Katalog

ÇE VRE FİZİK menfaatlerıne toplumun sağlık ve can guvenlığıne ılışkın bılgılerı de, "egzoz vergısı" ıle oluşan trılyonluk fondan kuçuk bır harcama yaparak hazırlayacakları broşurlerle kamuoyuna duyurmanın, yetkı ve sorumlulukları ıçınde bulunduğu kanısındayız Bız, gerçekçı bır plan ve program yapılmadan, altyapı hazırlıkları tamamlanmadan ve de sorumluluklar yasal bır duzene ve açıklığa kavuşturulmadan gırışılecek uygulamaların, ulke ekonomısıne malıyetının, uygulamanın hıç yapılmaması koşullarından çok daha yuksek olacağı göruşundeyız Ayrıca, belırlı normlara uygun bır organızasyondakı teknık ve ıdarı altyapı ıle, zorunlu gıderter dıkkate alındığında, 200 000 TL'sına dahı yapılama yacak bır hızmetın, bugun 100 000 TL ıle yapılmakta olmasının da, gerçekte "bır gelır kaynağı" oluşturmaktan ote hıçbır anlam ve değerının bulunmadığı kuşkusuzdur A Revlev o( Cont rol Strategles tor IN USE Vehlcles U S Epa Dec 1974 Motor Vehlcle Pol futıon Control Hand book BAR 1/82 For Installatıon and Inspectıon Statlons A Feasıbılıty Study On he Estab lıshment and Operatıon of A Natıonwıde Motor nekler! olan bu uygulamaların rahatlıkla surdurulebılmesının, yetkılılerımızın ınsan sağlığına ve çevreye olan odun vermez duyarlılık ve kararlılıklarının bır göstergesı mıC), yoksa tuketıcı vatandaşlarımızın "Safdıllılığının " bır göstergesı mı olduğu da, kanımızca herhalde ayrıca tartışılmalıdır Ülkemizdeki uygulamalar: Yukandakı gerçekler çerçevestnde ve Istanbul'dakı uygulamada bızzat saptayabıldığımız hata ve noksanlıkların özetı aşağıda sunulmaktadır I Uygulamanın yontem ve teknığmde uyulması öngorulen 1994 tarıhlı TS 11365 ve 11366 sayılı Turk Standartları, başarı içın uygun ve açık değıldır Emisyon sınır degerlerı çok yuksek tutulmuştur örneğın, HC kırlıhğı ıçın'ongörulen 1200 PPM değerı, 40 yıl öncesı taşıtlarda öngorulen bır lımıttır Katalızatörlu taşıtlar ıçın 800 PPM olarak öngorulen sınır değer ıse, (katalızatörlerm işe yaramadığının (1) bır kanıtını oluşturmak ıstercesıne ) ınanılmaz olçude yuksek saptanmıştır Bu yaklaşımın, yenı uretılecek taşıtlarda katalıza tör uygulamasını ongoren 1984 tarıhlı TS 4236 sayılı standardı, Zeytınburnu'nda uygulamaya almadan değıştıren ve böylece kentlerımızdekı egzoz kırlılığının gunbegun artmasına neden olan tutum ve davranışın, bugunku uzantısı olduğu kuşkusuzdur I Egzoz olçum plan ve programı gerçekçı değıldır Trafıktekı 1 500 000 taşıtın, bır yıl ıçınde 35 olçum cıhazı ıle egzoz olçümlennın yapılabılmesı olanaksızdır Soz konusu kapasıte ıçın, (tekrarlanan olçumler de dıkkate alındığında) en az 50 olçum ıstasyonunun gerekltlığı yadsınamaz Bu bakımdan, uygulama vatandaş ıçın ezıyete dönuşmuştur ve olçumlerın doğru ve sağhklı yapılabılmesı de soz konusu değıldır t Kullanılan olçum cıhazları, bu sıklıkta ölçum yapılmasına uygun ve yeterlı değıldır Cıhazlar sertıfıkasızdır, onaysızdır Söz konusu cıhazların bır bılgısayara bağlantıh kullanılması, yapılan olçumlerın doğruluğu ve hassasıyetı ıçın bır gösterge, bır kanıt oluşturmaz Yurtdışındakı uygulamalarda, sertıflkasız, onaysız hıçbır cıhaz kullanılamaz Sertıfıkalı her cıhazın ayrıca ozel bır kod numarası bulunur Kod numarası uygulaması, ölçumlerı bızzat yapanlar ıçın de söz konusudur Ve bu bılgıler, ölçum sonuç raporlarında kesınlıkle yer alır Çunku, özellıkle zorunlu uygulamalar, ortaya koyduğu sonuçlar ıtıbarıyle yasal bır sorumluluk ve mueyyıde kapsamındadır t Yapılan uygulamalar