Katalog

ÇE VRE ra hasta olu olarak kabul edılıyor Bu deneyım çok ılgınç bır deneyım ve pek çok 'dersler' ıçeren bır deneyım Takılan karacığer, 24 saat ışlev goruyor ve tamamen ret edılene kadar sıstemlerde duzelme sağlıyor Şunu unutmamak gerekır kı, karacığer naklı yapılmasına karar verılmış ağır yetmezlıklı vakalar yenı karacığer takılmazsa %9098 oranında olurler Istısnalar çok azdır Makovvka ve arkadaşlarının bu deneyımden çıkardıkları sonuç şu Ağır karacığer yetmezlığınde, şımdılık domuz karacığerı naklı yapılması değıl, ama hasta kanının domuz karacığerınden dıyalız yapar gıbı suzulmesı hastanın acıl durumunu duzeltecek ve hastanın yenı karacığer bulunana kadar yaşamasını sağlayarak yaşam kurtarıcı olacaktır Sıvısal bağışıklık sıstemının kırılması çalışmalarına da harıl harıl devam edılmesını önerıyorlar tabıı kı Burada, bence stratejı konusunda eleştırılecek bır yon var Bırçok grubun kabul ettığı görüşe gore, ağır karacığer yetmezlığı sırasında hasta olan karacığer vucutta kaldıkça toksık maddeler uretecek, dolayısıyla hastanın beynıne ve dığer yaşamsal organlarına zarar vermeye devam edecektır Bu yuzden, başta Almanya'dan Pıchlmayer ve ekıbı olmak uzere, bırkaç ekıp, ağır yetmezlıklı hastalarda, daha takılacak karacığer bulunmadan bır 'tedavı yontemı1 olarak hasta karacığerını çıkarıp hastayı karacığersız olarak bekletmeyı tercıh edıyorlar ve sonuçlarının daha lyı olduğunu, en azından beyın odemının gerıledığını bıldırıyorlar Ama Makovvka'nın vakasında, hasta karacığer yerınde bırakıldığı ıçın hastanın beynınde duzelme olmadı denılebılır pekâlâ, dolayısıyla da hastanın eğer kendı karacığerı de alınsaydı, takılan domuz karacığerı yenı karacığer bulunana kadar gerçek bır kopru gorevı yapabılırdı ve hasta kurtulabılırdı demek de pekâlâ olası Bu 'başarısız vaka' bıle bıze en azından hayvan karacığerlerının şımdılık bır geçıcı destek ve bır 'kopru' olarak kullanılabıleceğını gosterıyor Bu şekılde pek çok hasta nakıl yapılmadan kurtulabılır veya nakıl yapılana kadar yaşatılabılır ve 'tasarruf edılecek karacığerler başka hastalar ıçın saklanabılır Boğazlar yeni kazaları bekliyor * Bayram Öztürk Harıtaya baktığınızda bırçok boğaz ve kanal görursunuz Bunların bır kısmı sonradan açılmadır örneğın Suveyş Kanalı bır kısmı ıse doğal oluşumlardır örneğın Cebelıtarık Boğazı, Malaka Boğazı, Macellan Boğazı, Bonafasıo Boğazı gıbı Fakat, hıç bırı Çanakkale ve Istanbul Boğazları'na benzemez Bu boğazlar dunyanın en önemlı su yollarından bındır Yılda ortalama 40 000 gemı boğazlardan geçerken bu gemıler ıçın Montrö anlaşması hukumlerıne gore yuk sorulmaz Gemılerın pılot alma mecburıyetı de yoktur Yanı zehırlı, yanıcı, tehlıkelı, kırletıcı yuk taşıyan gemıler ıçın Pılot alınması ısteğe bağlıdır Böyle olunca da, kotu hava koşulları, sıs, akıntılar ve tedbırsızlık sonucu boğazlarımızda çok tehlıkelı kazalar meydana gelmektedır Bunlardan Indıpendenta, Rubınıon ve Nasia en bılınenlerıdır Ama bu kazalardan sonra