Katalog

Türkiye'de bilimsel üretim ve SCI Bulent Yılmaz* ıhm en genel anlamıyla yaşam gerçpklıgının araştırüması ve açık lanması çabası olarak tanımlarur, ışlevı de açıklanan bu gerçeklıgı olundu anlamda VP ıasanın yaranna degıştırmek olarak belulenır ıse bır ulkede bilimsel uretımın nıcelıgını tek boyutlu bır degerlendırmeye almarıın yanhşlıgı anlaşüır ola cdktıı Ozellıkle bu deıgıde Turkıyedekı büımsel uretımı ırdelemeye yonelık yazüara sıklıkla rastlanmaktadır Bu tur yazılann oıtak ozellığı, Turkıyedekı bılım uretımının SCI (Scıence Cıtaüon Index'e) ya da SSCI (Socıal Scıence Cıtatıon Index)'e gı ıen makale sayüan temelınde tek boyutta ele alınmasıdır Yme bu yazılardan genel de edırulen kanı Turkıye ran bu kaynakta yer alan makale sayısmm ulke ıçm, bu toplam ıçınde unıversıtelerın payının da o uru versıtenın gelışmışlıgı ıçın başlıca olçut ol dugu yonundedır Yargıya donuşen bu kanının tartışılmasında yaıar olduğunu duşu nuyoruz Tartışmadakı olası yanlış anlama ları onlemek amacıyla, baştan SCI ya da SSCI ın bilimsel uıetımde ulke ıçın bu olçu olabılecegı cıddıye alınması gerektığı ve ıçerdıgı makalelerın ozgunlugu hedefİPdığfi yaklaşımının geıçeklık payı taşıdıgmı soylemehyı? Burn karşın bır ulkede bı lınısel uıetımm bılrmın toplumsal ışlevı açısından bakıldıCpnda tek olçusunun SCI dekı makale sayısı oldugunu kabul et m e k d e olanaklı goıunmemektedır Oncelıkle, SCI'e gıren her makalenın ozgun ol dugunu soylemek guçtur Oysa, bilimsel uretımde temel olan ozgunluktur Turkıye kokenhler açısından bu çalışmaların ge nelde gelışmış olarak nıtelenen ulkelenn bılım adarnlarının kaynaklarma yaslanan ufak degışıklıklerıne karşın daha once ya pılmış çalışmalann bır olçude tekrarı ve aslında ıyı ırdelenırse derlerne nıtelıgıne sahıp oldukları savı tartışılmaya deger go runmektedır SCl'p gıren makalelerın tumunun bılıme anlamlı deıecede katkı yaptıgı soylenebılır mı? Bır suçlama anlamın da degıl ama beiırleme anlamında şu soruyu sormak da olanaklıdır Turk bılım adamlarının Osmanlı ve Cumhunyet do nemınde dunya bılım yaşamına keşıf nıte7 lıgınde ne kadaz katküan olmustur Ke şıf tam anlamıyla bır ozgunluk ve bır ulke dekı egıtım/büım sıstemının nıtelıgını ortaya koyan bır sonuçtur/olçuttur Bu nederüe büıme anlamlı katkının/bılımsel uretkenlı gın en gerçekçı olçutlerınden bırının keşıf olduCjunu soyleyobılırız OıneÇın Dunya da kullanımda olan ve patenü Turtye ye att kaç tane ılaç ya da elrktıonık araç vardır velveyd bu konuda Turkıye ıun sıraldnwdah yen nerededır?" sorusu bu anlamda onemlı bır sorudur B lam nufusun °o 20'sının okuma yazma bıl medıgı (kadınlarda yaklaşık % 30) yüda yaklaşık 6000 kıtabm basüdıgı, ortalama baskı sayısınm 2000 3000 akü almaz turn promosyonlara karşın toplam gazefe oku yucusunun 1520 yıldır 2 500 000 halk ku tuphaneleııne uye olanlaraı % 1 ve kıtap okuma alışkanlıgına sahıp olanların oranı nın da % 0 18 oldugu bır ulkede bılgının toplumsal duzeyde kullanüdıgı soylenebı iır mı 9 Bılgının toplumsallaşamadıgı dola yısıyla bılgının ınsanlar tarafırıdan yaşamı gelıştırme/degıştırme gucu olarak algüa nıp kullanılamadıgı bır