Katalog

Fiziki güzelliğin toplumsal etkileri Sosyolojik açıdan insan yüzü ve bedeni üzerine bir inceleme... Dr. Sinan Çaya Benım mı Allahım bu çızgılı yuz? Ya gozler alhndat mor halkalar1 C.S. Tarancı'dan O zel sosyolojıler gıderek çeşıtlenırken aıtık ınsan yuzune ve bedenıne de el atmıslardır E Akoz (10 4 1997) bır yazısında bahseder Sosyolojı yuksek lısans tez ko nusunu (1980 lerin başlannda) msan vu cudu ustune kararlaştırırken onun yaptıgı marjınal takılmak egzantrık olmak dıye yorumlanmış Çunku konular agırhk lı olarak goç kentleşme toplumsal gıbı makro alanlara egılıyormuş Yazar şoyle devam eder lardır Deneysel destekler de vardır Fa kat eleştıırnenler bulgu elde etmede yontem yanlışlıkları yakalamışlardıı (Suçlu tıplerın kuıumlardan ve tam bır toplum temsılcısı olmayan orneklemlpr den seçılmesı sozde normal korıtrol gruplannın sıstemsız tespıtı yanlı tuturn nedenıylp sınır çızgısınde bulunaıı kibile rın kuramı destekleyecek tasnıfc ması vs) Devam eden daha yenı ve dıkkatlı çalışmalar da henuz kesmlık kazanmamıştır (Horton and Hunt 1980 159 160) Ancak bu kuramlarm halâ ınsanın kanaatına nufuz ettıgı de gerçek Bırçok ceza hukuku kıtabında (suç ku ramlannın tarıhçesı gerekçesıyle de olsa) bu gıbı bılgılere degınılır Asımetrık yuz basık alın (urı front fuyant) baştan ayrık (kepçe) ku laklar Darwın tu berkulunun (kulak kepçesının ust bolumunun ıç kıvrı mında kuçucuk bır kikırdak yumrusu) bulunuşu gıbı krı mınal tıp ozellıklen sıralanır anlam yukler/yakıştınrlar Ornegın Necıp Fazıl bır betımlemesmde ıştıha ışaretı ırıce bu burun dıyordu [Ote yandan ta nıdığım bu ogretmen Nenp Fazıl ıçın şoyle demıştı Harıta gıbı tam bır mute fekkır (duşunur) yuzu ] Galıba (yapmacıksız oldugundan prnırı olmak şartıyla) harekct tavır ses to nu vb (durgun) anatomık yapıdan onem lıdır Insanın pn azmdan o ankı psıkolojık durumunu kuvvptle bellı edebılır Ilk bashbi 1907 senesme ınen ka rakierı pratık yoldan yuzleıden okuma ıle Toplum tarafından yenıden şekıl lendırüen vucut daha çok antropologların konusuydu (ılkel kabılelerın boyanma kul turlerı gıbı) Halbukı badece kendımıze aıt sandıgımız bedenımız hanı neredeyse toplumsal yaşam ıçmde yenıden ve yenıden kuruluyordu Organlar yerlı yerındey • ı ama anlamları ve uzerlerınde uygula d nan teknıkler sureklı degışıyordu Toplumsal bir konu Akoz (12 4 1997) başka bır yazısın da da bu konuya dalar Bırçok ogretıde yuce değerler ıçın kıymetsız vucudu fe da etme fıkrmın ışlendığını hatırlatır Kapıtalıst tukPtım toplumunda ıse bunun ter bi bır duşunrpnın ışlendıgını vurgular Bedenını sev Orıa bak Ozen goster Da ha fazla zevk al Ye ıç gez Anlardan kaç Boylece de bu gıbı toplumlarda (esasen kadmlann hakım oldugu) dev bır beden egıtımı sektorunun ortaya çıktıgını belırtır Fılozof Bertrand Russell [da] şoy le demıştu Genelde kadmlar erkeklerı karakterlerı ıçm sevmeye yatkındırlar Erkeklpr ıse kadmları gorunuşlerı ıçın sevmpye yatkındırlar Belkı bu durumu anlamış olduklanndan kadınlar gorunuşlerı ne daha fazla onpm verırler Estetık cerra hı hastalarının % 90 mı oluştururlar (Myers 1994 299) Şuıası ılgınç Insanlar hep dış gonı nuş ıle kışılık aıasında bagdaşım bulrrid ya bakmışlardır Bu nedenle karaktere onem vermekle gorunuşu umarsamak amaç bakımından o kadar uzak kavramlar degıldır bence Görünüş ve karater (Suç tandansı dışmda da) ınsanın karakferını yuz âzâlan ve kafa yapısırıdan belırlemeye çalışan fizyognomi ugıaşısı soz konusu Kendı araştırma teknıklerı vaı (Morfometri yuz bpdpn eller vb nın olçumleı ı ve bıçunspl açuiarı ınce lenmesıdır Kinesimetri yuruyuşle jest lerle hareketlerle ılgılerar Fonometri sesı gulme çeşıtleıınıetudedeı) (Daco 1961 13 14) Fızıkı yapıdan karakter okuma da ha çok populer gazete ve pazar dergıle rınde yer alan konulardır Sosyal bılımcı ler bu kuramlara kuşkuyla bakarlar (Hor ton and Hunt 1980 160) Buna karşın bu ugraşlan tumden reddetmpk de galıba kuvvetlı bır ıddıa olur Eskı kulturlerde bırçok anlayış bu kuramlara