Katalog

ARASTIRMA Trafik kazalarında suçlu kim? suru taraflardan yalnız birisine yüklemek, meseleye yanlış bir yaklaşım olur. Trafik akışında bu üçlüden her birinin kendıne has kanunlara uygun bulunması gerekır. Bunlardan herhangi birisi trafiğin akış dinamiğine uyum sağlayamazsa, trafik kazası olur. Bunlardan her birının trafik akışına uyum sağlaması içın vazedilmiş prenslpler vardır. içlerinde trafik akışına en uygun olanı şüphesiz motorlu vasıtadır. Diğer ikisinin durum ve davranışlarına ait prensiplerın neler olduğuna aşağıda kısaca değineceğiz. "Yol Bllglal" başlığı altındaki bölüm, Batı'nın 60 sene önce motorlu vasıta yolları için vazettiği prensiplerin özetidir. Bu bilgilerin ışığı altında, karayollarımızda uygulanan teknik ve yöntemlerin Batı'dan ne kadar geri kaldığı görülecek ve karayollarımızda her gün neden 510 ınsanın canından olduğu daha kolay anlaşılabılecektir. Baştarafı 1. Sayfada siriyle yolun dışına doğru savrulur. Santrifüj kuvvet, tekerlek sürtunmesini aşarsa vasıta şarampola uçar! Bunu önlemek için yol kesitine içten dışa doğru bir yükselmo verilir. Buna DEVER denilmektedir ve tga ile gösterilmektedir. Trafik kazalarını önlemek için motorlu vasıta yollarında. R yarıçapı 1000 metreden az olan bütün virajlarda DEVER hesabı yapılması ve yola tatbik edilmesi mecburidir. g Su akıntıları: Karayollarında su birikintilerine meydan vermemek, trafik kazalarını önleme bakımından son derece önemlidir. Düzlük arazideki yollarda, sular yolun enirte kesitine verilen "balık sırtı" biçimi ile yol kenarlarına akar. Sular akarken yol sathındaki çamurları da beraberinde sürükleyerek yolun kayganlaşmasını önler h Farlardan korunma: Ovalık arazide otoyolların gerilmiş ip gibi dosdoğru yapılması iki yönden sakıncalıdır 1 Sürücüyü uyku basar, bu yüzden pek metre, iki şerit arasındaki yeşil perde şeridi: 3.50 ilâ 5.00 metre. Her iki yanda durma ve emniyet şeridi: 2.50 metre, Her iki yandaki yol hendekleri: 2.50 metre. Bu ölçülere göre, otoyolun asgari genişliğı 30.00 m. olacaktır. Türkiye yollannın durumu Motorlu aracı keşfeden Batı'nın 60 yıl önce asgari yol standartlarına böylece değindikten sonra ülkemızdekı şehırıçı ve şehirlerarası yollaraaynı açıdan bakınca, şehırıçı trafığının nedendüğümlendiğini, şehirlerarası karayollarında neden hergün 5 ila 10 vatandaşın can verdiğinı anlamak zor olmayacaktır Son kırkyıldır, karayolları idaremiz binlerce kilometre anayol inşa etmiş olup bunlann bir kısmı otoyol ayarında yollardır. Bunun yanı sıra uçak pistini andıran bu güzel yollarda, mazurgörülemeyecek çapta mühendıslik hataları yapılmıştır. Bu hatalar, ister bılgisizlik, isterse, ihmal yüzünden olsun, bu çapta bir idare için asla affedilmez. Yol birdefayapılırve son derece pahalı bir yapıdır. Bu bakımdan azamiitinaileve mümkün mertebe kusursuz yapılmalıdır. Frartsızların, Hatay1 da 1920'lerde inşa ettiğr Belen Geçidı yolundaki 270360 derecelikkeskin virajlarda, verilen deverler dolayısıyla, hemen hemen hiçbirtrafikkazasıolmamıstır. Bizim yenl yapılan yollanmızın hemen hemen hiçbirisinde dever yoktur. Bu yüzden sıksık bir