Katalog

Gösterişli meyve ve sebzeler çağı Domateslerin ve çileklerin parlaklığma önem veriyoruz da, vitamini, minerali, lezzeti var mı umursamıyoruz... '> Ömer Kuleli B undan otuz yıl önce kışın domates yoktu, yazuı da portakal. Hele kiviyi, ananası hiç tanımıyorduk bile. Çüekleri 100 gramlık plastik kutularda almıyorduk, yılın her gunu muz bularnıyorduk. Domatesın küp şeklinde kesilmi şinden de, püresmden de, çorbasından da haberımız yoktu. Donmuş sebzelerle, meyvelerle, hamur işleri ile taruşmamıştı mutfaklanıruz. Kısaca o zamanlar daha bir başka idi yemek alışkanlıklarımız. Çagdaş yaşam bıçımme uymanm bır göstergesi de mutfaklardakı sessız devrımler, ağızlarımızda degışen tadlar. Satın aldıgımız gıdalann gosterişine de dikkat ediyor musunuz bu arada? Çogu ne kadar şıklaştı, farkında mısınız? Artık elmayı da, üzumü de, çilegi de ya en parlagından, en irisın den alıyoruz ya da güzel paketli reçel, komposto, şurup vb. olarak alıyoruz onlan. Gunumuzde, ınsanlar gibı, besirı nıaddelerinin de ambalajı onemli. Gosterişi iyi olsun da varsın içi boş olsun, lezzetsiz olsun, vitamini minoral tuzları ol masın. O güzelım görüntu aslında bir suru kimyasal maddenin yazdıgı bir senaryonun urunu ve elbette sonuçta ortaya çı kan yapıtta hepsinüı imzalan var, Türkçe konuşmak gerekırse günu müzde içınde, üstünde, ambalajında hızlı büyütücü hormonlar, antıbıyotıkler, kimyasal gübreler, tarım ılaçlan, bozulma önleyıciler, renk veıen/degiştiren bo yalar, tad vericiler vb... olmayan tarım urünleri yok, hayvansal ürünler yok. Her şeyin bedeli oldugunu bilıyorsunuz, böylesı hızla artan nüfusu, tanm alanJanndan kentlere göçen insanlan beslemenin bedelı de bu. Yoksa herkes kendi bahçesinde yetıştirdigi lahanayı yer, patatesinı komşusunuıı tavugu ile takas eder yaşar giderdi köyunde. Bu yaşam yok artık Dilerseniz bu yazıda günümüzdeki tarım ve hayvancüıgın çevreye olan etkilerini bir gözden geçirelim. . : Çevreye olumsuz etkisi Gunumuzde en çok şikayet konusu, tarım ilaçlarının bilinçsizce kullanıl ması sonunda ınsan ve hayvan yaşamlaÇAĞDAŞ TARIMIN ÇEVREYE ETKİLERİ rının tehlıkeye gırEtküenen EJkJ mesi. 1700 dolayırıÇEVKE Erozyon, da tarım ilacı var Toprak Yoçrunlugun azalması, dünyada . Zararlı Zararlı maddelerin sızması, saydıgımız bitkıle Mikroyaşarrun bozulrnası rin, hayvanlann, Yüzey ve yeraltı sularına 2ararlı maddelerin Su karışması, mıkropların kullanYuzcy sularının canlılarının aşın bealenme ile dıgımız ilaçlara karbogulrrıası, şı direnci arttıkça Yeraltı sularında nitrat zenginleşmesi. Atık gazlar, kokular, tanmsal ilaçlar Hava once onlan degıştirip düşmanlarımızı (!) aldatmaya çalışıTurierin tanmsal tlaçlar, gübreler vb. yabancı Flora (Bltki dünyaıı) maddelerle yok edilmesi yoruz, olmazsa heFauna (Hayvan dünyaaı) men daha başkasıTurierin azalması, nı, daha etkilisıni, Genlerın bozulması ile turierin seyrekleşmesi Biyotoplar Özel bıyotopların yok olmaaı, yerel bulup kullanıverıyoçeşitliligın yok olması, ruz. Turierin dogal ortamlanndan kovulması ve giderek azalması Ne var ki bu topyeDo$al görünüm Estetik degeri olan yerlerin yiürilmesı, kün savaştan tum tekdüze görünüm kazanma canlılar zararlı çıkıyor, her zaman kuUubıe uroiırnı ıçın enerji tüketimi, Enerji runun yanında yaş Tarım makınaları için yakıtlar Su Yapay yagmurlama için çok su kullanımı da yanıyor, hem de Haıtunaddeleır Petrol tüketimi, yok olmacasına dek. fosfor tüketimi, Bu ılaçlann bır çoPotasyum tüketimi Yoksul ülkelerde ınsanların yedıklerı tarım Protoin gu meyvenin, tahüırı ürünlerını varsıl ülkelerde besı hayvanlarına ıçıne gırdıgı içm onyedırme lan yıkayarak, pişiİŞ TEHLJKEU1Ü Tarım makinalarından kaynaklanan riekler, rerek, ... tekrar onun Tanrn üaçlanna bulaşarak edinilen ıçinden çıkarmaya hastalıklar, zehirlenmeler olanak yok, mecbuBESİN MADDELERİ ren mecburıyetten Bıtkisel ve hayvansal ürünlerde tanmda kullanılan zararlı kimyasal maddelerin onları da yiyoruz, kalmtüarırun bulunması, yerel ürün