Katalog

SAĞLIK ARAŞTIRMALARI yıl sonra hiç sigara içmemiş kişilerle aynı düzeye gelmektedir. Ne kadar sigara içilmiş olduğu çok az fark yarattığından, sigarayı bırakmak her zaman için anlam taşımaktadır. Yukarıdaki şekil ortalama ölçülerde sigara içen birinin sigara içmeyen birine kıyasla akciğer kanserinden ölme ihtimalini göstermektedir. Ne kadar süre sigara içilmiş olunursa olunsun, sigara bırakıldığı zaman sigaraya bağlı bütün hastalıklara yakalanma riski de azalmaktadır. örneğın kalp krizi ihtimali hızla düşmekte ve 5 yıl sonunda sigaraya bağlı bir erken ölüm ihtimali yarıyarıya azalmaktadır. 15 yıl sonra ise bütün riskler ortadan kalkmaktadır. Sigarayı bırakanların 2.53.5 kg. aldıkları araştırmlarla doğrulanmıştır. Nikotin henüz bilinmeyen bir şekilde beden ağırlığını azaltmaktadır. Sigara içenlerin daha az kalori almamakla beraber, daha zayıf oldukları gözlenmektedir. Nikotin muhtemelen beyinde bulunan ve beden ağırlığını düzenleyen "ayar noktası"nı daha aşağıda bir yerde tutmaktadır. Bu sebeple sigarayı bırakanların kilolarına dikkat etme zorunlulukları kaçınılmaz olmaktadır. Sigara üreticilerinin bütün direnişlerine rağmen sigaranın bağımlılık yarattığı gerek bilim çevrelerinde, gerek politik karar noktalarında ağırlık kazanmaktadır. Sigara üreticileri son gayretle bilimsel, karmaşık verileri yorumlama imkânından yoksun politik karar merkezlerinin kafalarınıkarıştıracak savlar ileri sürmekte ve yasaklama süreclni geciktirmeye çalışmaktadırlar. Hiç şüphesiz bundan 50 yıl sonra yaşayanlar, bugün . bizim 90 yıl önce "eroin"in serbestçe satışını yadırgadığımız gibi, bir zamanlar sigaranın böylesine yaygın satış ve kullanımını yadırgayacaklardır. (*) Doç. Dr. KİM Y A sun bırakılmışlarsa, anksiyete ve gerginliği azaltıyor. Dikkat: Nikotin, sigara içmeyenlerde sıkıcı işler sırasında dikkati arttırıyor. Ancak başka konularda ve durumlarda değişiklik yapmı f yor. **. Nikotin, sigara içenlerin performanslarında bir değişiklik yaratmıyor. Keyif: Nikotin, sigara içmeyenlerde "hoşlanmama" duygusu doğuruyor. Nikotin, sigara içenlerde "hoşlanma" duygusu doğuruyor. Böcek olduruculerın zararları •••••• •• ••• m Insanlarda zehirlenmelere ve felçlere yol açabifiyorlar Nikotin, otonom sinir slsteminde Aseltilkolln reseptörlerine bağlanmaktadır. Sigara bağımlılığının muhtemel nörokimyasal temelini anlayabilmek için insanların sigarayı bırakınca neden tahammülsüz, sıkıntılı, saldırgan, keyifsiz ve endişeli olduklannı anlamaya çalışmakta yarar vardır. Sürekli nikotin almak Insulin dolaşımını arttırmakta MSS'de triptofan alımı (uptake) gerçekleşmekte, MSS'de serotonin dolaşımı sağlanmaktadır (muhtemelen bu sebeple sigara içen diyabetik hastalar daha fazla insuline ihtiyaç duymaktadırlar.) Ancak nikotinden yoksun kalmış bir tiryakide akut nikotin bu üç belirtinin ortadan kalkmasına sebep olmaktadır. Sigara içen bir tiryakinin saldırganlığı yatışmakta, karbonhidrat ihtiyacı azalmakta ve keyifsizliği ortadan kalkmaktadır (West, 1992). Bütün bu sıralananlar sigaranın içerdiği kimyasal maddelerin meydana getirdiği farmokolojik etkilerle ilgilidir. Bunlar kadar önemli olan bir başka faktör de davranışsal bağımiılıktır. Birçok kişi yemekten sonra, keyifli bir etkinllk sırasında çay, kahve veya içkilerini yudumlarken sigara içmezlerse, kendilerini eksik, aldıkları zevki yanm nisetmekte ve bu sebeple sigaraya devam etmektedirler. Sigaranın en büyük zararı cinsel hayat üzerinedir. Çünkü sigara damar ceperlerine verdiği zararla ve kolesterolu arttırıcı etkisiyle damar tıkanmalannın en başta gelen sebebidir. Bu durum erkekleri kadınlardan biraz daha fazla ilgilendirmektedir. Nasıl nikotin damar daraltıcı etkisiyle kalp kasına giden damarlarda spazma neden oluyorsa, bütün damarlar tarafından beslenen süngersi bir doku olan penise giden kan da aynı blçimde engellenir. Günde bir paket dolayında sigara içen bir erkeğin 50 yaşından sonra cinsel hayatından memnun olduğunu söylemesi için, ya soruyu anlamamış, ya da bu işten çoktan vazgeçmiş olması gerekir. Bilindiği gibi sigara paketlerine yazıla Sigara bağımlılığının nörokimyasal temeli cak olan slogan, uzun yıllar tartışma konusu olmuştur. Paketlerin üzerine önce "Sigara