Katalog

ÇE VRE MATEMATİK VE OYUN Kaptan Cousteau ve gelecek nesiller Haluk Cecan Prof. Tomsky, yarattığı matematik oyunlarını Türkiye'de de yaymak istiyor. üü Düşünsel oyunlar iistadı Nur Dolay, Türktye'ye gelmek IstiyenProf. Tomsky İle duşünce oyunu üzerinde konusuyor... D Bugüne kadar 5 milyon insan, imzalan ile çocuklannın geleceginden duyduklan endişeyi dile getirmiştir. Bu rakam şimdi bile inanılmayacak bir düzeydedir. Bu rakama hiçbir imza kampanyasında ulaşılamamıştır. 1994 Haziran ayına kadar toplanacağız ve bu rakamı arttırmayı düşünüyoruz. Hedefimiz, tüm insanlann temsil edilebilmesi için mümkün olduğu kadar çok sayıda ülkenin imzalamasını temin etmektir. Başarılı olmuş diğer imza kampanyalarından elde ettiğimiz deneyimler ışığında (örneğin Antarktika dilekçesi) yeterti sayıda insan taleplerini topluca ve açıklıkla ifade ederse, bir şeyler elde etme şansına sahibiz. Bu dilekçenin başanlı olması bize bağlıdır. Bunun için hareketimizi destekleyin diyoruz. Bu dilekçeyi imzalayın. Yetişkin ve genç birçok kişinin imzalamasını sağlayın ve bunun yaygınlaşmasında yardımcı olun." Kaptan Cousteau ile 1990 yılında Dünya Festivali'nde ikincilik ödülü aldığı fılmden sonra, ilk kez Fransa'da karşılaşmıştık. Daha sonraları yine onu görüp toplantılarına katılma fırsatı buldum. Antarktika projesiyle ilgili çalışmalarında yine Paris'te görüşüp röportaj yapma imkanı bulmuştum. Kaptan Cousteau (solda), Düsseldorfda, aralannda Halük Cecan' ın da bulunduğu (sağdan Ikinci) gazetecitorin sorulannı yanıtlıyor. 3836 üseldorf Fuarı dolayısıyla Ahnanya'ya gelen Kaptan Cousteau çevre, doğa ve gelecek nesillerle ilgili verdiği konferansta bu konudaki problemleri bir kez daha gözler önüne serdi. Bu toplantıda Kaptan Cousteau ile bir kez daha konuşabilme ve ilerde hakkında hazırlayacağımız belgesel için filmlerini çekme imkânını bulduk. Konuşmasında özetle şu noktalara değindi: "Gezegenimizde çok ciddi nitelikte değişiklikler çoğalmaktadır, sera etkisi, ozon deliği, tropik ormanlann yok edllmesi, hayvan ve bitki nesillerinin tükenmesi, petrol felaketi, çöp dağlan, radyoaktif döküntülerin çoğalması ve bunlann binlerce yıl sonra bile öldürücü olabilmesi ve son hammadde kaynaklarının kaybolması. Bu değişikliklerin tümünün nedeni, insanların düşüncesizliği veya kısa sürede kâr elde etmek fikrinin sonucu. Sonuç gelecek nesillere mlras olarak bırakılan mahvolmuş bir gezegen. Tüm zamanların enve büyük haksızlığı günümüzde gençlere henüz doğmayanlara karşı yapılıyor. Hava ve su kaynakları onlardan çalınmaktadır. Bu haksızlığa bir son vermek ve gelecek nesilleri korumak zorundayız. Dünyadaki tüm ülkeler insan haklannı tanıdıkları gibi, gelecek nesillerin haklarını da tanımalıdır. Gelecek nesillerin hakları tüm çevre problemleri için evrensel bir çözüm olarak değil, bir ilk adım ve her şeyden önce şimdiye kadar eksik olan bir araç olarak düşünülmüştür. Gerçek durum ürkiye'nin dört katı, yani 3 milyon km2 büyüklüğünde bir ülke üzerinde 1 milyonu bile geçmeyen bir nüfus. Evet, Yakut Cumhuriyeti ya da gerçek adıyla Saha'nın nufusu, sadece 1 milyon. Asya'nın içlerinde