boğazlardakı trafık duzenını kolaylaştıracak elektronık sıstem ve Romork hızmetlerı konusunda yetkılılerın verdığı demeçler, sozler unutuldu, anlaşılan o kı yenı bır kaza gerekıyor Hâlâ yangın sondurme ıçın gereklı gemılerın alımı ıçın bır gelıme yok Tehlıkelı bır seyır anında gemıler sadece suyu kırletmez havayı da Boğazdan geçen gemıler sadece suyu kırletmez havayı da kırletır Denız trafığının Istanbul'un hava kırlılığıne olan katkısı net olarak bılınmemekle bırlıkte, geçen gemılerın baca gazları ve dumanlarının Istanbul uzennde nasıl bır ortu oluşturduğu kolayca gozlenebılır Bunun dışında, gemılerın karaya oturması, bu sırada demııiemesı ve kendını kurtarması sırasında denız ekosıstemı zarar gormektedır Duşunebılıyormsunuz örneğın Beykoz onlerınde karaya oturan bır gemı ıkıncı guun sonunda kendını kurtarıp sonrada yoluna devam edıyor Denız dıbınde yaşayan canlıların yaşam ortamlarını tahrıp ettığı ıçın hıç bır bedel odemıyor Ayrıca gemılerın karınaları ıçın kullanılan boyalar denız canlıları ıçın ozellıkle planktonlar ıçın zehır etkısı yapıyor Her gun eskı, kırlı yanı standart altı gemıler sularımızdan geçıyor Oysa pek çok ulkede bu gemıler çevresel kaygılarla lımana sokulmuyor Gemılerden atılan, sızan, boşalan yağlar ve petrol de boğazı kırletıyor Geçen gemılerı Karadenız çıkışına kadar ıziersenız bunu kolayca görursunuz Istanbul Boğazı çok dar bır su yoludur En genış yerı 1400 m, en dar yerı ıse 740 m genışlıktedır, yanı 1000 m bıle değıl Ayrıca boğazda çok kuvvetlı akıntılar vardır Bu akıntılar gemılerı surukleyebıhr I şte butun bu nedenlerle bır petrol tankerının veya sıvı gaz tankerının geçışınde tarıhı mırasımız olan Istanbul şehrı, evlerımız yanma tehlıkesı taşımaktadır Marmara Denızı, eşsız guzellıktekı kıyılarımız da tehlıke ve tehdıt altındadır Çanakkale Boğazı ıse bıraz daha genış olmasına karşın yıne aynı tehlıkelere maruzdur Son Nasıa tanker kazası sırasında Boğazdakı Nasıa kazasında söndürme ve Romork hizmetlerindeki ekslkliğimiz bir kez daha ortaya çıktı. (Fotoğraf Saım Oğuzulgen) yaklaşık 20 000 000 petrol denıze dokuldu Bırçok denız canlısı oldu Daha da onemlısı bu tur kazalar uzun surelı ekolojık bozulmalara neden olmasıdır Bu arada, Boğazlarımızı bır yandan da Karadenız'ın kırlettığını hatırlatalım Kısaca, Turk boğazları olan Çanakkale ve Istanbul Boğazı Karadenız ve Akdenız'e hayat veren çok ozel ekosıstemlerdır Bu boğazlarda bıyolojık çeşıtlılık korunmalıdır Ayrıca, boğazlarda, kazalara petrol trafığıne, yanıcı, patlayıcı gemı trafığıne karşı tedbırler artık alınmalıdır Montreux anlaşmasıın ımzalandığı 1930'lu yıllarda, dunya denızcılığı gelışmemıştı, bugunku gemı çeşıtlerının de çoğu yoktu Denız naklıyatı azdı, gemıler denızlerı daha az kırletıyordu Yanıcı, zehırleyıcı, kırletıcı, patlayıcı madde sayısıda azdı Çevre sorunları bu denlı ağır değıldı Bır dığer nokta da Turk boğazlarının Karadenız ıçın yaşamsal oneme sahıp olmasıdır Yanı Akdenız'den gelen sular boğazlar vasıtasıyla