Katalog

Zümrüt'ten akisler Yeraltındaki büyük enerji İYİHABER: Bize yüzyıllarca yetecek kadar metan denizin altında bulunuyor. KÖTÜ HABER: Bu metanı dışarı çıkarabilmek cehennem gibi... eksıka Korfezı'nın 600 metre derınlıgınde sualtı kabınınm pleksıglas cama benzeyen bır tur plastık kubbesınden dışarı bakaıı Roger Sassen, mekanık kokiakı parlak ışıcjı goruyoıdu Sassen, mekaruk kolda tuttugu uzun plastık şışeyle denızm dıbındekı yarıktan sızan gaz kabarcıklannı yakalamaya çaJışıyordu Şaşırtan bır hızla, gaz şışenın ıçınde açık sarı krıstallere donuyordu Bu nıadde, denızm dıbmdekj basınç yu zunden buzumsu bir katıya donusen metan ve sudan oluşan hıdrattı Deprem kimi vurur? Deprem cahillerle aptalları vurur. Deprem tabiî ki deprem bölgesinde yaşayan herkesi etkiler, ama yalnızca cahillerle aptalları "vunır", onların canını, malını, sevdiklenni ellerinden alır, hayatlannı karartır. Deprem cahilleri vurur, çünkü cahil depremin ne oldugunu bilmez, nerelerde olabileceğini kestiremez, hangi aralıklarla geleceğini tahmin edemez, geldiği zaman nerede ne tür hareket oluşturacağını düşünemez, meydana gelen hareketlerin yere nasıl bir ivme kazandırabileceğini hesaplayamaz. Deprem cahilleri vunır, çunku cahil depreme dayanıklı inşaat yapmayı bilmez, yaptığı yapıların ne tür ivmelerle sınanacağını öngoremez, uygun yapı malzemelerini seçemez, planlayamaz, üretemez, yapılannın dizaynlarını depreme uygun yapamaz, yapılmış bir dizayn varsa bile onu anlayıp uygulayamaz, yapısını ona göre inşa edemez, tesadüfen başkaları tarafından uygun yapılmış olan yapılar varsa onlara bakamaz, onaramaz, bilimsel ve teknik gelişmelere göre yapılannın dizaynlarında, bakılma, onarılma yontemlerinde gerekli değişiklikleri yapamaz. Deprem cahitleri vunır, çünkü cahil oturduğu mekânı, köyü, kasabayı, şehri, olası doğa âfetlerine karşı planlayarak kuramaz, suyunu, kanalizasyonunu, elektriğini ve doğal gaz gibi, petml gibi bonıyla nakledilen enerji kaynaklannın şebekelerini depreme dayanıklı bir şekilde yapamaz, yaşam birimi içinde kendi yaşamını konıyacak olan itfaiye, sağlık hizmetleri ve diğer kurtarma kuruluşlannın planlanmasını, eğitimini, çağa uygunluğunu sağlayamaz, haberleşme ağının depremde çökmemesini temin edemez. Deprem cahilleri vunır, çunku cahil kendini, dostunu, komşusunu, çoluğunu, çocuğunu deprem konusunda eğitmek ımkânlarından yoksundur, ne uzun vâdede derpremden nasıl konınacağını öğretebilir, ne deprem olurken neler yapılması gerektiğinikocakarı tavsiyeleri dışında!anlatabilir, ne de depremden sonraki kargaşada en akıla nasıl hareket edilmesi gerektiğini bilebilir. Demek depremden korunmanın ilk sartı cehaletin ortadan kaldırılmasıdır! Deprem cahillerle birlıkte aptalları da vunır, çunku aptal, herşeyden önce cehaletten nasıl kurtulunması gerektiğini bir yana bırakın, cehaletten kurtulunması gerektiğini bile düşünemez. Çocuğunu modem doğa bilimlerinin okutulduğu çağdaş okullar yerine, hurafelerin terennüm edildiği yerlere gondermeğe kalkar. Bütün modem dunyanın refah, emniyet ve bekâsını temin eden bilim ve teknoloıiye sırt çevirerek detaylarını tarihçilerin bile