sürüp giden savaşlar nedeniyle kuzeye çıkmak gereğini duyan kimi Türk ve Moğol boylan oluştuımuş bu ülkeyi. Tayga ve tundrada avcılıkla yaşayan az sayıda yerli halk, yeni gelenlerin uçsuz bucaksız alanlara yerleşmesine yardımcı olmuş. "Duvarsız Kale" diye anılan Saha ülkesinde kışın termometre 74'e kadar düşüyor. Yazın da +40'a çıktığı günler oluyor. Ama çok kısa süren yaza karşın uzun, upuzun, gündüzü bile yarı aydınlık bir geceye benzeyen bir kış yaşanıyor Saha da. Ve bu kış gecelerinde, hayır, televizyon seyderilmiyor; on binlerce dizeyi bulan şiirler okunuyor, dinleniyor ya da satranç, dama gibi düşünce oyunları oynanıyor. Günümüzde en sevilen oyun da Profesör Tomsky'nin geliştirdiği "Sonor". Bugün Saha Cumhuriyeti'nin UNESCO temsilcisi olarak Paris'te görev yapan Grigori Tomsky, Vilioui Irmağı kıyılannda doğmuş. Babası Lena Nehri üzerindeki teknelerde kaptanlık yapıyormuş. Kendisi de kaptan olmak isteyen küçük Grigori'nin çocukluğu, diğer Saha çoculannki gibi kaçma kovalamaca oyunlarıyla geçmiş. Avcılık geleneklerine dayanan bu oyunlar çoğu kez Tayga'da kaçan bir hayvanı ya da hayali bir düşmanı kovalamak şeklinde oluyormuş. Ve Grigori'nin pek çok arkadaşı daha genç yaştan iyi bir avcı olmuşlar. Dışarı çıkamadıklan uzun kış aylarında ise taygadaki oyunları simgesel düşünce oyunları haline dönüştürüyorlarmış. Tahta askerler ya da satranç taşları ile giderek daha güçleşen kurallan özümlemeye başlamışlar. T tirmiş Grigori'nin yaşamında. Mantık ve matematik oyunlarıyla ilgili bu kitabı tekrar tekrar büyük bir zevkle okuyan genç Tomski sonunda kaptanlık düşlerinden vazgeçerek oyunların matematik teorileri üzerine uzmanlığa yönelmiş. Sahalıların kaçma kovalamaca oyunlarına olan tutkusunu kendi bilimsel ve pedagojik çalışmalarıyla birleştirerek bu tür yeni oyunları geliştirmeye çahşmış. Amacı da, çocukların ve gençlerin yaratıcılıklarının harekete geçirilmesi için eg'rtim sisteminde bu oyunlardan yararlanılması. Içlerinden en çok tutulanı, Sonor, eğitim bakanlığı tarafından ana okullarının programına alınmış. 56 yaş grubu çocukların matematik kavramlarla tanışmasını sağlayan bu oyun giderek bütün Saha'da yaygınlaşmış ve yetişkinler için daha gelişmiş şekilleri ulusal şampiyonalar ve kulüplerle ülke sınırlarının dışına taşmış. Paris'teki evinde, ilkokul çağına yeni gelmiş iki küçük çocuğuyla bize oyunu tanıtırken, St. Petersburg'daki bir şampiyonadan yeni dönmüştü Profesör Tomski. Aynı kentte, şampiyonadan hemen önce de, çok yüksek zekalı çocuklar için bir yanşma düzenlenmişti. 4 yıl önce Saha'da kurulan Düşünsel Kovalama Oyunları Ulusal Derneği'nin de başkanı Profesör Tomsky. Ve "Ulusal sporumuz" diye adlandırdığı bu tür oyunları başka ülkelerde de, özellikle de Türkiye'de tanıtmak ıstıyor. Umudu, Turk ögrencilerin okul programlarında bu tür oyunlaria matematik öğreniminin daha ilginç hale getirilmesi. Şu anda UNESCO'daki görevimiz, matematiğin halk arasında yaygınlaştınlması. Söz konusu oyunların uluslararası tanıtımını yapmak da bu görevin bir parçası. 13 yaşındayken eline tesadüfen geçen bir matematik kitabı pek çok şeyi degiş Nur Dolay