Katalog

ORGAN NAKLİ İnsana ilk domuz karaciğeri naklinin başarısı yarırn kaldı. Ancak hayvan karaciğeri şimdilik geçici bir köprü ve destek görevi görebilecek. Edıp Akpınar * farklı turlere aıt orD"Idığım kadarıylaeskı yaratık fıgurlerı lanları olan en daha eskı olan ve daha sonradan keşfedılen eskı mezopotamya uygarlıklarında olduğunun anlaşılması gıbı, Kımera'ların daha eskı uygarlıklarda olup olmadığının keşfedılıp keşfedılmeyeceğı bılınmez ama bılınen ilk karışık organlıların eskı Yunanlı Kımeralar olması dolayısıyla vucudunda başka bır bırey veya başka bır turden hucre, doku veya organ taşıyan bıreye bılım dunyasında bu nedenle kımerık (=chımaerıc) denılıyor Işlevını kaybetmış bır organın başka bır bıreyden alınan bır organla değıştırılmesı anlamına gelen organ naklı, gun geçtıkçe daha yaygın olarak sağlık merkezlerınde uygutamaya konulmuştur Organ naklı ıçın ilk adım, ya canlı veya yenı olmuş bır ınsandan gereksınılen organın beliı kurallara göre alınmasıdır Bununla beraber, canlıdan organ alımı ışlemı sadece bellı organlarla sınırlı kalmaktadır ve verıcıyı de bellı bır rıske sokmaktadır Alınabılır organ sayısı açısından çok verımlı olan öluden organ alımı ıse, eğer olen ınsan yaşarken roganlarını resmen bağışlamamışsa ölunun yakın çevresının sosyokulturel yapısının belırledığı anlayışın verdığı ızın olçusunde yapılabılmektedır Bılındığı gıbı, butun dunyada oluden organ alımı konusunda derecesı bölgeden bolgeye değışen sıkıntılar vardır Bu sıkıntılar, ozellıkle bızım gıbı gelışmekte olan ulkelerde çok belirgındır Örneğın, bızım ulkemızde öluden alınan bır organla tedavı edılen hasta sayısı neredeyse sembolık duzeydedır Organ sıkıntısı, araştırmacıları başka kay* naklardan organ bulmaya teşvık edıyor doğal olarak Bu olası ınsan dışı kaynaklardan bırısı de hayvanlardır Çok yonlu sorunları olan bu ışlem, eğer gerçekleştırılebılınırse, tahmın edılebıleceğı gıbı ıstenılen zamanda neredeyse ısmarlama ozellıklerde organlar elde edılecek ve ıstenılen amaçla ınsanlarda kullanılacaktır Ruya gıbı bır şeyi Yazıda, geçen aylarda yapılan domuzdan insana ilk karaciğer naklı vakası ırdelenecektır Niçin domuz?: Organ naklı ııçn, organ verıcı hayvan adayında aramlan özellıklerın başlıcaları şunlar Anatomık yapısının ve damar yapısının insana uyması, organlarının ınsandakı doğal organın yaptığı ışlevlerı hemen hemen aynen yapması, insana bıldığımız veya henuz bılmedığımız herhangı bır mıkrobu veya hastalığı geçırmemesı, organ mumkun olduğunca kabul etmesı, kolay ve hızlı yetıştırılmesı, az masraflı oluşu ve en önemlısı 'hayvan haklarının korunması' yanı etık tartışmalarına konu olma Domuzdan insana ilk karaciğer naklinin üü duşundurdukleri d D YunanYunanlılılarınbır çok oğesının skı Kımera'larıdır Eskı uygarlığının 445 10 ması Irı bır çeşıt maymun clnsı olan babun, ınsan ıçın onemlı bır organ kaynağı olarak duşunuldu uzun sure ve hâlâ da duşunuluyor Bırkaç kez babundan bobrek