vasıtanın şarampoleuçtuğuhaberini alırız. Acaba bu yolları inşa eden sorumlu mühendisler bundan vicdan azabı duymazlar mı? Trafik kazalarında bu yol kusurlarını bir yana bırakarak bütün kusur sürücüye yüklenmekte devam edilırse. trafik kazalarında azalma şöyle dursun, artan vasıta sayısına göre yıldan yıla artacağı şüphesizdir. Konuya başka bir açıdan bakmakta yarar vardır Türkiye geniş bir ülkediı. Mesafeler çok uzaktır. Ülke mesafesıne oranla demiryollarımız pek az, su kanallarımız hiç yoktur. Dolayısı ile memleketin bütün nakliye hizmetleri karayollarımıza yüklenmektedir. Üstelik bu yolla rımızda motorlu vasıtalardan başka traktörler ve at arabalan da seyretmektedir Yolun kenarındaemniyet şeridi, virajlarda "dever" bulunmadığından, yol, trafikçe öngörülen 90 km/sat hızı asla kaldıramamaktadır. Bu bakımdan TRTde hemen her gün 510 kişinin trafik kazalarında can verdiğini.içimiz burkularakdinleriz. Trafik kazalarını azaltma çareleri ararken evvela.karayollarımızdakı.trafiğıtehlikeyedüşüren inşaat ve bakım hatalarını kısaca sıralamayaçalışahm. a) Emniyet şeridi yokluğu: Yollanmızın pek azında emniyet şeridi vardır, geri kalanları emniyet şeritsizdir ve asfaltın 30 cm. ötesı şarampoldür Sürücünün en ufak bir dalgınlığı ölümle sonuçlanır. Kaza yerine gelen trafik ekıbi. kazanın "aşırı hız ve dlkkatalzlikten" ileri geldiğine dair raporunu verir, hadise kapanır. Halbuki, insanların saatlerce vasıta kullanma sırasında, bazen dalabileceğını duşunen Batılı, yolun kenarında 2.50 metrelik emniyet şeridi bırakılması esasını koymuştur. Yolda arızalanan bir vasıta, emniyet şeridi olmadığından, yolun seyir şeridi üstünde bırakılır Genelhkle ışaretsiz ve ışıksız bırakıldığından, gece seyreden dığer vasıtalar, duran bu vasıtayabindirirler. Sonuçşu kadar ölü.şu kadar yaralıdır. Hatalı sollayan bir vasıtanın karşısında çaresizkalanzavallı bir sürücü, kaçacak bir emniyet şeridi bulamadığından, hatalı sollayanın altında kalır, yaralanır veya canından olur. Almanlafm ünlü "Mühendialn C*p Kitabı" HÜTTE'nin 1935 yılı 26. baskısının üçüncü cildinde, S. 677'den S. 722'ye kadarki bölümü aşağıda özetlenen "Yol standartları"nı vermektedir. Bu bölümde yollar hakkında ana ölçülerden başka, yollarda seyredecek motorlu ve motorsuz vasıtaların boyları, enleri, yüksekliklerı, iz genişlikleri ve aks basınçları verilmiştir. Ayrca yük hayvanlarının çekme güçleri ile motorlu vasıtaların gerekli motor güçlerıne de kısaca yer verilmiştir. önemli bir bölüm olarak karayollarının trafik yüküne göre derecelenmesi, ekonomık ve teknik "guzergâh tayıni" usullerine değinilmiştir. Teknik guzergâh tayininde ise arazi durumuna göre seçilecek hattın, ekonomik guzergâh hattına en yakın olanı alınır. Yol guzergâh tayinı ışi, ayrı bir ilim dalıdır. Aşağıda yol inşaatında gözetilecek ana pranalpler verllmektedir. a aagari yol ganlalikleri: Durma ve emniyet şeridi 2,50 metre, Beher vasıta için seyir şeridi 3,00 m, Tek bisiklet seyir şeridi 0,80 m, iki bısıklet seyir şeridi 1,50 m, Üç bisiklet seyir şeridi 2,00 m, Tek kişilik yaya kaldırımı 1,50 m, iki kişilik yaya kaldırımı 