ulkede SCI'e gnen makale sayısmdakı aıtış çok anlamlı mıdır 9 Burada bılımın populerleştırümesı ge rpgınden so? etmıyoruz Bılgının toplum tarafından bılınçüce kullanılıp, kullanılmadıgıdır onemlı olan Çunku bılgının toplumsallaştıgı ortam bılımın yaşama ve ge lışme koşullarını saglayan bır ortamdır Bır başka deyışle boyle bır ottam bilimsel gplışme ıçın zorunlu koşullar butunu anla mına gelmektedır Dolayısıyla bılımspl gelışmenın geıçek olçutu bılgının toplurnsallaşma duzeyı olmaktadır Bu anlamda, Turkıye nın ozellıkle son bııkaç yüda SCI ya gıren makale sayısında gorulen artışa koşut olarak dunya bı lım uretımındekı sıralamasınm en son 27'lıCJe çıkmasının nedenlen geıçekçı bır bıçımdp uygulanmalıdır Bu gelışme unı versıte ve dıger araştırma kurumlarının alt yapısal koşullanna (ornegın kutuphaneye alınan surelı yayın sayıarı yabancı dıl ogretımı egıtım sıstemı vb) saglanan anlamlı bır destegın ya da bılgının toplumsallaş ma duzeymde gorulen gehşmenm sonucu mudur, yoksa YOK'un onerdıgı ve unıversıtelerın uygulamaya sokmaya başladıgı, akademık yukselmelerde SCI ye gıren makale verrne zorunlulugu sonucu mu 9 dur Eger ılk ıkısı ıse ıyı ancak sonuncusu ıse bu gelışımm temellı ve kalıcı dolayısıyla anlamlı oldugu soylenebılıı mı'' Gereklı altyapı koşullarmm oldukça uzagında olan taşra (ve hatta merkez) unıversıtelerının yuı tdışında yuksek lısans doktora ya pan ogretım elemanlarmm çabaları sonu cu anlamlı olçude degıştırebüır mı 9 TUBİTAK ın degeılı çabalan tek basına nereye kadar etkılı olmaktadır/olacaktır' Turn bu yazdıklarımızdan SCI nın onemsız oldugu Türkiye'de ıyı çalışmalar yapılmadıgı ve SCI ye gıren makale sayı sındakı artışın cıddıye alınmaması gerektıgı/onemsız oldugu gıbı sonuçlar çıkarıl mamalıdır Ancak sorunu ve gelışmeyı SCI ıle ozdeşleştırmek sakıncalı ve bıraz da ışın kolayına kaçmak yuzeysel bakmaktır Turkıye'de bılıme ılışkın sorunlar egıtım sorunu nun ıçınde yer alan 'bılım sıstemı soıunu"nun bır parçası olarak duşunul mek zorundadır Dahadaotesı Türkiye'de bır "bilgi sorunu"nun varlıgı soz konusudur Dolayısıyla bilimsel gelışmışlıgın gerçek olçutu, kanımızca sozu edılen bu sorunlann çozumlenme duzeyı olsa gerektır Zaten bu sorunlann çozuınunun bır yansıması da SCI'e gıren makale sayısın dakı artış olacaktır Ancak, bu artışın şu andakı drtıştan temelde farklı olacagı açıktır Kısaca unıversıtedekı büımsel uretımı artıımanm ılk ve orta ogretımdekı (ve el bette yuksek ogretımdekı) ezbere dayalı ğıtım sıstemının yerıne bügı tuketımını toplum ıçm organık bır gereksınıme do nuşturen araştırmaya dayalı egıtım sıstemını koymakla olanaklı ve temellı olacagı kabul edümelıdır Bu nıtelıktekı bır egıtım sıstemınm bugunkunun çok otesmde altyapı gerektırdığı ancak o olçude de uret ken bır şeyler yaratacagı açıktır Bır toplu mun bügıyı tukettıgı olçude uretecegı, bügıyı uretene deger verecegı ve olanak saglayacagı gozden kaçırılmamahdır Ozunde bır büımsel urun olan teknolojmın genelde neden belırlı cografyalarda uretü dıgı sorusu bu anlamda onemlıdır Evet, sorun nıcelık degıl nıtehk ve bıreysel uretım degıl toplumsal tukenm sorunudur Sorun