sağlığınıza zarar verebilir" diye yazılmış, daha sonra bu, "Sigara sağlığınıza zarar verir" şeklinde daha kesin bir ifadeye dönüştürülmüştü. Bu uyarı sigara içenleri ne ölçüde etkiliyor bilemıyoruz, ancak bizim önerimiz çok daha gerçekçi ve pratiktir. Sigaraların üzerine yazılması gereken "Erkeklerde iktidarsızlığa, kadınlarda erken menopoza yol açtığı kanıtlanmıştır" uyarısıdır (Baltaş, 1993). Sonuç Sigara ve cinsellik Genel Sağlık Soru Cetveli'ne 9000'den fazla deneyin verdiği bilgiye göre sigara içmeyenlerin ve eskiden içmiş olanların sağlık düzeylerinin birbirine çok yakın olduğu açıklanmıştır. Ancak Içilen sigara miktarına bağlı olarak sağlık düzeyi giderek bozulmaktadır. \ Sigarayıbıraktıktansonra risklerazalır arayı Dtrafcma MJ«MI Sigara içenlerin akciğer kanserinden ölme Ihtimallnin sigara içmeyenlerle kıyaslanması Sigara bırakıldığı takdirde, sigaraya bağlı bir sebeple ölme ihtimali kendıliğinden azalmaktadır. Bu süre ne kadar uzarsa, yaşama şansınız artmakta ve 15 1 Baltaş Z , Baltaş A., Stres ve Basaçıkma Yoltan, Rerrul Kltabevl, 13 Basım, Islanbul. 1993 2. Bernsteln. D A. Stewart. A C . Roy. E J., Srull, T.K.. WlcHeo». C D . Psyschology. Thırd Ed Houghton Mifflln Company, Boston, 1994 3 Heatth Educatıon Authorty. Heallh update "Smokıng 1991 4 Robinaon J H. and Pritchard W S ,: Theroke ol nlcollne lobacco use Psychopharmacotoay 1992. 108 397407 5 Wesl. R ,. A New Theory ol Nıcotine Dependence, Presented Paper ın Oept Sem. St. Gaorge'» Modıcal Schdl Psychology Department. 1993 6 West, R . Nlcotıne addlcton' a reanalysls of the arguments Psychopharmacology 1992. 108 408410 Referanslar Evlerde kullanılan böcek öldürücü ilaçların insan üzerindeki uzun vadeli etkileri ilk kez Almanya'da Berlin'de araştırılmaya başlandı. Böcek ilaçlarından etkilenen 20 hasta, sinir sistemi ve beyinde oluşan zararlar dolayısıyla incelemeye alındı. Hastaların çoğunde ani felç belirtilerinin, bellek bozukluklarının ve diğer sinir sistemi arazlarının görüldüğü belirtiliyor. Hastaların böcek öldürücü ilaçlardan şüphelendiklerini söylemeleri üzerine, Alman Sağlık Kurumu (BGA) konunun bu açıdan araştırılması için bir fon ayırdı. Hastaların, böceklenmeye karşı satılan bitki spreylerin de, ahşap koruyucu maddelerde ve sinek, sivrisinek ve böceklere karşı kullanılan Pyretroide türü maddelerden etkilendikleri sanılıyor. Bu maddeler ayrıca bazı halı tabanlarında ve gece böcek kovucu olarak kullanılan elektro cihazlardaki tabletlerde de bulunuyor. Spiegel dergisinde (25/94) yer alan habere göre, yıllarca bu maddeleri araştıran bazı Alman doktorlar, en az 10 bin insanın bu maddeden zehirlendiği düşüncesini savunuyor. Alman sağlık yetkilileri ise en az 70 olayda Pyrethoide maddesinin zehirlenmelerden sorumlu olduğunu kabul etmek gerektiğini belirtiyor. Bu, saptanabilenler. Pyrethoide maddesi sanayi tarafından "doğaya yakın", hatta biyolojik madde olarak reklamı yapılıyor. Anca Lindan ve pentaklorfenol maddelerinin zararları anlaşıldıktan sonra, bu madde yedek katkı maddesi olarak kullanılmaya başlanmıştı. Gerçekten de bu maddenin sentetik yapısı bir krizantem çiçeğinin kendini korumak amacıyla ürettigi zehirli bir maddeye benziyor. Ancak krizantemin mad" desi ışıkta hemen parçalanırken, yapay olanı uzun ömürlü oluyor. Bu nedenle zehirli maddeler evde kala d • biliyorlar. Halıların altında birikebiliyor ve toz parçacıklarına yapışabiliyor. Türkiye'de de evlerde sivrisineklerden korunmak amacıyla geceleri prize takılan sinek kovucu tabletlerden havaya buhar olarak yayılan maddelerden biri de bu zehlıii madde Pyrethoide. Ancak bunu kullanmak zorunda değil Insanlar. Pencereye gerilecek bir tül veya sineklik, sivrisinek meselesini hem daha ucuz hem de sağlıklı bir şekilde halledebilir. Tabletlerin içeriği de kutu üzerinde yazmadığı için, doktorlar belli zehirlenmelerde neyin etken olabileceğini zor buluyorlar. Hastaların şikayetleri parmak uçlarında uyuşmalardan tutun, sağıriık duygusu ve felç belirtilerine, ayaklarda yanmalara ve konsantrasyon ve bellek bozukluklarına, saç dökulmelerine ve kalp ritim bozukluklarına kadar kadar uzanıyor. Pyrethoide, sinir sistemine "oturuyor" ve sinir hücreleri arasında iletişimi engelliyor. 3835