2,00 m, Büyük şehir yaya kaldırımı 3,00 m, b Vira| yarıçapları: Düzlük arazide en az R 300 metre, Dağlık arazide en az R « 150 m, Atöküz arabası yollarında en az R 20 m c Meylller: Düzlük arazide en az % 4, Arızalı arazı en çok % 6, Dağlık arazide en çok % 8'dir Ancak bu meyil Ulaştırma Bakanı'nın ıznı ile yapılabilir. d Vlra|larda görünüriük meaafaal: Trafik kazalarına yol açmamak için virajlarda görünürlük mesafesi 200 metreden az olmamalıdır. e Virajlarda yolun genişletilmesi: Virajlarda vasıta, kendi eninden daha geniş bir daire şeridi çizer. Bu genişlik farkı, vasıtanın boyu ve dingil mesafesi ile düz, viraj yarıçapı ile de ters orantılı olarak büyür. Treylerli kamyonlarda daha da büyür. Yukarıda adı geçen HÜTTE'nin S. 682 ve S. 683. sayfalarında viraj genişletilmesıne dair geniş bilgi ve formül verilmıştir. f Deverler: Virajda seyreden vasıta santrifüj kuvvet te Yol bilgisi b) Dever yokluğu: Yeni yapılan karayollarımızın virajlarında, yola gerekli dever verilmemıştir. Örnek olarak AntalyaFethıyeMuğla yolu gösterilebilır. Bu yolda denize uçmamak içın aşırı bir gayret sarf etmekgerekır. Enufakbırgaflet: "Fazlasürat ve yolların kaygan olması yüzünden şoför direksiyona hâkım olamayarak uçuruma yuvarlandı" şeklinde bir TRT haberine dönüşebilir. Su kadar ölü, şu kadar ağır yaralı olarak devam eden haberde, kusurun tamamı sürücüye yüklenir. Halbuki kusurun yarıdanfazlası karayolunun trafik dinamiğine uygun yapılmamasından kaynaklanmaktadır. Savcılarımız kazayı bu yönden değerlendırselerdi, muhtemelen karayolları idaremiz konuyu daha başka bir gözledeğerlendırebılırdı. Yukarıda B paragrafında bahsi geçen dever hesaplarıyapılıpyollarımızdatatbıkedilseydi, acıklı trafik kazalarının pek çoğu onlenmişolabilirdi. Virajlarıdeverliinşaedecekyerde:Dikkat veya hız kesme levhaları konulması meseleyihalledemez.Belirlı bir hızı tutturmuşolan sürücü bu levhaları çoğu kere göremez, gftrse de ayağı f rene varıncaya kadar iş işten geçmiş olur. Virajlardakı trafik kazalarını önlemek için karayolları idaremiz bir an önce harekete geçerek, yolların trafik kesafetine göre bir program hazırlayarak bu virajlara 80 veya 90 kilometre hıza uygun deverler tatbik etmelidir. çok kaza olur. 2 Karşıdan gelen vasıtaların farları göz kamaştırır, bu da trafik kazalarına yol açar. Bu itibarla düzlük arazidekı otoyollar yarıçapı 2.000 metrelik eğrilerden oluşan bir Sinüsoid biçiminde ınşa edilir. Otoyollarda farlardan korunmak için ayrıca, gelışgıdiş şeritleri arasında 3.50 ılâ 5.00 metrelik yeşil saha bırakılarak buralara farlara engel olacak yeşillikler dikilir. i Otoyollarda aagari genişllklar: Beher seyir istikameti yol şeridi en az: 7.50 c) Su akıntıları: Bu ülkede yağmur yağabileceği düşünülmeli ve yolun inşası sırasında su akıntılarına yön verecek önlemler alınmalıdır. Blzim yollarımızda bu hususa dikkat edilmediğınden, en ufak bir çısentıde yollanmız göllenir ve trafik kazalarına zemin hazırlar. Özellikle dik yamaçlardaki yollarda sular, yamaca verilecek yerde. uçuruma verilmiştir vebu meylller birer trafik kaza kapanı oluşturmaktadır. 2086