Karadenız'e geçer ve Karadeız sularının yenılenmesıne katkıda bulunur Eğer boğazlar kırlenırse Karadenız daha kısa zamanda olur Akdenız sularının alt akıntıyla Karadenız'e geçmesı, Karadenız sularının da ust akıntıyla Marmara ve Akdenız'e donmesı denız canlıları ıçınde çok onemlıdır gereklı tedbırler alınırsa kırlenme kaynaklarını en aza ındırmek mumkun Fakat Istanbul Boğazı'nı otoyol zanneden petrol şırketlerı ve devlet başkanları bunları anlamak ıstemıyor O halde bır başka olgu çevre faktoru ışlenmelıdır Kanımca, Turk boğazları Akdenız ıle Karadenız arasında bır bıyolojık korıdordur Çunku, Akdenız'de yaşayan bazı denız canlı ları uremek ve beslenmek ıçın Çanak kale ve Istanbul boğazlarını geçerek Karadenız'e geçerler Örneğın yunuslar, orkınoslar, kılıç balıkları, Akdenız'de yaşayan bazı denız canlıları Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara denızıne geçerler Sardalya, orkınos, kılıç balığı gıbı Marmara Denızı'nde yaşayan bazı denız canlıları Istanbul Boğazı'nı geçerek Karadenız'e geçerler Lufer, uskumru, palamut gıbı Butun bu mevsımlık goçler Karadenız'den de Marmara ve Akdenız'e doğru devam eder Bu arada Istanbul Boğazı'nın kırlenmesıyle başta uskumru ve palamut gıbı balıkların Karadenız'e geçışlerı azal maktadır Yanı korıdor kapanma tehdıdı altındadır Bu nedenle, Akdenız, Ege, Marmara ve Karadenız'de yaşayan denız canlılarını barındıran ve dunyada az bulunan bu tur ozel ekosıstemler gelecek kuşaklar ıçın bıyolojık çeşıtlılığın bır parçası olarak korunmalıdır Yaşam ortamlarının kaybı, denız trafı ğı ve dığer nedenlerle boğazlarda yaşayan neslı azalan turlerden foklar yok oldu Yunuslar ıse hızla azalmaktadır Son araştırmalar denız memelılerının Karadenız ıle Akdenız arasındakı goçlerının zayıfladığını gosterıyor * (Turk Boğazları Gonullu Itfeme Grubu (Jyesi) Sonuç Hayvandan ınsana organ naklınde, halen en dramatık engel olan, sıvısal bağışıklık sıstemının yol açtığı anı ret olayının çozumu, organ naklınde yenı bır çağ açacaktır Bundan sonra uğraşacağımız sorun nakledılen organların ışlevlerının ınsana uygun hale getırılmesının genetık mudahalelerle sağlanmasıdır Batı'da yapay organ araştırmaları kadar sıcak olan bu konuya ıster bılımsel gelışme açısından ısterse ınsanımıza yenı olanaklar sunma açısından bızım de ılgı gostermemız gerekmektedır Kaynaklar 1 Starzl TE ve ark Baboontohuman lıver transplantatıon Lancet 341 1122, 1993 2Makowka L ve ark The use of a pıg lıver xenograft for temporary support of a patıent wıth fulmınanat hepatıc faılure Transplantatıon 59 1654, 1995 * Hospıtal Paul Brousse Centre Hepato Bılıaıre et Trnsplantatıon Hepatique Başka kirleticiler de var Aklınıza boğazları sadece geçen gemıler mı kırletıyor sorusu gelebılır Şuphesız hayır Çubuklu'dakı petrol ofısı Kundura fabrıkası cam fabrıkası ılk akla gelen kuruluşlardır Sonra evsel atıklar Kanalızasyon ve arıtmaların yetersızlığı herkesçe bılınıyor Ama bunlar petrol naklıyle şuphesız bır tutulamaz Çunku 445 11