Katalog

Canlılar tarihi ve moleküler biyoloji Canlılann molekül yapıları, organizmalarm gelişim tarihini ve türlerin kökenini keşfetmede bir numaralı yöntem oluyor. ıganızmaldrın gelışım tdrıhını (fılo]enı organızrridlaı aıasındakı ev rımsel ılışkıler) anlayabılmek bıyo lojık draştırmdldrııı merkezım oluşturuyor Geleneksel olaıak, evrımsel gehşım, fızıksel yapüann (morfolojı) ıncelenerek benzerlık ve faıkhlıklardan soyagacı çrkarılmasma dayanıyor Ozellıkle son yülaıda, fi zıksel yapıldnn yanındd proteın ve genlerın ıncelerrmesıylp yenı bılgılet elde edıldı Cdnlıldtuı bııbırıyle ne kadar yakın akraba olduklaııru anlayabılmek ıçın proteınlerınrn amıno asıt dızıleıını ve daha temel olarak genlerını oluşturan DNA ve RNA nukleotıd dızılerını mceleyen araştırmdcılar yepycnı bügıleı elde ettıler Ikı cdiüınırı paylaştı gı benzerlıkler ne kadar fazlaysa aynı atalar dan gelme olasılıklan da o kadar yuksek Fızıksel yapılar, genlcrm ve çevrf faktorlerımrı etküeşımı sonucu oluştu gundan genlerı ve proteın dızılerını esds alarak yapılan ıncelemeler oıgamzmanm soyu hakkındd daha temel bılgıler verebılıyor Yenı elde edılen verıler ışıgında yaşam tauhıne bakış açımız degıştı Bazı araşturmacüar moleküllerin anatomık yapılar kadar degerlı oldugu nu ve eşıt değnrlpndırılmesı gprpktıgını du şunuyorlar Morfoloji ve znoleküller aynı oranda dogal seçıhmden etkılenıyoı Ancak genlpr ve çevresel f.iktoıleı (genotıp VP fpnotıp) aıasmdakı nedensel ılışkıler tam ola rak belıtlenemedıgı ıçın genetık bılyırııtı çevrescl faktorlerden ddha etkılı oldugunu hmse soyleyenııyor Aylak Bilgi M. Emin Ceylan O kı kurabılır Bu teknık, tabu kı çok tartışmalı 1970'lere kadar hommıdlerm 1015 mılyon yıl orıce maymunlardan aynldıgına ve bagımsız olaıak gelıştıklerıne ınanrlıyordu Fakat, yayımlanan ılk moleküler evum makale lerıyle bırlıktp bu goruşurı tamamen degıştı cjı goruluyor Kan protemı olan globınler uzerınde yapılan ılk araştırmalar ınsanların maymunlardan çok farklı olmadıgmı gosterdı Insan genomu şempan/e genomun dan yuz bolumde bır degışıklık gosterı yorBazı araştırmacılar molekuleı dızılerde evrrmın duzenlr olarak saat benzerı bır hızla gerçekleştıgını duşunuyorlar Bu moleküler saat' ınsan ve şempanzenın soylarımn 5 mıl Dıger yandan morfolojık ve moleküler bılgıler arasında çok buyuk faıklar var Ozel lıkle fosülerden elde edılen verüer kullanıldrgındd bu daha dd belngın Bır tıırun fosıl kayıtlaıma baktıgımızda homınıdlpr (ınsanın aılesı) gıbı dogal olarak elde edılen fosıllen gunumuz hayvanlarıyld kr» şılaştıılyoruz Bu bügılerle moderrı hayvanın yapılarına sahıp olmayan ılk turler tururı soyagacına ahnmaz Ornegın bılmen en yaşlı homınıd Ardipithecns ramidus Etyopya, Avvash tia 4 4 mılyorı yülık kayalarm ıçrnde bulundu Fosıllen ınceleyen Calıforrna Unıversıtesı'nden Tim. White ve mcslekidfjlatı onu ıskelet ve dışlerının yapısı moderrı Afrıka maymunla rından çok kerıdısınden sonıakı hommıdlere benzedıgı ıçırı homınıdleı grubuna koydu lar Anatomık yapılaıı çok belırgın bır şekılde Ardipithecus'un prımıtıflerden daha gelışrnı^ uldugunu gosterıyordu Ancak, Ardı pıthecus'un ınsana mı yoksa şempanzeye mı daha yakın oldugunu soyleyebılmek hıç ko lay degıl Aslında Ardıpıtheeus'un gunu muzde yaşayan bır ornegı olsaydı onun iki ayaklı şempanze uldugunu soylerdık Molekuk'i paleontolojının çalışma ükeaı çok farklı Ilk olarak, cınlı bu oıganızma dan dogrudan evrımsel dorıuş yaparak or nogın ınsanla ınsarısı maynıun arasında ılış yon yıl once ayrüdıgını soyluyor "Moleküler Saat" fıkn çok fazla eleştırı almasırıa idgmen fosıl kayıtlarmdan elde pdılen bılgıler ınsan ve maymun arasındakı bu yakın ıhştayı desteklıyor 4 4 mılyorı ydşıııddkı Aıdıpıthecus'un fosüınırı dyrılmu noktasından hemen snrıra oldugu duşunulu yoı Moleküler gelışım taııhmın geçmışe bakışımızı rrıorfolojık karşüaştn malara dayanan degıştırme potansıyelı çok buyuk Bu çalışmaya yonlenduılen en onemlı eleştırılerden bırı bu teknığın genlerın evıımınm aynı hızda gerçekleştıgını kabul etmesıydı Eger bır soydakı genleı dığeı ınde daha hız lı evrım geçınrse bırbırlerıne aslında yakın olmalarına ragmen çok uzak akrabaymış gıbı goruneceklerdu Insanın kokenıyle ılgılı orıpmlı problemlerden bırı Neandertal Adamı'nın bı zım turumuze dahıl olup olmadıgıydı Bu problem Neandertal Adamı'nın tosümden alınan DNA'nın mcelenmesıyle çozuldu Insanın evıımı ıle ılgılı gorıışlerden bırı modern ınsanın tumunun Afrıka'da 100,000 200 000 yıl once turedıgı ve oradan tum dunyaya yayıldıgıdır 100,000 yıl boyun ca Avrupa'da yaşamış olan Neandeı tal'lenn se neslı tukenmıştır ve modern Avrupalı'lar da hıç Neandertal genı yoktur Dıger goruş ıse, msanlarm bolgeleıe gore evrım geçırdı gr ve moder n Avrupalı'ların Neandertal genı taşıdıgını savunuyordu Neandertal DNA'sı ıncelendıgınde ılk hıpotezın haklı oldugu goruldu DNA dızısı Neandertal'ın modern ınsanlaıdan farklı ol dugımu ve farklı bır turle kaışı karşıya ol duğumu/u cjosteıdı Sevil Duvarcı kayndk rıns Avrupa'nın oluşturduğu birliğe girmek istiyoruz öyle mi?.. Hemen bildirmelıyim kı ben buna karşıyım. Nıye derseniz, yuzum doğuya dönük oldugu ıçin değil. Aksine batıya saygı duyduğum ıçin ve insanlık tarihinin gelmiş geçmiş en ileri kültürünun, henuz olgunlaşmamış bir toplum tarafından yozlaştırılmasına gonlum razı olmadığı için!.. Herkes, onlarla aramızda; enflasyon gibi, din gibi, dış borcun vadesinin kısalığı gibi sozum ona farklılıkları sıralayadursun, aramızdaki farklılık konusunda benim fikrim başka! $u aşağıda soylediklerim bize gore önemsız şeyler. Ama bu söylediklerimı Turk toplumundan sokup atabilmek, bu ulkede enflasyonu yuz defa duşurmekten daha ağır bir iştir. Orneğin; Bulgaristan'dakı gibi tarlalarımızın etrafındakı çitler düzenli mi, yoksa yerle bir mi? Bratislava'daki gibi balkonlarımızda, çiçekler mi var, yoksa çıpiak demirler mi? Hergün çorap ve çamaşır değiştiren insanımız bınde bir değil mi? Viyana'dakı gibi kaldınmlara kar yağdığında düşen insanlanmıza, karlart yeterince temizlemediğinı kabullenip belediyelerimiz tazminat öduyor mu? Isviçre Lucerne'dekı gıbı denızin manzarası kapanmasın ve ağaçlar şemsiye şeklinı alsın