uzerınde, bır denetim ve kontrol mekanızması kurulmamıştır Bu denetim sağlandığında, (egzoz ölçumu tamamlanan herhangi bır taşıtta hıçbır ışlem ayar veya bakım yapılmadan, aynı yerde ıkıncı kez yaptırılacak olçumunde farklı değerlerle karşılaşılmasının ) şaşırtıcı olmayacağı kanısındayız | HC lımıtının 1200 PPM gıbı çok yuksek tutulması sonucu, yapılan olçumler gerçekte sadece CO olçumü ıle sınırlı kalmış olmaktadır r Ölçumlerdekı hata ve noksanlığın > faturası ıse, gerçekte sadece bır olçum faturası değıl, aynı zamanda nerede, ne şekılde ve nasıl yapılacağı bellı olmayan ayar ve bakımonarım faturasıdır Basında yer alan şıkâyetler, bu goruşumüzün kanıtlarıdır | Otomotıv sanayıcılerının, uretımde uydukları egzoz emisyon lımıtlerının, trafıkte muhafazasına yönelık çalışmalardakı ayarbakım masraflarına bellı (orneğın 5 yıllık) bır sure ve oranlarda zorunlu katılmaları kesınlıkle sağlanma Zıplayan atomlar ve yeıi teknolop Kaynaklar bulunan olçum ıstasyonu ıhtıyaca cevap veremıyor. lıdır Bu arada, söz konusu bakım ve onarımlardakı parça ve ışçılık masrafları ıçın de, bır ust lımıt uygulamasına geçılmelıdır Aksı takdırde, uygulama sonuçları (başarılı veya başarısız ) her halukârda sınırlı bır egzoz gazı ölçumu, taşıtlarda yapılması ıstenen ayar ve bakımlar nedenı ıle vatandaşı sömuruye donuşur Bunun çarpıcı örneklerı daha şımdıden yaşanmaya başlanmıştır r> Uygulamanın, ezıyete donuşmeden en kısa surede duzenlı yapılabılmesı ve guvenılırlık kazanabılmesı ıçın, söz konusu ölçum ıstasyonu kapasıtesını, (gunumuz koşullarında, uretıcıler ve markalarının temsılcısl servıs atolyelerı dışında olmak uzere ) bağımsız çalışan bakımonarım ve servıs atolyelerıne yurtdışındakı orneklenne gore saptanacak krıterlerle yetkı verılerek karşılanması, en uygun ve geçerlı alternatıftır + Eskı ve yenı tum taşıtlarda egzoz emisyon ölçumlerınde aranacak lımıtler ıle gereklı dığer uyarı ve bılgılerın, Surucu El Kıtabı ve taşıt gösterge tablosunda yer alması veya bır broşur ıle kamuoyuna duyurulması ıçın, otomotıv uretıcılerımız uyarılmalı ve ızlenmelıdır + Uygulamada, taşıt sahıplerının bır tuketıcı olarak hak ve menfaatlerını koruyacak bır sıstem ve duzen, yetkılılerce sağlanmalı ve bunlar, tum dunyadakı örneklerı gıbı, kuçuk broşurier halınde vatandaşlara ucretsız dağıtılmalıdır Egzoz ölçum ve denetımı ıçın, özellıkle ve oncelıkle taşıt sahıplerıne "Trafıkten menetme dahıl, örneklerı ulkemızde az görulur olçude para cezası uygulamasının ', koordınasyonla sınırlı yetkı ve sorumluluğu ıçınde goren Çevre Bakanlı ğımızın, bu taşıt sahıplerının hak ve Vehlcle Inspestıon Program In The Republıc ol Turkey Serdar Erkan B Sc M Sc31 July1990 Colorado Dıesel Inspestıon and Malntenance Program SAE 900329 Crıterla for Evaluatlng Vehlcle InUse Inspes tlon/Malntenance Inıpact on Emıssıons and Energy Conservatıon SAE730522 Appllcatlon of Alr Pollutant Damage Functlons to Auto Smog Control SAE 730197 Emlsslon Performance of Properly Maintalned Vehlcles SAE 8511262 Chıcago s Experıene ın Vehıcle Emlssıon Testing SAE 760368 Changlng Inspectlon and Malntenance Requırements A Result of New Emissıon Control Technology SAE 790783 The Need for Inspectlon and Maıntenance for Current and Future Vehlcles SAE 790782 Inspestion and Maıntenance (or 1981 and Later Model Year Passenger Cars SAE B10830 U S EPA Development of Improved Loated Mode Test Procedures for Inspectlon and Malnteance Programs SAE 891120 The