenlp basit Işlemteri yapablllyor. olarak geliştirilen matematik testleri kullanıldı. Bu testte, küçük çocuklann kaç yaşından itibaren bir ile biri toplayabıldikleri tespit edilmeye çalışılmaktadır. Çocuklara önce kuçuk bir oyuncak gösterilir, ıkıncı bir oyuncak ise bir perde arkasmda gizlidır Perde açıldıgında, çocuklar ikinci oyuncagı da gorebilmektedirler. Aynı oyun ikinci kez tekrarlandıgında, perde arkasındaki oyuncak gosterilmez. Eger çocuklar bu durumda, hayret belırtisi gösteriyorlarsa, hesap yapabiliyorlar demektir. Çunkü çocuklar iki oyuncagı zihinlerinde toplarlar ve perde açıldıgında ikmci oyuncagı beklemektedirler. .'.;•;.,. ..' Işte Hauser, bu testleri, resus maymunları üzerinde denemek amacıyla, Puerto Rıco ormanlarına gıtmış ve yaptıgı araştırmalar sonucunda primatların, zihinden hesap yapma konusunda, bir yaşındaki çocuklardan daha başanlı olduklannı saptamıştır. ; v . Nilgün Başaran Dede Kaynak: Spıegel, 44/98 : % ; • Yenl araştırmalan gerçekleştiren pslkolog Brannon, Rhesus maymunlarına uyguladığı test reslmlerini gösteri: Ya vor. Yanda ise Rhesus maymunu jayma antrenmanı sırasmda... " "^»16/24