dıye tek filiz sistemine gore budanan ağaçlarımız mı var yoksa yuzyıllık çınarları motoriu testerelerle dipten kokleyerek tarla açan koylulenmiz mi? Iskoçya'daki gıbı derelerden oltayla avlanmak için belediyeden özel izin alanınız var mı, yoksa elde sıra s/ra çıftelerle av partilerinde onumuze çıkan her canlıyı doşek gibi yere serip, elde tüfek olü hayvanın uzerine basarak kare kare (otoğraf çektirenimiz mi? Zürih'tekı gıbı, hafrıyatlarda, her toprak dolduruluşundan sonra tekerlekleri yıkanarak asfalta gonderilen kamyonlarımız mı var, yoksa tarlada traktor surmekten farksız, toprağı asfaltın uzerine boca ede ede giden kamyon şoforlerimiz mi? Kopenhag Havaalanı'ndakı gibi, pasaport kuyruklannda insanlarımız bir sarı çizginin gensınde beklemeyi biliyorlar mı, yoksa hurra edıp, uç beş pasaportu bırden polisin onune mi salıyorlar? Yabancı havaalanlannda burnunun dibındeki yazıyı okumayıp, herşeyı Tarzan'ca lısanlarıyla yer hosteslerıne soranlar bizler değil miyiz? Avusturya Alp'lerinın tepelerinde bir dağ kulubesinde yapayalnız dans eden çıftlere bir goz bile atmayan Avrupalı'nın yanında, hergun yabanaya tecavüz etmek ruyasıyla yatan erkeklerimiz bu topraklarda yasamıyor mu? Danımarka'nın yol dışına çıktığını şoforüne uyaran banketli yollanna karşılık, ıkı yağmurdan sonra hendek "kandak" olan yolları yapan bizler değil mıyız? Her oksurduğunde ozur dileyen Ingiliz'e karşılık; oksuruğe, tıksırığa değil ozur dilemek, "çok yaşaa" bekleyen insanlar bizler değil mıyız? Her turlu marifeti gostenp, en kotu ihtimalle koltuk değneklerını ritmık biçimde yere vurup muzıkal sesler oluşturarak para toplayan muhtaç Macarlara karşılık; hiçbir ozru olmadan ve yetenek geliştirmeden dilenen ve ustelikde hepimizden çok zengin olan insanlanmıza ne diyeceğiz? Washington'da evinin balkonunda barbeku yakmanın 100 dolarlık cezasına karşılık, keyfe keder orman yakan ınsanlarımızın, hapishane de değil, sokaklarda dolaşmasını nasıl açıklayacağız? Yuzyıllık çiviyi gormek ıçin, yuz kilometre yol gıden Helvetıklere karşılık, ikibin yıllık tapınak taşlannı evinin temeline dolgu yapan insanlarımızı, Avrupa'nın neresine dolgu yapacağınızı oğrenebılır miyim?.. Rodos'takı kelebek vadisinde, uyuyan mılyonlarca kelebeği rahatsız etmemek ıçin uç saat boyunca tek kelıme etmeden vadiyi dolaşan Rumlara karşılık; burnuna halka geçirdıği ayıları kızgın saan ustunde oynatarak, hayvana yaptığı işkencenin uzerinden para kazanmaya çalışan ve ustelikte arsız arsız ayıyı seyredip cebine davrananlar nedenıyle bir hayli de kazanan msanlarımız mı Avrupa? Tırnağını kıran kocasını yıllarca hapiste yatıran Ingılız kadınlarına karşılık; kafası gozu yarılana kadar dayak yiyıp, değil mahkemeye, komşusuna bıle açılamayan kadınlarımızla mı Avrupa? Ve son olarak, inşaat sırasında hafriyat alanınm çevresini derin beton kazıklarla çevirıp yandakı yapıların zarar gormesini engelleyen Alman inşaat mühendislerine karşılık, her inşaatında yanındakı bınayı yıkan müteahhitlerimızle mı Avrupa? Ne Avrupası, inanın bıze kuçük Asya bile çok fazla! Avrupa 'ya girmek...