Vehıcle Emısslon Test Program llllnols EPA Wlnter 1987 SMOG CHECK BAR Callfornla Department of Consumer Aftalrs Wlsconsln Vehıcle Inspectlon Program U S A Arlzona Vehıcle Emissıon Inspector s Trailng Out llne ClaytonComp 1980 The CaUforrua Vehlcle Emısslon Control PtogramPast Presant and Future SAE 811232 Mandatory Vehicle Emlsslon Inspectlon and Malntenance Part A Feaslbılıty Study Northrop Corporatlon 31 May 1971 A study Regardlng the Addıtıon of Motor Vehlcle Salety Inspectlon To Motor Vehıcle Emlsslon Inspec tlon ASC INC Jan 1984 An Overvlevv of Inspectlon/Malntenance Experiene ın the Unlted States Unlted Technologles HTS 85178 Measurıng and Testing Procedures for Motor Vehlcle Exnaust Emlssions Regulatedr In Europe and In the USA Volkswagenwerk AG June 1977 If Your Car |ust Falled An Emısslon Test US EPA Oct 1986 How to get a SMOG CHECK BAR State of Calıfornıa 89 55041 C What you should know about the New York State Emissıon Test TFE 106 (3/86) Your vehıcle falled the SMOG CHECK Now what? BAR Callfornla 1984 t om lar ıçin dunyanın ılk "tramplenı' ABD'de bulundu Aşırı soğutulmuş atomlann teyp kasetı ya da bılgısayar dısketı uzerınde sıçramalarına olanak tanıyan aygıt, dakık saat ya da soğuk atomların saklanmasına yarayan şışelerın yapısında kullanılabılır Yale Unıversıtesı'den Ed Hınds, Ken Zetıe ve ekıbı tarafından gelıştırılen sıstem yansız (nötr) bır atomun mınyatur bır mıknatıs gıbı davrandığı temelıne dayanmaktadır Bu tur atomık ıkız kutuplar doğru yone odaklanmaları durumunda, yuksek manyetık alanlarda yok olur Boylelıkle manyetık alanın eğımı eğer yeterınce çoksa, bağlı atomlan tıpkı bır ayna gıbı yansıtır Işleyen bır manyetık aynanın yaşamımıza gırmesı pek kolay olmadı Bunun nedenı, normal sıcakhkta atomların manyetık alanlarca durdurulamayacak denlı devıngen olmalarından kaynaklanı yor Dahası, bugune dek hıç kımse gereklı "keskın" eğımlı manyettk alanın yaratılması konusunda başarılı olamadı Hınds ve ekıbı guncel yaşamımızın bır parçası olan teyp kasetlerıyle gerekli formulu yakaladı Teyp bandında yuksek frekanslı bır ton kaydedılerek manyetık zerrelerın sıraya dızılmesı sağlandı Artarda dızılen zerreler bandın hemen arkasında yok olan yoğun manyetık alanlann oluşmasına neden oldu Boylece aynanın "yuzu" yalnızca 1 5 mıkrometre derınlıkteydı Ekıp daha sonra, atomlan tuzağa duşurerek soğutan bir manyeto optık tuzak aracılığıyla rubıdyum atom bulutundan enerııyı çektı Yaklaşık 10 mılyon atom 30 mıkrokelvıne duşurulerek manyetık aynanın 2 5 cm uzerınde asılı kalması sağlandı Atomlar sıcaklık nedenıyle genışledıklerinden zıplamaya basladı Hınds ve ekıbi en olumlu çözume ıçbukey bıçıme getırılmış manyetık bır bılgısayar dısketiyle ulaştı Bu ıçbukey ayna uzerlne rubıdyum atomlan salındıgında ayna atomlan her yansımaya yenıden odakladı Ardından atom bulutları dağılmadan once bırkaç sanıye zıpladı Deney eğlencelı bır oyun olmanın çok A ötesınde bır nitelık taşıyor Gelecekte manyetık aynalar devinım ıçındekı atomların Ince ışınlar blçımlnde odaklanmasında yararlı olabılır Bunlar da, orneğin mınık elektrık devrelerıne yol açabillr Elde edılen sonuç atomlardakı kesın zaman ayarlı elektronık geçışlerın okunabıleceğı" atomık saatlerde uygulanabılır Manyetık aynalar soğuk atomların saklanabıleceğı "termos kapların" yapısında da yararlı olabılır, ıçı manyetık maddeyle kaplı bu kaplar atomların sureklı zıplayarak uzayda kalmalarını sağlayabılır (ns 12 8,aı) 445 7