bilemediği geçmiş çağlann karanlığında ümit ve kurtuluş aramaya yeltenir. llerideki refah ve rahatlık için bugün biraz sıkıntıya katlanmaya kat'iyyen gelemez, çünkü ileriyi düşünme, ileriyi görme yeteneğinden mahnımdur. Bu nedenle yıllarını zor okullarda geçirmeğe, her yaptığını önceden detaylı bir şekilde düşunup planlamağa, yani kofaağını biraz zorlamağa, hatâsı kendisine işaret edildiği zaman bundan ders çıkarmağa hiç niyeti yoktur. Çaba gosterip birşeyler öğrenmeden diploma kapıp sefil bir cemiyet içınde krallık taslamağa, kendine olmayan bılgiler vehmedip biigiçlik satmağa, herşeyin ve herşeyin yalnızca kendisince mâlum oldugunu etrafına empoze etmeğe meraklıdır. Aptal kendisi gibilerle vakit geçirir, iş yapmağa kalkar, akıllıların etrafında bulunmasına tahammülu yoktur. Aptal, kendisine ve çocuklanna sağlam bir gelecek için modem okullar, gerçek üniversiteler, çağdaş hastaneler, san'at merkezleri, parklar, bahçeler, sevimli ve sağlıklı yaşam oftamı, akıla yasalar ve bu yasalara uyulmasını sağlayacak gerçek bir hukuk sistemi yaratacak uzun vadeli ve gerçekçi düşünen ve bunu anlatabilen dürüst, bilgili ve akıllı politikacılara hiç iltifat etmez. 0 yalanla kandırılmak için yaratılmış g'h bidir, kendini kandıranlardan da kandırıldığını anlamadığı için hesap bile sormaz. Bilgı yerine hurafe, okul yerine mıskin yuvaları, hukuk yerine orman kanunu ister ve sanır kı kendisi bu ortamda herkesin ustüne çıkacak, herkesi sömürebilecektir. Doğa ile ilgisi hiç yoktur. Zanneder ki birileri kendisini hep kollayacaktır. Hattâ doğa arada bir şamannı vurduğu zaman bile kendine gelemez. Felâketi fatura edecek gerçek dışı sebepler bulur ve bunu kendisi gibi aptallara heyecanla anlatır. Ona buna yakarılır, ondan bundan medet umulur, ama doğaya bakmak, ondan oğrenmek hiç aklına gelmez. Felâket aptala ders olamaz, çunkü aptalın zekâsı oğrenmeğe musaıt değıldir. Demek depremden korunmanın ikinci şartı aptala fırsat verilmemesidlrl Işte yukarıda anlatılan tür cehalet ve aptallık Atatürk'ün toplumumuzdan kovmağa çalıştığı en buyuk duşmanlardı. Onun için O en onemli zaferi savaş meydanlannda değil, okullarda, unıversitelerde, konservatuarlarda, san'at atolyelerınde bekliyordu. O bir felâketten kurtardığı yurttaşlarının, bundan sonra gelecek her türlü felâkete hazır olmalarını istiyordu. Aptalın cahili kandırmasını görmekten bıkmış, bezmişti. Halkının gerçek felâketini aptalların hukumranlığında görüyordu, bu yuzden ona cehaletten kurtulmasını tavsıye etmiş, bunu yapabilecek imkânların temellerinı atmıştı. Adana'da canını veren 145 yurttaşımı, anasız babasız kalan mını mını yavnıları görmek, beni bizi Atatün\'ün çizdiği modem bilim ve fen yolundan hurafe ve aptallık yoluna çevirerek bu cehalete, bu acze mahkum edenlere kalbimin en derin koşelerinden lânet ettirdi. Celin milletçe, Atatürk aydınlanmasını 1946'da HasanÂli Yücel'in bırakmaya zorlandığı noktadan tekrar ele alalım; sağlıklı, refah ve emniyetli bır geleceğe, Ataturk'un milletine layık gördüğü, uğnına hayatını verdiği o aydınlığa artık hep bırlikte yuruyelim. . 