Katalog

Yengeç'in aklından neler geçiyor? Bir yuva kavgası sırasında, yengeç neler düşünür? ır hayvanın aklından geçenler anlaşüabüır mı' Kolay olmamdkld bırlıkte Ingıltere dekı Belfast Oueens Unıversıtesı nden Robert Elwood ve çalışma drkadaşları bır kavgaya üışkın taktıCfi belırleyen yengecin aklından geçenleri ıncelemeyı başardıkla ıını ıddıa edıyoılaı Bulgularına gore ıse munzevı yen geçler çatışmadan elde edebıleceklerı potansıyel ka zançlan tartmakta ve bu da kavgayı surdurrnelerı ıçın gereken motıvasyonda artışa ya da eksılmeye donuş mektedır Hayvanlaıın aklındd olaylarla ügılı fazla bır planla ma yapümadıgı duşunulur Bedenlerı acıktıkJarını soyle yınce yerler yorulunca uyurlar, uşuyunce sıcak bır yer ararlar ya da mevsım hormonldrını dogru bıçımde etkı ledıgınde çıftleşırler Ancak gerçek yalruzca bu basıtfizıkselkomutlarla sınulıkalmaz Çogunlukla ornegın hava durumu ıle ılgı lı ya da olası bır esın uygun olup olmadıgı ortalıkta gorunmenın rısk taşıyıp taşımadıgı ıle ügılı bır tur degerlpndırme SO7 konusu olur Bu büınçlı bır planlama anla nıına gelmpmekle bırlıkte belırlı hareket duzeyının ız lenmesıne üışkın beyınde bazı degışımlerın soz konusu oldugu kesındır Eıvrood vc ekıbı bu karmaşık kararlardan bırı olan kavga edıp etmeme karannı araşhrdüar Araştırrridnlara gore mumkunse hayvanlar çekışme sırasmdd tdktü< ka rarlar dlmaddn once gerek rolatıf mucadele yeteneklerı nı gerekse becerılerının degerını belırlemek dunımun dadır Kararlar hayvanın motıvasyon duzeyrndekı degı şımlere baglı olarak alınır O halde bır hayvanın, sozge B lımı bır yengecin motıvdsyon duzeyı olçulebümelıdır Ama nasıP Araştırmaalar bulgulannı Nature ın 7 Mayıs tarıhlı sayısında yayımladıar Kıskanç hayvanlar Munzevı yengeçler sumuklubocek ve benzerı pek çok gastropod turun boş kabukkrını kullanırldr Kıskanç hdyvanldr ddha çekıcı yuvalan olanlara evsahıbmı yuva dan uzaklaştırarak kendılerı oraya yerleşmek ıçın saldı rırlar Avrupa munzevı yengecı (Pagurus benhardus) kendısını sıgdırabılecegı kabukları yegler Kavga epey tatsız oldbılmektedu Saldııgan goz dıktıgı kdbııgu yakalayarak dahd kuçuk olan dıflcr yen gerın kabugun ıçınde hapıs kalmasını sagiar Hucum ka buğa vuıuşlar ve gızlenen hayvanın dışanda kalan bolu mune saldınlarla surer Saklanan hayvan ıçerıde tutundugu bolumu elınden kaçırırsa saldırgan onu derhal dı şan çekerek kabugu sdhıplenır Ancak saldırganın bır anda kavgadan vazgeçtıgı de saptanmıştır Araştırmacı lar hayvanın kavgadan vazgeçme nedenını araştırdılar Araştırmacüara gore yengeçler planlanna üışkın ıpuçları vermekten kaçınmaya çalıştıklan g\bı davranış bıçımlerı o ankı motıvasyorüannm degü bır oncekı motı vasyonlarının yansırnası olmaktadır Bu motıvasyon halını ve nedenlerını belırlemek ıçın bır deney oluşruruldu Araştırmacüara gore yengeç ler duşuk duzeyde motıve haldeyken yenı bır uyan üe dıkkatlerın dagılması kolay olmalıydı Ote yandan motı vasyon duzeyı yuksek oldugunda luçbır uyarıyı dıkkate almayarak kendüerını yaptıkları ışe kaptırmaları gerekır dı Korkufulduklaıında verdıklen tepkınm suresı olçule rek (çarpışanlann yanına sıyah bır kâgıt dıışuruldukten sonra kabuga saklanmaldrı ıçın geçen sure) motıvasyon duzeyının mucadelenın başlangıç dnlarındd beklerı tılerın cınsıyete gore degıştıgı sdptandı Araştırmdcüarın elde ettıklerı sonuçlar saldın kararınm yalnızca saldır ganın kabugunun nıtehklerıne baglı ol dugunu saldınlann kabugun bu kdrann almmasında rol oynamadıgmı ancdk daha sonra alınan kışkırtma kararının kabuga aıt ozellıklerın duzeyıne baglı olaıak elde edüerek kazanca bağlı ol dugunu gosterdı Yuksek kazanç saglayan grupta saptanan urkutmeye tepkı suresmın kısa oluşu potansıvel kazançlarla ügüı bügının ^avaş kızışmadan once saldırgan yengeçlerce tanındıgını belırlemıştır Dolayısıyla motıvasyon halı potansıyel kazanca gore degışmektedır Feza Akça Nature News Servıce 590/24