Katalog

13 martta ay tutulması Mart ayında Ay, Cüneş ve gezegen gözlemleri Hasan H. Esenoğlu* u ay meydand gelebüecek gok yuzu olaylanna aıt astronomı bılgılerı ve mart ayının gok atlası ozetle aşagıdakı gıbıdır 20 Şubat 1998 tarıhınde Oglak (Capncornus) tdkım yüdızından ayrılan Guneş gokyu/unde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılmen hareketıyle 20 Mart 1998 tarıhıne kadar Kova (Aquarıus) ta kım yıldızında kahyor Guneş 1 Mart'ta Dunyamıza 148 2 mıfyon km mesafede ıken ay sonuna kadar yaklaşık 1 2 mılyon km uzaklaşacak ve uzaklıgı 149 4 mılyon km'ye çıkacak Ay m evrolon ve bu evrelere karşı lık gelen uzaklıgı şoyledır Ku/c\ B 5 Mart ta ılk dordun evresınde 13 Martta dolunay evresınde (tutulmadan dolayı Ay sonuk gorulecek) 15 Mart'ta Dunya'ya 406 185 km ıle en uzak noktasında 21 Mart'ta son dordun evresınde 28 Mart ta yenı Ay evresınde olacak ve gorulemeyecek, 28 Martta Ay Dunyaya 357 110 km ıle en yakın noktasında olacaktır '998 yılında gerçekleşecek olan uç Ay tutulma olayından ükı 13 Mart'ta Ay Dunya nın yarıgolge konısınde bulunacagından Ay ın butun yuzeyı Guneş'ın, ancak bır kısmından ışık alacagı ıçın Ay sonuk olarak gorulecektır Maalesef 1998 yılı ıçerısınde hıçbır Tam Ay Tutulması veya Parçalı Ay Tutulman olayı meydana gelmeypt pktır Ay tutulması ıçın Ay'ın dolunay evresınde (13 Mart ta Ay dolunay evresınde) veya bu evreye yakın olması gerektıgını hatır latalım Fakat büındıgı gıbı bu şart Ay tu tulması ıçın yeterlı degıldır Guneş Dun ya ve Ayın aynı duzlemde bulunındlan da (riugum noktalanndd) gerekır Bu du rurn bır takvırn yılında 3 defa gerçekleş tıgınderı bır yılda on çok 3 Ay tutulması olabüıyor Tutulma Greenwıch zamanına gore 02 14 te (Turkıye saatı ıle 04 14) başlaya c a k 06 26 da bıtecek Bu tutulmada tutulma sures 4 saat 11 dakıka 32 sanıyedır Tutul manın başlangıcmm gorulebı leccgı yerler Alaska harıç Kuzey Amerıka ve Kuzey Batı Kanada, Orta Ameıı ka Guney Arnprıka Avrupa Afrıka Batı Asya Greerıldrıd Kuzey Kutbu vc Antar tıka Bolgesı, Guney Pasıfık Okyanu su nun dogusu Kuzey Pasıfık Okyanu su nun Guney Dogusu Atlantık Okyanu su tutulmanın sonlarının gorulebılecegı yerler de Asya nırı dogu ucu Kuzey Amerıka Orta Amerıka Guney Amerı ka Greenland Kuzey Kutbu ve Antartıka Bolgesı Afrıka nın batı ucu Fransa nın batısı, ingütere Adaları Pasıfık Okyanu su nun dogu yansı, Kuzey Atlantık Okya nusu ve Guney Atlanlık Okyanusunun batısı Yukarıdakı bılgıleıden gorulebıle cegı gıbı Turkıye den tutulma sabah ha va aydırdanıncaya kadar gozlenebılecektır Gezegenler durbun veya tclesko bu oları okuyucular Uranus u (parlaklıgı +5 8 kudır) ve Neptun u (parlaklıgı +7 9 kadır) martm ortalarından ıtıbdren doguda Oğlak takımyıldızında sabdhldrı Guneş dogmaddn once erken saatlerde gokyuzunde ufka yakın gorebılırler Neptun ufuktan buaz yuksekte oldugun dan Uranus e gore daha kolay gorulebı lecektır 2 martta Uranus Ay ın 3 üerec e guneyınde yer alıyor Mart ayında çıplak gozle kolay gorulebılecek parlak geze genlerın konumlan şoyledır Merkur yaklaşık 4 Mart ıle 30 Mart arasmda akşamlan Guneş battıktan he men sonra batıda ufka yakın gorulebüır Mart ayı boyunca Gunpş'ten gıttıkçe uzaklaşacdgınddn akşamlan ufuktan bı raz dahd yuksekte oldiak kolay goıulebı lır konuma gelecektır Merkur 12 Mart ta 1 2 derece ve 30 Maı t ta 4 derece Mars ın kuzeyınde yer alıyor Parlaklıgı ay boyunca 1 4 ka dırden +1 7 kadıre kadar azaldrdk 3 1 kadırlık buyuk bır parldklık dpgışımı gorulecektır Venus, ocak ayı boyunca sabahları Guneş dogma dan hemen once Dogu ufkundd yakldşık 4 5 kadır parlaklıcjı ıle gokyuzunun cn parlak gezcgenı olarak gorulecek Durbunu oları okuyuculdr Venus u 28 Mdrt'ta ılk dordun ev resınde gorule bılırler Mars mart ayı boynca +1 2 kddır parlaklıgı ıle akşamlan gokyu zunde Guneş ba tarken batıda uf kun 25 derece uze rınde Balıklar (Pıs ces) tdkım yıldızında gorulecektır 12 Mart a Mars Ay ın 0 7 derece ku zeyınde yer alıyor Jupıter mart ayının ılk haftasın da akşamlan Kova tdkım yüdızında 2 kadır parlaklıgı ıle ufka oldukça ya kın konumda Guneş battıktan hemen sonra batıda guç şartlarda gorulebıle cek Uçuncu haftadan sonra doguda ve gıttıkçe ufuktan bıraz yukselerek sabah ları erken saatte gorulebüecektır, fdkdt gene de Jupıter ı gorebümek kolay degıl 2b Mart la Jupıter Ay m 0 8 derece Guney ınde yer alıyor Sdtum, mart aymda Guneş battık tan sonra batıda Balıklaı takım yüdızmda kcdaylıkla gorulebüır Saturn ay boyunca Guneş'e gıttıkçe yaklaşacagmdan ılk gunlerde ufuktan yaklaştık 45 derece yukseklıkte ıken ay sonunda bu yukseklık ?5 dereceye du şuyor Saturn 1 derece kuzeyınde ypr alı yor Parldklıgı mdrt dyı boyunca ydklaşık +0 7 kadırde kdldCdk 1 Mart saat 19 00 15 rnart saat 18.30ve31 Mart saat 18 30 Mart ıtıbarıy le Guneş hattı ftutulum) nvarırldd goru lebılecek gezegenler ve tdkım yıldızlaı resmedılmıştır Aynca gokyuzunun qorunumu ta rıhe ve zamana baglı oldugundan maıt ayında gonılecek takım yıldızlann ko numlan saat 21 00 ıçın verıldı (bu gok yuzu harıtası TUBITAK Populer Bılım Kı taplan47den dlınmıştıı) Açık bır gokyuzu dılegıyle I (*) Astronom Dr Istdnbul Unıveısıtesı Fen Fakultesı Astronomı ve Uzay Bılımlen Bl 572/20