egıtımın nıtelıgı sorunu duı Ve sorun bılgıye bdkış açısı sorunudur Bır cumleyı buyuk harfle başlayıp nokta üe bıtıremeyen ozel ısmı kuçuk harfle yazan meraksız unıversıte son sıraf ogrencısı ıle büımsel uretımı akademık bır zorurüuluk sayan heyecansız bılım adamını yantan egıtım sıstemmı degıştıremedı gımız surece başarüar gecıcı ve temelsız olacaktır Unıversıtedekı doktora egıtımının ılkokul bırıncı sınıftak: egıtımının nıtelı gı üe dogrudan ügılı oldugunu bılmemız ve kabul etmemız gerekmektedır Sonuç olarak bır ulkedekı bılım sıs temmın gelışımını yalnızca SCI e gıren o ulke kokenlı makale sayısı üe deQurlendır mek yaratıcı olacaktır Boyle bır degerlen dırme ıçın ayrıca • Ulkedekı egıtım sıstemının nıtelıgı nı • Bügının ulkedekı toplumsallaşma duzeyım • Ulkenın dunyaddkı büımsel keşıflere kathsını, • Ulkedekı unıversıte sıstemının nıte lıgırn • Makaleleım bümısel nıtelıkleıınde SCI ın her zaman olçu olup olamayacagı nı, tartışmak durumundayız Bır ulkedeta bıhm yaşamınm/büımsel gelışmemn ger çek olçutu bu konulardakı artüar olacak tır Keşke nıcelıkle ugraşngımız kadar nıtelıkle de ugraşabüseydık ve de kendmuzı kandırmanın başkalarını kandırmaya yet meyecpgını büebılseydık' Yıd Doç Dr Hacet tepp Unıver sıtesı Edebıyat Fakultesı Kutuphanecüüc Bolumu Og retım Uyesı Bilime Seçici Destek tthem Alpaydın (*) Bilimsel araştırmayı arttırmak için bir öneri... F en ve Muherıdıslık büımlerı alanında SCI tarafından tdranan yayınlar sıralamasında Turkıye 1947 d e 4 410 yayınla 27 olmuştur (1) Son bırkaç yıl ıçınde ulkemız kaynaklı yayınların sıraldmadd gorulen artışmın devam edebılmesı ıçın yayın sayısının neredeyse ıkı katırıa çüanası ve 7 500'e ulaşması gerekıyor Türkiye'de bunu gerçekleştırebılecek msan kaynagı mev cuttur Ancak bu kaynak verımlı olarak bilimsel drdştırmaya aktanlamamaktadır Duşukmaaşlaıınddndolayı ek gelır ıçın ogretım uyelerı bügı ve yeteneklerının çok altmda ışler yapmak yme aynı nedenden dolayı yeteneklı lısans ogrencılerı doktoraya çeküememekte, çeküebı lenler ıse ardştırma dgırlıklı çalışmak yerme ders yardımcıları olarak kullanümaktadır TUBITAK ve unıversıte aıaştırma fonlannın proje desteklerı üe çalışanlaıa ek bır gelır saglanması olası degüdır ayrıcd bu desteklerm kullanımmda ra hatsız edıcı bır burokrası vardır Bunun sonucu olarak ogretım uyelermın boylesı projeler yapmak ıçm fazla ısteklerı yoktur yaparüar da malı zorluklardan dolayı butun zamanlarmı bu araştırmalar ıçm ayıramamaktadır Büımsel araştırma yapmak ıçın hıçbıı zorunluluk veya büımsPİ yayını teşvık ıçm herhangı bu mekdruznid ınevcut degıldır TUBrTAKm büımsel yayııüannm onemı fazla değıldn Başarüı ogretım uyesını araştırma yapan, yayın yapan, doktora ogrencısı yetıştıren ogretım uyesını odullendırecek bır sıstem getırümesı gerekır Ulkemızın ekonomüc kısıtları gozonune almdığmda kısa surede büımsel Devamı 16. sayfada Bır ulkenm SCI dekı makale sayısında gorulocck artışlarm tek olçu olamaya cagına ılışkın bır başka npdpn/gerpkçp, uretüen bılımın o ulke ınsanı tarafından ne olçude tuketüdığı yanı enformasyonun toplumsal kullanım duzeyı ıle ılgüıdır Top 590/15