Katalog

AŞTIRMALARI liızlı değişmelep yaşanıyor Serçekten de Turkıye'de Cumhurıonemınde doğurganlığın (ve buna olarak) nufus artış hızının oldukça k olduğu donemler olmuştur Cumıt donemının butunune bakıldığı zaTurkıye nufusunun son derece hızlı kılde artmış olduğu görulmektedır de yapılan ılk nufus sayımına gore 13 6 mılyondur, bugun (son tahe göre) 60 mılyona ulaşmıştır Bır arıhı ıçın kısa sayılabılecek bu 67 lonemde nufusun 4 5 katına çıkmalı nufus artışını açıkça ortaya koyıdır Kiye'de yaşanan hızlı nufus artışının jşta gelen nedenı, gerçekten de k doğurganlıktır Ne var kı 1993 , Turkıye'de doğurganlığın artık çok k olmadığını ve (son yıllarda yapılan araştırmalarda da gözlemlendığı gı:lı bır şekılde azalmakta olduğunu ı koymaktadır 1993 TNSA sonuçlaöre gunümüzde doğurganlık, Cumt tarıhının en duşuk sevıyesıne ınurumdadır, toplam doğurganlık hızı başına ortalama 2 7 canlı doğum saptanmıştır 196O'lı yıllarda aynı 5 0 cıvarında olduğu ve daha 5 yıl 1988 Turkıye Nufus ve Sağlık Araş,ı sonuçlarına gore 3 4 duzeyınde LJ duşunulurse, Turkıye'nın ne denlı ıl bır doğurganlık dönuşumu yaşailaşılabıhr Böyle kısa bır surede bu hızlı bır doğurganlık duşuşune çok ede rastlandığını soylemekte de yar (Bakınız tablo 1) 3 TNSA'ya göre bugunku doğurduzeyı, neredeyse gelışmış ulkelezeyıne yakındır Burada bır paranBEBEK ÖLÜM HIZI (BİN CANLI DOĞUMDA) 3S0 300 BEBEK ÖLÜM HIZLARINDAKİ AZALMALAR 19351995 250 200 150 100 60 1935 1940 1945 1960 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 YILLAR 1995 tez açarak doğurganlık duşüşunun nufus artış hızında dolaysız olarak benzer bır duşuşe neden olmadığını soylemek gerekıyor Geçmıştekı yuksek doğurganlık nedenıyle bugun Turkıye nufusunda doğurgan yaşlardakı kadınların oranının yuksek olması, nufus artış hızındakı azalmayı "gecıktırmektedır" Bu kadınlar, bugun duşuk doğurganlık davranışı gosterseler de, sayıca genış bır kuşak oluşturduklarından doğurdukları çocukların toplam sayısı da yuksek olmakta ve bu da nufus artışının, doğurganlık hızlarına göre daha yavaş azalmasına neden olmaktadır Bır s ve sağlık araştırması eler ve televizyonlar konferansın dansasyonel tarafına ağırlık verdıler ve tartışmalarını, koktendıncılerın aıle fus planlaması konularına bakış açıcınsel eğıtım gıbı konuları ön plana nayı yeğledıler Bunlar Kahıre Konfenda gerçekten de ele alınan konularıcak basında buyutuldüğu kadar akonular olmadıklarını, gerek Kahıbulunanların ızlenımlerınden, gerekınferans sonrasında yayımlanan donlardan öğrenıyoruz ıhıre Konferansı, katılan ulkeler açın bağlayıcı olmayan bır dızı karar asıyla sona erdı Bağlayıcılığı olmata karşın konferans, ulke yonetımlerıufus artışı, aıle planlaması, kadının »u gıbı konularda bulundukları kove onumuzdekı yıllarda ızleyeceklerı calar konusunda ıpuçlan vermesı badan nufusbılımcıler ve dığer sosyal ıler ıçın 1994 un en onemlı olayların ırı olarak anılacak rkıye'de nufus konusuna ılgı duyanlar açısından 1994 yılının önemlı bır özellığı de 1993 te gerçekleştırılen Turkıye nüfus ve sağlık araştırması (1993 TNSA) sonuçlannın geçtığımız ay ıçınde yayımlanması ve Abant ta duzenlenen bır konferans ıle kamuoyuna duyurulması ıdı Turkıye de bu kadar buyuk kapsamdakı demografık araştırmaların beş yılda bır yapılmasından dolayı 1993 TNSA nın sonuçları çeşıtlı kesımlerde merakla beklenıyordu, bır oncekı araştırmanın (1988 Turkıye Nufus ve Sağlık Araştırması) sonuçları artık "eskımıştr 1993 TNSA sonuçları Abant'ta başlıca ılgı alanları bakımından genış bır yelpaze oluşturan bılım adamlarına, burokratlara, Turkıye de çalışan uluslararası kuruluş temsılcılenne, gönullu kuruluş temsılcılenne ve basına sunularak tartışmaya açıldı Bu yazıda, 1993 TNSA nın kısa bır tanıtımı ve araştırma sonuçlarından çıkarsandığı bıçımde Turkıye dekı oazı nufus ve sağlık sorunlarına ılışkın en yenı bılgıler yer alıyor başka deyışle, Turkıye nufusunun geçmıştekı yuksek doğurganlık sonucunda oluşan bugunku yaş yapısından dolayı, nüfus artış hızı doğurganlık kadar hızlı azalamamaktadır Turkıye'nın ıçınde bulunduğu durum, yuksek doğurganlığın nüfus artışı uzerındekı etkılerının doğurganlık hızlan duşmeye başladıktan Tablo 2. 