Katalog

araştırılıyor HUCRE İSKELETİ, mikrolifler, mlkrotupler ve orta liflerden olufur. Fotoğraflarda, merkezdeki yuvarlak şekii hücre çeklrdeği. Bu üç bileşen birbirine bağlanarak hucre iskeleti kafesini hucre yuzeyinden çekirdeğe doğru gerilenoluşturur (solda). uluıı lızıktel kuvvetler dogrultusunda hucre ıskeletırun şeklırun degısebüecegını gosterıyot Bu buluş çok onemlı çunku ıskeletın ge ometrısı ve mekanıgı degış tırılerek bıyokımyasal reaksır yonlar ve hatta genler aktıf hale ' getırüebılır Hucreden sonrdkı hı' yerarşık duzey dokulardır Dokular lıneer sertleşme tepkısı gıbı mekanık davranışlar sergıler Ornegın derımızı çektıgımızde derının dırencı artar ve bız nekadar hızlı çekensek dırenç dp o kadar artaraktıı DNA da aynı lıneeı sertloşme ozellıgını gosterır Molekullerden ınsan vucudundakı kermk ve kaslara kadar her yapıda goruldugu gıbı gpryınlık modelı doganın teı cıh ettıgı ırışa sıstemıdır Sadece gergın lık modelı, her kolunıuzu hareket ettırışı mızde hıçbır kırılma ya da sureksızlık olmaksızın denmızın gerılmesını hucrelerımızın şekıl degıştırmesını ve hucre ıskeletınde meydana gelen değışımlerı açıklayabılır Sevıl Duvarcı Belli zaman aralıklannda çekilen video goruntulerinde, buyuyen mikrotupler, basınç altında eğrlllyorlar. Eğrilme, mikrotuplerin uzaması ve hucre iskeletindeki diğer biteşenleri itmesiyle olufuyor. (ustte) DİKEY GERCİNLİK modelini gosteren heykel ve hucre iskeleti mikrolifleri, kuvvetlerini aynı ilkelerle turetiliyor: sıkışma ve gerilme arasında denge kurarak kendilerini sağlamlaştınyorlar. Cerginlik Modeli Nedir? Hucre bıyolojısı çalışmaları ve mımarı modeller araştırmacıldnn canlı organızmalann nasıl oluştugu sorusunun yanıtını kımyasal büe şımden çok mımarıde aramalanru sagladı Dokularımızı oluşturan rnolekul ve hucreler mımarı yapıyı ko rumak ıçın sureklı olarak eskıyenlerın yerını doldurur Gergırılık yapılarınuı, rnekanık olarak sağlak ve sabıt olmaları sadece bıreysel yapı ların kuvveuı oknasından degıl, tum yapının mekanık baskı ve gergınlığı yayarak dengelemesınden kaynaklanır Bu tıp yapılar ıkı kategorıye ayrılabılır, bırı Buckmınster Fuller'm her bırı gelırıl ve baskıya dayanabılen sert destek yapılarından oluşan jeodesık kubbelerıdır (ge odesıc domes) Dıger kdtegonde, ılk olarak heykeltıraş Kerıneth Snelson taraun dan yapılan yapılar bulunur Bu yapılarda, baskayı tdşıyan bolumler gergınlığı taşı yanlardan farklıdır ve dış bır guce maruz kalmadan büe sureklı gergın durumdadırlar Bu karşılıklı baskı gerymlık guçlerı bııbırlerını dengeleyerek yapının dengede durmasını saglar Her ıkı kategorıdekı gergınlık modelınde de baskı tum yapıya eşıt olarak da ğıtıkr Dıger bır deyısle, yapının heıhangı bır uyesıne uygulanan bır baskı tum yapıya yayılır Bu baskıdakı global artış, gergınlıktekı arüş la dengelerur ve yapı sabıt kalır Gergınlık yapılan maksımum mıktardakı guce bıle dayanabüe cek kadar esnek ve kuvvetlıdır Hücre iskeleti 1970'lenn sonunda, bıyologlar hucrelerın yapışkan bır sıvı ya da jelle dolu ve zarla çevrelenmıs balonlar ol dugunu duşunuyorlardı Hucrenın ıç bır ıskeletımsı yapıya sahıp oldugu ve uç farklı molekuler proteın polımerınden oluştugunu mıkrolıf (mıcro flaments), mıkrotop (mıcrotubules) ve orta lıfler (ıntermedıateflaments)bılınıyordu fakat hucrenın şeklını koruma dakı rolunu tam olarak bümıyorlardı 1980 yılmda North Carolına Unıversıtesı nden Albert K Harrıs, hucrelerın es nek bır yuzeyde buzulduklennı ve da ha yuvarlak olduklannı gordu Bu olayın gergınlık modelı ıle açıklanabümesı hucrelerınde bırer gergınbk yapılan oldugunu gosterıyordu Hucre modellerı, hucrelerın şekülennı sadece ıçtekı hucre ıskeleunden degıl, aynı zamanda hucre dı^ındakı yapılarla da saladığını gostenyor Hucre ıçınde, kısalan mıkrofılmler hucrenın dışma dogru uzanarak gergınlık yarator Hucre zannı ve ıçtekı bueşıkle rını merkeze, çekırdege dogru çeker Bu ıç çekıme karşı ıkı ana basınç elemara vardu" Bırı, hucre dışındakıhucrelerarası madde (extracellular matra), dıgerı ıse hucre iskeletindeki mikrotupler ve ara baglantıldrı saglayan mıkrolıflerdır Hucre ıskeletırun uçuncu bı leşenı olan orta lıfler, mıkrotuplerle mıkrolıflen bırbırme baglarken aynı hucre zannı da çehrdege baglar Orta lıfler, çekırdegın merlçezde guvenlı bır şekılde kalmasını saglar Hucre, ıçındekı sıvıya ragmen şeklını bu hucre iskeleti dıye adlandınlan molekuler yapı destek agı sayesınde korur 572/U