naklı ve kalp naklı ve son olarak uç yıl once de karaciğer naklı yapıldı (1) Son hasta, bu alandakı ilk onemlı başarıydı, hasta 71 gun yaşadıktan sonra öldu Fakat, babun çalışmaları şıddetle tepkıyı çektı ve her yerde 'bır ınsanın yaşamı bır babundan daha mı değerlı' başlıklı makaleler çeşıtlı çevrelerce Hayvandan insana organ naklınde domuzla llglll blriken btiyıloı dıynı pek çok hayvanınkıne yayımlanmaya başlandı O göre çok daha ayrıntılı ve çok daha kesın. yuzden, dığer tum bıyokımyasal uyuşmazlık sorunları çozulse bıle banaklın yolunu açacaktır serı halınde plazmaferez ışlemı yapıhyor, bunun pek verıcı olma şansı (veya şansayrıca hastanın kanı domuzun böbrekle1 sızlığı ) yok gıbı Domuz ıse, Islam ulkerınden suzulup kandakı antıkorların yaDomuzdan insana ilk lerı dışında her gun yuzbınlercesı yemek bancı doku tarafından emılmesı sağlanıkaraciğer nakli: ıçın kesılen bır hayvan ve organ kaynağı yor, boylece kandakı antıkorların mıktarı, gıbı bır ışlem ıçın kullanılmasını eleştıreGeçen aylarda, ABD'de Los Angeen az sevıyeye ındırıhyor bılecek bır babayığıt hayvan hakları sales'te organ naklı ıçın alternatıf organ Daha sonra hasta amelıyata alınıp vunucusu bulmak olası değıl Bunun dıkaynakları araştırmaları ıle tanınan bırkendı karaciğeri çıkarılmadan, onun heşında, domuz kolay ve çok sayıda hızla merkezde, L Makovvka ve ekıbı tarafınmen alt kısmına, alınan domuz karaciğeuretılebılen, hızla buyuyen ve çok bol dan, ağır karaciğer yetmezlığı olan bır ri damar ve safra bağlantıları kurularak sayıda, ıstenılen buyuklukte neredeyse hastaya, dunyada ilk kez olmak uzere takılıyor Bu arada, hastaya oldukça ısmarlama organlar sağlayabılecek ve domuzdan karaciğer naklı yapıldı (2) guçlu bır bağışıkhk baskılayıcı rejım vebutun bunları çok ucuza maledebılecek 42 yaşında bır kadın hasta, ağır kararılmeye başlanıyor bır tur Ayrıca, yuzlerce yıldır, ozellıkle ciğer yetmezlığıne yakalanıyor ve hastaTakılan karaciğer guzel kanlanıyor, son yuzyılda, çok çeşıtlı tıbbı amaçlarla neye kaldırılıyor Hastanede, karacığenn çalışıp safra ımal etmeye başhyor Hasdomuz uzerıne çok sayıda ve çok ayrınışlevının hemen hemen tamamen durdutanın emelıyatı bıtınlıp, hasta yoğun batılı çalışmalar yapıldı ve domuzla ılgılı bığunu, karacığenn urettığı ve de kandan kım yatağına gönderılıyor Yoğun bakım rıken bılgıler dığer pek çok hayvanınkıne temızleyemedığı zararlı maddelenn kansırasında, hastanın daha once ılerı dugore çok daha ayrıntılı ve çok daha keda bırıkmesı dolayısıyla tum vucut sıszeyde bozulan kan kımyasında duzelme sın Bu bılgı bırıkımını başka bır hayvan temlerının bozulduğunu, beyın odemının başlıyor, kanın pıptılaşma yeteneğı, ıçın sağlayabılmek korkunç bır para ve gelışmesı dolayısıyla hastanın komaya bobrekler, akcığerler ve dığer tum sıszaman yatırımını gerektırıyor gırdığını, eğer yenı bır karaciğer desteğı temlenn ışlevlerınde bır duzelme kaydesağlanmazsa hastanın kaçınılmaz olarak dılıyor