Bırden karşısmda çeşıtlüığının azalması, bıyolojik kalitenin azalması. tanımadıgı klorlu hıdrokarbonlan bulan ? karacıgerımiz ne yapsın kı Pankreas hangı salgısıyla onlarla ugraşabilsin ki? Onlar da işin kolayını yapıyorlar, atıyorlar bu tanımadıkları yabancı maddeleri bir köşeye, çogunlukla yag tabakalannın oralara, bıriktıriyorlar daha sonra ne yapacaklarını bilemeden Bir süre sonra (bu süre ay da olabılir, yıl da) bir bakıyor hekimler oıada ne oldugunu bılemedikleri bir kist, bır ur. Adam bu dertten olmese de en azındarı bıçak altına yatıyor Bu dert hepımızın. Bitkileri, boceklerı, olduren her şeyın bıze de zararlı oldugunu ogrenip dikkatli, olçülu olrnaktan başka çok şey de gelmiyor elden gunumuzde. Artan nufusu beslemek için dogafr gübreler yetmıyor, nıtratlı yapay gübreler yapıp kullanıyoruz Çünku bizi besleyen bitküeri büyütmek için bızirn de onlan beslemerniz gerekıyor. Arrıa toprakta*bitkınin alıp kullanamadıgı nitratlann bir bolümü nitritlere, oradan da nitrozaminlere dönüşüyor. Bu maddeleri ürünlerimızle bırlıkte yersek bizi bekleyen tehlıke ıse kanser Ozellikle salata, ıspanak gıbı yetıış yaptaklı sebzelerde, seralarda yetıştııilen sebze ve meyvelerde bu nitrat zenginleşmesi daha sık oluşuyor, Nitratlar suda kolay çözündükleri için sularla bır lıkte taşınmalan da çok kolay. Dolayısı ile nitratlar ıçme sularımız ıçın de önemlı bır tehlike. 'Ham bir çelışkı, nitratlı gübreler olmazsa açız, onlan yanlış yerde, çok miktarda kullanırsak ta hasta oluyoruz. Besı hayvanlarının çabuk büyümesı, hastalanmaması, ahır ya da kumeslerde sakın olmalan için antibıyotıkler, ana~ bolık maddeler ve kimyasal maddeler kullanımı olagan. Bu hayvanlanrı etlnti guzel, renkli, canlı gorunuyor vitrinlerde, ama ettekı su çogaldıgı için dogal buyuyenlere gore daha besleyıci degü. Bu etlerı yıyerek dolayb yollardan edındigımiz antıbıyotıklerin vücudun bagışıklık sıstemını bozdugunu artık bılıyoruz. Çok fazla hayvanın bır arada bulunması nedenı ile ortaya çıkan Salmorıella en ileıi ülkelerde bile baş edüemeyen bır hastalık. Dogal ortamda yaşayan canlılar birlikte yaşamayı iyi bilirler, birbirlerini tüketirlerken aradaki tur çeşitliligini, nufus dengesinı bozmazlar; boylece bırbırlerinin nesillerinı kurutmazlar. Yaşam zincirı, tümü de güneşten, dogrudan saglanan, çok az enerji ile sürer gıder. Insanlar bu dogal zincırı bozmuşlardır, "Birlikte, yaşa ve yaşat" duyaılıgını diger canlılar için göstermezler. Hızla çogalır, hızla daha uygun yaşam ortamlan^ na göç ederler Bu nedenle de doga ile uyumlu geleneksel tarırnsal uretım ınsarılara yetmemektedir. Çiftçiler artık çeşitli urunler uretmemektediıleı, tek ya da çok az sayıda umne dayalı çalışan tarım fabri katörleridir onlar. Çagcı! tarım teknikleri pek çok rnakıne, kimyasal gübreler ve tarım ılaçlan kullanır. Urunlerini işlemek için depolar, uzaklara taşır. Buturı bu sistenürı çalışması için fosil yakıtlan tuketerek enerji saglanır. Düzenin enerji verimliligi azalır, Örnegin geleneksel tahıl ya da patates tarımmda bir kalorilık enerji eşdegerı besın sağlamak için 0,20,7 kalotı tuketilirken, şimdi aynı kalon eşdegen besini besı hayvanları ile masaya getirmek için 5 10 kalori harcanıyor, tahıllar için de bu oran 3 5 kalori. Ürün ne denli çok ışlenirse ve uzaga taşmırısa o denli çok enerjı tuketılıyor. Bir koylunun kendi buğdaymdan ekmek yapması ile o buğdaydan bıskuvı yapılması arasında enerji tüketimi açısın dan en az 10 kat fark var. Ahırlarda bir süt ınegının yıllık elektrık tüketimi Avrupa'da 600 kw/ saat. Benım, oldukça çok elektrikli eşya ile donatılırıış, dort kişilik evıınin yıllık tüketimi 4200 kwsaat...Enerji verimliligınden çoksık soz ettigimiz şu gunlerde bu işte bir terslik var ama. Son yıllarda Avrupa ve Amerıka'da "dogal beslenme" çok moda. Işm arkasmdakı felsefeyı anladınız, ama dogru şeylerı uygulamaya çabalarken de sizi hur bırakmaya niyeti yok ticarek erbabının. Bilin, gerisini sizin becerilerinize kalmış. S68/11