haklılık tanır Ornpgın guler ken gobegı oynamayan adarndan çekıne ceksın dıyen Çın atasozu ınsanın ıçtenlı gını kendıne gore sınayan bır sozdur Bırçok yazın ustası eserlerınde fızı kı portreler tahlıl ederler Yuz yapılarına ılgüı bır kıtabın (1924 yılı basımının) on sozunde yazar LA Vaught soyle dıyor Sadece ınsanlar degü kopekler atlar ve dıger hayvanlar kendılerıne gore karakter okurlar Kopek sahıbının yuzune dık kat edeıek onun ruh halını anlar Çocuk ana babasının kuvvetlı ve zafıyet ıçeren taraflaıını bu yontemle bulur Işadamı avukat dedektıf vb ınsdnları dınlerken ve ıncelerken bılınçlı veya bılınçsızce aynı şeyı yapmak durumundadır guzellıge verılen degerı gostenr (Tevruz 1989 146) Çekıcılık statu ıle dışkılıdır Sosyolo jık bulgulara gore guzel kadınlaı VP yakı şıklı erkekler genelde evlılık yoluyla dıkey toplumsal hareketlılık kaydederler Eskı sosyo ekonomık tabakalanndan da ha yukaıdd eşleı alırlar Bu nokfada Turk toplumundakı Al lah çırkın talıhı vorsın dılegının pek ye rınde olmadıgı anlaşılıyoı Belkı toplumu muzda guzellıge Batı toplumlarından çok daha fa/la kıymet verıldıgı ıçm guzellıgın kazanımlan azımsanmış olabılır Tarıhsel bellegımı?de kadının hatta erkegın dış gorunuşu çok onemlıdır Osmanlılaı bııçok erdemın ınsanın yuzune yansıdıgına ınanırlardı (Kurıt 1972) Kulturumuzde nur yuzlu deyımı yaygındır Saray'ın ıçındekı seçkın Ende run okuluna alınııken ıyı bır gorunum de zekâ gıbı onenılıydı Yenıçerı ye devrışı lecek çocuklar ıçın de boyleydı Zabıt mekteplenne kabul şartlarında hep endamın musaıt bulunması ıbaresı vardı M. Webster VP J. Driskell ın 1983 tarıhlı aıabtııması guzellıgın bıreyın etraftan algüanışı ve gordugu muamele açısından onemını gosterır Unıversıte og rencılerı kotu egıtım almış ve duşuk ucretle çalışan çekıcı ınsanlan bıle bııçok alanda yetkın bulmuşlardır Başka deney ler de bu durumu dogrular Bazı araştır ma bulgularına goıe mbanlar guzel/yakı şıklı msanların fıkrme daha çok katılıyor lar hatta onlara kaldırımlarda daha genış yurume alanı bırakıyorlar (Thıo 199153) Eskı bır seruvpn filmı hatırladım Yakışıklılıgın kotuye kullanılması teması vardı ıçınde Bır yolcu uçagıruia hanzo tıplı bır polıs şefı üe onun tutsagı prezentabl gorunuşlu bır gangstor vaı Ama polıs yolcuların moralı bozulmasın dıye yan koltukidkı ddamla arkadaş oldugu ız lenımı verıyor Derken uçak Guney Ame rıkada bır yeıleıe zotunlu ınış yapıyor O karışıklıkta polısı etkjsız hale getıren gangster onunla rol dcgıştırıyor Polısın kınılık kartını da ımha edıyor Sonıa ona bu koylu suratınla kımseyı ınandıramaz sın dıyoı Zavallı polıs bır aralık bır ba yanla konuşma fırsatı yakalıyor Durumu açıyor Senyonta bana mdnnidhsını/ fı lan dıyor Ama ne çaıe Atfedilen anlamlar Hepımız bılırız Bır anne uzaklar dan gelen evladmı bır guzel seyredeı Onun gurbette rahat mı ettıgını ezıyet mı yoıdugunu beyanından çok yuzunden anlamaya kaüaşır Sosyolojı açısından (eger kesınlıkle var ıse) beden ozellıklerının anlammın kendısmden çok ınsanlarm onları nasıl dlgılddıgı ve yorumladıgı onemlıdır Guzellık ve hoşluga hepımızın de ger verdıgını gosteren delıller ppk çok tur Kendımıze ıtına etmemız modaya uy makta gosterdıgımız çaba kozmetık urunlprm artan bır bıçımde tuketılmesı Bir temsil özelliği Butun dunyada kadınlar guzel sınpma artıstlerme erkekler de yakışıklı ak torlere benzetümekten mpmnun olurlaı Şıfa arayan ha.stalar muşfık goıu nuşlu elı yuzu duzguıı hekırn ve hemşıre lprden daha fazla medet unidrlar moral bulurlar Bır grubu kuıumu ulkeyı tenısıl edecek bıreylerın seçme olması dogal dır Bu noktada dış gorunuş de ısteı ıste mez bır kıstas sayılır 1987 yüında Tbxas ta bır kursa katıl mıştık Amerıkalı bayan ogıetınpnımız an "Suçlu" tipi var mı? Hukuk felsefelen bu konuya suçlu tıplerın saptanması açısından pgılmışler dır Lornbroso Kretschmer Sheldon gıbı tporısyenler bellı beden tıplerının sap kırı/suçlu davranışa daha egıümlı oldugu sonucunu üerı suren çalışmalar yapmış 590/10