Katalog

H A Y V A N L A R D Ü N Y A S I Mekik gövdeli, kıvrık boyunlu flamingolar i Flamingo en alımlı bataklık kuşudur, ama yüzmeyi sevmez. Sürüler halinde bir su kenarından diğerine uçar dururlar. Esat Korkmaz oy varlığım ıslak alanlara bağlamış flamingolar uzun bacakları, mekik biçiminde gövdelerı, yılan gibi kıvrık boyunlan ve yer yer kırmızı tonlarla alacalanan pembe renkli tüyleriyle en alımlı bataklık kuşlarından sayılır. Flamingo adı altında, flamangiller (Phoenicopterıdae) famılyasından 4 kuş türü toplanır: Bu türler ıçınde en bol bulunanı, küçükflamingo olarak bilinen Phoeniconeias minor'dur; Doğu ve Güney Afrıka'da, Madagaskar ve Hindistan'da yaşar; yaklaşık 1 m. boyunda ve koyu pembe renklidir; kimi kez yüz binlerce, hatta milyonlarca bireyi kapsayan sürüler oluşturur. S nen Phoenicopterus ruber roseus alttürü yaşar; Sultanaazlığı ve TUz Gölü çevresindeki kamışlıklarda ürer; kış mevsımınde, Anadolu'nun güney, güneybatı ve batı kesimlerindeki sulak alanlara göç eder; Seyhan, Ceyhan ve Büyük Menderes deltaları başta gelen kışlama alanlarıdır. Toplumsal yaşam Yavrularını, kustuğu yarı sindirilmiş yiyeceklerle besler. Phoenicopterus ruber roseus alttürünün anayurdu, Akdeniz ikliminin egemen olduğu topraklardır; buralardan Asya, Avrupa ve Afrika'nın diğer kesımlenne yayıldığı kabul edilir. Bu açıdan pembeflamıngoya, "Anadolu kökenlidir ve Anadolu'nun yerli kuşudur" demek yanlış olmaz. Bataklık alanlarda sürüler halinde yaşayan pembeflamingoların boyları 90150 cm arasında değışır; beslenmeleri etçildir; sığ sularda dolaşarak, ince boynuzsu levhacıklarla donatılmış gagalarıyla çamurları karıştırırlar; süzdüklerı küçük yumuşakçaları ve kabuklu hayvanları yerler. Çiftleşmeden sonra dişi, su birlkintisinin içine killi çamurları yığarak kesik koni biçimli bir yuva yapar; daha sonra yuvaya bir ya da iki yumurta bırakır; erkek ve dişi sırayla kuluçkaya yatar; yumurtadan çıkan yavrular, beyaz hav tüyleriyle kaplıdtr; birkaç gün yuvada kaldıktan sonra anababasını izlemeye ve onların kustuğu yarı sindirilmiş yiyeceklerle beslenmeye başlar. Pembeflamıngonun ülkemizdekı soy varlığı tehdit altındadır; bu tehdit avlanmadan çok ıslak alanlara yönelik uygulamalardan kaynaklanıyor. Temel üreme alanı olan Sultansızlığı, yaban hayatı açısından son derece önemlldir; 1980'lerin ortalarında yapılan bir araştırmayla burada, 251 kuş türünün yaşadığı ve bunlardan 80'inin kuluçkaya yattıgı saptandı, Manyas Gölü'nden sonra Türkıye'nın ikınci önemli kuş cenneti olarak bılınır. Bataklık kuşlarının korunmasına yönelik etkili bir kamuoyu oluşmaya başlayınca 21 Nisan 1988'de Sultansızlığı'nda 17.200 hektarlık ber alan koruma alanı olarak üst düzeyde yasal güvenceye kavuşturuldu; ama aynı alanlarda, devlet eliyle tarımsal amaçlı kurutma çalışmaları sürdürülmektedır; açılan drenaj kanal Sürüler halinde yaşayan flamingolar çevre yıkımmdan ve avcıların elinden kurtulabilme savaşı veriyor. Güney Amerika kökenli Phoenicoparrus andinus (andflamıngosu) ve Phonicoparrus lamesı (jamesflamingosu) türlerinin ise birey sayıları lyıce azalmış durumdadır; soylarının tükendığı kabul ediliyordu; çevre yıkımından ve avcıların elinden kurtulabilenler özel koruma önlemleriyle yaşatılmaya çalışılmaktadır. Eski Dünya kökenli olmasına karşın Yeni Dünya'da da yayılım gösteren dördüncü tür, büyükflamingo adıyla tanınan Phoenicopterus ruber'dir; ıslak alanların kirletilmesi, bu alanlara yönelık tarımsal amaçlı uygulamalar vb. nedenlerle soy varlığı tehdlt altındadır. Korunuyor mu? Pembe flamıngonun, ülkemizdekı tek üreme alanı olan Sultansazlığı'nda tarımsal amaçlı kurutma çalışmalan nedeniyle soy varlığı tehdit altında bulunuyor. Agadolu'nun alımlı kuşu Uçarken havada uzun pembe kıvrımlar oluştururlar Türkiye'de, Phonicopterus ruber'in (büyükflamingo) pembeflamingo adıyla ünle20820 larıyla Sultansazlığı'nın kimi bolümleri kurumuş, pembeflamıngolar ve diğer sulak alan kuşlar ıçin yaşam ve üreme alanı olmaktan çıkmış durumdadır. Ayrıca Sultansızlığı, yüzey sularıyla taşınan tartm ilaçlarıyla her gün biraz daha zehırlenmekte, başta Devoll olmak üzere diğer çevre yerleşımlerin kanalizasyon sularıyla kirletil mektedir. Benzer olumsuz gelişmeler Tuz Gölü çevresi ile Güney ve Batı Anadolu'daki kışlak alanlar için de geçerlidir. Sulak alanlarımızın sımge kuşu pembeflamıngoları yaşatmak için bu kuşların üreme ve kışlama alanlarını koruyalım; kurutma çalışmalarının durdurulması ve kırlenmenin önlenmesi için çaba harcayalım. LJ