Katalog

A FARKLI BAKI dolu. Eşeleâikçe insana g f ^ n ü r . Zamaıu phştlaattmiş kimiyle, su { ^ K ^ ' K biflertâr amamaca lnrvberi^mMH<kyen bif ftyolmrak ele aldujmud^Mm,.hiçdtöylesanudığtgibi madtğmt j^Eımtk bİiteri şafirtabttlr. Ama ^^N»//l blr fönf çcvriti otduğu ve büyük patlamaya dek uzanan ' e sabip oldugu bk gcrçck. ik uımanlan ttzayın bir ijn koparttlmasını tramlarmt yttit an boyutıı olup ™ " " ediyorlar. " ' tıü dil ilFtjimifiyte bağlantıh olduğuna manıltyor. 'boratuvarlarda ürttilen akıl almaz intikteki zaman aygıtlannm ttlefon an^dan tutun, elektrik akımmo dek her l efza* şeyı eşıarmtnU kılmaya yaradtğmı biUyor muydutıuzÎBirileri bu aygıttan fahnaya kalksa, ,ak oJçn yalnızca matler olmayacak. Y'me tm biç gariplikkrin arasmdan sivriltbilen : bir zaman fceVMnfrvar. 0 da, zamanm, vakit geçirdiğimizde gtrçekten de hızla ittiği ya da tam teni. Nt var ki, beynin buim naul bafartyfa yerme getirdiğini zmu aak kalır. mtnem bir şey ttt tam zamanı. Zaman ne yöne akıyor? "Geçmiş, şimdi ve gelecek" kavramları zamanm akışını anlatır. Bize göre zaman geçer gider... Bilim düşünürlerine göre ise akıp giden bir şey yok. Bu kafa kanştına konuyu irdeleyen bir derieme sunuyoruz. T oplayın gul tomurcuklannı geç olmadan, gunler uçup gıdıyor' 17 ncı yuzyıl ozanlanndan Robert Herrick boyle dıyordu Gerçekten de, zamanın uçup gıttıgı, en azından su gıbı aktı^ından kuşku duymak elde nu 9 Gundelık yaşamımızda, geçmiş şimdi ve gelecek bırbırlerınden belırgın çızgılerle ayrümış kavramlardır Geçmiş uçup gıtmıştır, belkı zaman zaman anımsanır, ama asla değıştırılemez Gelecek, henuz var olmadıgı ıçın şımdıhk belırsızdır Yalnızca ıçınde bulundugumuz an gerçektır v Tum bunlar insana çok mannklı go runuyor Yıne de, bılım ve duşun adamla n, bu konuda tum bıldıklenmızın yanlış oldugunu sureklı yuzumuze vurmaktan buyuk bır keyıf alıyor ve zamanın akıp gitmediğl goruşunde duetıyorlar Cdmbrıdge'lı duşun adamı John McTaggart ın bırbırlenne karşıtmış gıbı gozuken ıkı zaman ımgesını one surme sıyle bırlıkte boylesı bır tarnşmarun temellen de atılmış oldu Bu goruşlerden ilki zamanı, üpkı yer belırlemeye yarayan enlem ve boylamlar gıbı okylan da bellı bır yere oturtmaya yarayan koordı natlar olarak ele alıyor Ikinci goruş ıse, olaylar olup bıttıgınde ve gelecek varhgı nı bellı ettıgınde bır zaman akışından soz edıyor Pekı bu goruşlerden acaba hangısı dogru' Ortalığı Einstein karıştırdı Harvard Unıversıtesı duşun adamlanndan Donald Wıllıams 1951 yılında yayınlanan ve yalnızca duragan, duzenlı zamanın gerçek oldugunu ılen surdugu "Geçışın Soylencesı" başüklı denemesuıde bu soruya bır yanıt getırmeye çahştı Wıllıams'ın bakış açısıyla ele alınan zaman kavramı bugun çok sayıda başka duşun adamı tarafindan da desteklenıyor Jak Smart da zamanm geçışını duyumsa dıgımızdan hıç kuşku duymuyor ancak bu duygunun dogaotesı bır karışıkhk tan ' kaynaklandıgına degınıyor ve 'Zamanın akış hızı nedu 9 ' sorusuna dıkkat çekıyor Bu soruya, "Zaman her sanıye geçıp gıdıyor ' yanıunı verebıbrsınız Ama safsatanın otesıne geçmek ve zamanın geçıp gıttıgı konusunda anlamlı bır şeyler soylemek ıstıyorsak, tıpkı bır okun sanıyede on metre yol aldıgını soyledıgı mızde oldugu gıbı, bunu dayandırabıle cegımız bir ölçüt bulmak zorundayız Ne var kı, konunun kendısı zaman olunca elımızde başka bır olçut kalmıyor Bu, insana bır sozcuk oyunuymuş gıbı gelebılır ama zamanın akışı konu sunda bızlerde kuşku uyandıracak so mut fızıksel nedenler var Her şey Einstein'ın zamanın evrensel oldugu ve her kes ıçın ortak bır şımdıb arun bulundugu goruşunu yerle bır eden görecelik kuramını ortaya atmasıyla başladı 561/6