Sınır sıstemın ışlevlerınde ne bır O yuzden şu anda Batı'da gelecek oleceğını, dolayısıyla acılen karaciğer ılerleme ne de bır gerıleme gozlenmıyor, ıçın potansıyel organ kaynağı olarak dubulunması ıçın hastanın ulusal çaptakı bır istıkrar gözlemyor Duzenlı aralıklarla, şunulen hayvanların başında domuz ge karaciğer nakıl lıstesıne super acıl olarak karacığerden bır iğne yardımı ıle parçalıyor İlk vakayı ozetlemeye geçmeden sıraya konduğunu öğrenıyoruz lar alınıp ıncelenıyor ve ayrıca kan tahlılşu noktayı belırtmek lazım Turler arası lerıne yoğun olarak ve çok yönlu devam İlk 10 saat ıçensınde, olen bır alkolık organ nakıllerınde, şu ana kadar elde edılıyor hastanın karacıgerının ahnmasına çalışıedılen deneyımlere gore en buyuk ıkı lıyor, fakat karacığerin sırozlu olduğu 8 saatten itıbaren, kanda doğal doengel alıcının sıvısal bağışıkhk sıstemının anlaşılıyor ve alınmaktan vazgeçılıyor muz antıkorlannın tekrar hızla yukselmeelemanlarından olan doğal tur karşıtı anKaraciğer bulma umıtlerı azalıp hasta ye başladığı ve yabancı karaciğer dokutıkoriar ve bunların uyardığı kompleman gıttıkçe daha da kotuleştıkçe, uzun susunda bu antıkoriarla komplemanın bı(complement) adlı oldurucu proteın sısredır deneysel olarak domuzdan başka rıkmeye başladığı anlaşılıyor 24 saattemıdır Antıkorlar hepımızın bıldığı gıbı turlere nasıl yapma araştırmaları yapan ten itıbaren, karacığerin damar sıstemınvucudun yabancı proteınlere karşı kulbu hastane, bu kez hasta yakınlarıyla de antıkorların aşırı bırıkmesı dolayısıyla landığı molekuler sılahlardır, kompleman her şeyı aynntıları ıle konuşup, hastaya tıkanmalar ve buna bağlı olarak takılan sıstemı ıse hasta kanında dolaşan ve geçıcı olarak yenı karaciğer bulunana karacığerde yer yer hucre olumunun uyarıldığında zıncırleme reaksıyonla tepkadar bır domuz karaciğeri nakletmeyı başladığını goruyoruz Hastanın sıstemkı verıp vucuda yabancı hucrelerde 'deteklıf edıyoıiar lerı tekrar bozulmaya başlıyor Bu andan lıkler' açarak onları hızla oldurme ozellıitıbaren bırkaç saat sonra yenı bır karağıne sahıp olan bır dızı proteınden oluşYenı karaciğer bulunsa bıle, takılacak ciğer bulunduğu haberı gelıyor, hasta muştur olan domuz karaciğeri tekrar çıkarılıp, tekrar amelıyata alınıyor, fakat amelıyatbulunacak olan yenı karaciğer hastaya Bağışıkhk sıstemının dığer ayağı olan ta ıken 34 saatte hastanın beyın ölumu takılabılecektı hucresel bağışlılık mekanızmalarıyla şu tablosuna gırdığı ve artık gerı donmesıYakınlarının onayı alındıktan sonra, anda gorece başa çıkabılıyoruz, ama nın olanaksız olduğu anlaşılınca, yenı hastaya domuz karaciğeri naklı yapma henuz karşısında oldukça guçsuz dukaracığerin takılmasından vazgeçılıyor çalışmalarına başlanıyor İlk olarak yurumda olduğumuz sıvısal bağışıkhk sısve domuz karaciğeri de çıkardıktan sonkarıda sozunu ettığımız doğal tur karşıtı temlerıyle başa çıkabılmek, turler arası antıkorların temızlenmesı ıçın hastaya