1978 Türkiye Doğurganlık Araştırması ve sonra bıle 1993 Turklye Nüfus ve Sağlık Araştırması sonuçlarına göre surduğunu bebek ölum hızlan (bln canlı doğumda) gösteren klasık bır örnek1978TDA 1993 TNSA tır (Bakınız şeklH) TURKIYE 140 53 göstermektedır. Turkıye ortalaması olan 2 7 duzeyındekı toplam doğurganlık hızına karşılık, bölgeler arasında önemlı doğurganlık farklılıklan bulunduğu da, TNSA'nın onemlı bulgulanndan bırıdır Toplam doğurganlık hızı Batı Anadolu'da 2 0 duzeyınde, Doğu Anadolu'da ıse 4 4 duzeyındedır Başka bır deyışle Batı Anadolu dakı doğurganlık, Turkıye'nın doğusundakı doğurganlığın yansından daha az ıken, Isveç ve ABD'dekı hızlaria benzerlık göstermektedır Batı Anadolu'ya yuksek doğurganlık duzeyının bulunduğu bolgelerden yapılan goçlere rağmen doğurganlık hızının bu denlı duşuk olması çok ılgınç bır bulgudur Turkıye'de doğurganlıkta bu azalmaya neden olan toplumsal ve ekonomık gelışmelere geçmeden once, doğurganlığın sınırlandırılmasına ılışkın ara değışkenlere değınmek gerekır Bunlar, kısaca, gebelığı onleyıcı yontem kullanımı, evlenme hızlan ve çocuk duşurme uygulamaları olarak özetlenebılır 1. Turkıye'de son yıllarda gebelığı onleyıcı yöntem kullanımında onemlı gelışmeler elde edılmıştır 1978'de yıne Hacettepe Unıversıtesı Nufus Etutlerı Enstıtusu tarafından gerçekleştırılen Turkıye Doğurganlık Araştırması'na gore 1549 yaşları arasındakı evlı kadınların sadece yuzde 38'ı gebelığı onleyıcı bır yontem kullanır ıken, 1983 Turkıye Doğurganlık ve Sağlık Araştırması bu oranı yuzde 51, 1993 TNSA ıse yuzde 63 olarak saptamıştır Kullanılan yontemlenn kompozısyonunda da önemlı değışıklıkler olduğu görulmektedır. 1978 yılında evlı çıftlerın çoğunluğu Nufus artışı BATI ANADOLU 108 43 ıle doğurganGUNEY ANADOLU 113 55 lık arasındakı ORTA ANADOLU 161 58 bu ılışkı, aıle KUZEY ANADOLU 148 44 planlaması DOĞU ANADOLU 154 60 karşıtı olarak oluşturulan bazı soylem Not 1978 TDA rakamları 197276 yıllannda. 1993 TNSA rakamlan ise 198388 yıllarına ılışkındır lerın yanlışlığını da ortaya (yuzde 64'u) etkilıhk derecesı duşuk olan koymaktadır Bılındığı gıbı nufus artışına gen çekme, takvım gıbı yöntemler kullave yuksetf doğuPganlığa mudahale edılnırken, bugün bu oran yuzde 50'nın altına memesını savunan (gunumuzde çoğunduşmuştur, modern ve etkılı yöntemler lukla koktendıncı gruplardan kaynaklanan) daha yaygın olarak kullanılmaktadır Yöngöruşler, aıle planlaması polıtıkalarının tem kullanımındakı tek lyıleşme bu değılTurkıye nufusunu azaltmaya yönelık oldır, yontemlenn kullanımındakı başarı da duğunu öne surmektedır Halbukı bu, gerartmıştır 1993 TNSA nın sonuçlarına göre çek bır amaç olsa bıle kısa donemde Turkıye'de gebelığı onleyıcı yöntem kullamumkun değıldır, doğurganlığın duşmeye nımı sırasında oluşan gebelıklerın oranı dıdevam etmesı, onumuzdekı 2025 yıl ıçınğer ulkelerde saptanan oranlarla benzerlık de nufus artış hızının azalmasına neden ogöstermektedır Oysa kı oncekı araştırmalacaktır, ancak nufus değışım hızının nelarda ozellıkle gebelığı onleyıcı hap kullagatıf olması (toplam nufusun azalma egılınan kadınların onemlı bır oranının bılınçsız mıne gırmesı) Turkıye nın yakın gundekullanımdan dolayı ıstenmeyen gebelıklermınde olan bır konu değıldır Ustelık yapıle karşılaştıkları gosterılmıştır Kısacası lan nufus projekstyonları da, gelecekte gebelığı onleyıcı yontem kullanımında TurTurkıye nufusunun çok duşuk bır hızla artkıye'de son yıllarda hem nıcelıksel, hem maya devam edeceğını ya da en "kotu" de nıtelıksel lyıleşmeler elde edılmıştır ıhtımalle sabıt kalacak duzeylere ıneceğını 4029