590/5 A. M. C. Şengör M Buyuk bırıkıntıler hahndekı don rnuş hıdrat denızın altında bulunuyor Bılmen petrol rezervlerının 40 yıl içınde bıtecegı tahmın edılırken, denızlerın altında dunyanın enerjı ıhtıyacını yüzyıllarca karşı layabılecek kadar çok metanhıdrat var Global metanhıdrat rezervı 20,000 trılyon rnetrekup oldugu tahrrun edılıyor komur, petrol ve dogal gazın toplam enerjısının ıkı katı ener]i saglayabılıyoı Teksas A & M Unıveısıtesı'nden Prof Sas sen, "Gclcccktc petrol şırketlennın ycrını hıdrat şırketlcrı alacak," dıyor Işlenmemış petrol ve dogal gaz gıbı hıdratı oluşturan metdn da fosıllerden oluşuyor Bırılerce yıldıı denızdıbının çok altmdakı kdtmanlaıda yaşaydn bakteııleı oıganık maddece zengın yerlerde beslenırken metan gazı açıga çıkarıyorlar Gaz yukarı dogru çıkmaya başladıgın da su ıçeren katmana gelır Yuksek basınç ve duşuk sıcdklıktd su ıle bırleşerek hıdratı oluşturur dodecdhedral şeklındekı buz kafesleıe rrıe tan molekulu hapsoluı Jeologların uygun metan kaynagı ıle ılgüı baş dondurucu tahmınlerı her metrekup hıdrat 160 metrekupten fazla metan verır petrol endustrısının dıkkatmı çektı Fakat, gazı bulmak, çıkarmak ve taşımak buyuk bır problem Dunyadakı hıdratın buyuk bır bolumu denızm dıbmde bmlerce kılometrekareye yayümış durumda Ve nerede oldugunu buldugunuzda hemen kazıp hıdratı dışan çıkaramıyorsunuz Çunku, denızdıbının yuzlerce metre altında bulunuyor Denız dıbını araştırmak ıçm en ıyı teknık lerden bırı yersarsmtısı profıl teknıgı Bu ışlem sos dalgalannın bellı bır yonde katmanlara gonderümesını ve yogunluga gore gerı yansımasmı ıçerıyor Metanın suyla bırleştıgı katnıan çok kuvvetlı yansıma yaratıyor Bu yontemle hıdrat tabakaları kolaylıkla ayırdedılebüıyor Hıdratı atmosferık basmca çıkarmak çok zor, çunku basmç azaldıgı anda hıdrat patlama ya başlar ve kabarcıklar oluşur Bırkaç dakıka ıçınde hıdrat gozunuzun onunde yok olur Bu sorunu halledebılmek ıçm Bill Dillon ve meslektaşları GHASTLI Gas Hydratc and Se dıment Testıng Lab Investıgatıon dıye adlandırılan bır aygıt gelıştırdıler GHASTLI ıle farklı kat manlarda hıdrat olusturabılıyor ve sesın buradan ne kadar hızlı geçtıgmı olçebıhyorlar Akustık ozellıklerın ıyı anlaşılmasıyla hıdratça zengm alanlar daha kolay bulunabılecek Zor problem Hıdrat rezervmı bulduktan sonra, onumuzdekı problem metanı çıkarabilmek Denızdıbınde bır delık açıp ardından gazm çıkmasmı beklernek ışe yaramıyor. Genelde hıdrat tabakası denızdıbinin yuzlerce metre altrndan başlıyor Bu bolgelerde çok fazla mıktarda gaz bulunur fakat çok dagınıktır Eger hıdrat rezervı dogal gaz uzerındeyse çıkarmdk daha kolay. Dogal gaz alarıları genelde delıklı tortul kayalarırun ıçmdedır. Bu delıklı kaydlaı ıçindeki hıdrat basınç azaltma yontemıyle yakalanabüır Bu yılın başlarında, Japonlar Kanadalılar Kanada'nm kuzeymde bır araştırma kuyusu açtılar Onumuzdekı yıl Japonya hıdrat rezeıvınden gaz çıkaımayı amaçlıyor Araştırmacılaı gaz elde etme ve depolama konusun da teknıkler gelıştırıyor Aşılması gereken bırçok engele ragrnen metan gelecegın yakıtı olabılır Jeologlaı, "Petrol azaldıkça metan gazı daha da çvhcı ijorunecektu,"dıyoılaı Sevıl Duvarcı Kaynak New Scıennst, 30 Mayıs