Katalog

Tl P TARİ H İ P O RT R E Karanlık dehlizlerde ilk dekanın izinde V f Mektebi Tıbbiyei Şahane'nin dekanı Dr. Bernard'ın mezarı, Santa Marla Kilisesi'nde... Doç. Dr. Nadir Paksoy Antalya Tıp Fak. Patalojl Böl. Bu abidyl onun hatırasına yaptıran dul karısı, onu saleh klmselerin dualarına emanet eder..." Lahıt başından dökülen sözcükler, kopan tespih tanecikleri misali kilisenin karanlık dehlizlerinde zıp zıp zıplayıp kayboluverdi. Peşinden koşup toplamaya uğraşmanın bir yararı yok artık. Onları oldukları yerde bırakıp haya batiskafımı zaman zaman okyanusunun derinliklerine bırakıyorum: Osmanlı imparatorluğu'nda 1800'lerde başlayan Batılı kurumlarda tanışma akımı tıbbı da etkiler. Sultan II. Mahmut, modernleştirmeye çahştığı ordu.ıun ihtiyacı hekemleri yetiştirme amacıyla 14 Mart 1827'de Şehzadebaşı'nda 'Tıphane ve Cerrahhanei Amire' adıyla bir tıp okulu acar. O güne değin şifahanelerde dinle karışık verilen öğretimin, ustaçırak ilişkisine dayanan eğitimin yerine Ba Türkiye'deki ilk modem tıp lakültesini kuran dekan Avustı tıp yöntemlerinin uygulanması turyalı dr. Bernard'ın mazannın bulunduğu Istanbul Beyoğöngörülür. Okul 1838'de, 'Mek lu'ndakl Santa Maria Killsesl. tebi Tıbbiyei Şahane' adıyla Ga (Fotoğral: Nadir Paksoy) latasaray'a taşınır. II. Mahmut okulun daha da 'çağdaş' olmasını arzu etmek(Avusturyalı) genç hekimlerin gözlerini eftedir. öte yandan kendi sarayı için de Basunlamış. Daha önce merak edip defalartı'dan hekim getirme niyetindedir. Bu ca okuduktarı o 'şark seyahatnameleri'nbağlamda. o dönemin gerek siyasi gerekden birinin yaprakları arasında geziniyorse bilimsel etkinliğinden dolayı Prusya lar, salkım saçak büyülü... Varışlarından imparatorluğu ve Viyana yağlenir. Viyana kısa bir süre sonra Neuner, saray hekim'Sefiri Kebır'i (Büyükelçisi) Mehmet Rıfat liğine ve Sultan'ın sağlık işleri başdanışBey, Sarayı Hümayun hekimlerinl bulmamanlığına; Bernard da Galatasaray'daki ya 'memur' kılınır. Sefiri Kebir'in seçilen 'Mektebi Tıbbiyei Şahane'nin kurucu müadaytar konusunda saraya yolladıgı rapordürlügüne (dekanlığına) atanır. Kendisinda şöyle denmektedir: den, bilgi ve görüşleri doğrultusunda 'çağına' uygun değişikliklere gitmesi istenir. Sultan Mahmut'un ölümünün ardından "...Nlhayet Mri Neuner (32) ve dlgvri Neuner ülkesine döner, Dr. Bernard genç B«rnard (30) iaimll İki hekJm asçillr. yaşta ölene değin, görevini azimle sürdüBunlar Vlyanada Aaaklrl Nlıamlve Tibrür. hane ve Tefrihhancsl'nde on scklz •»• ne zarfında awl nlzamlan üzera, fakat Gerçekleştirilen yeniliklerin belki de en Türkçe'den maada müteaddH ecnebl IIönemlisi, anatomi öğretiminin modeller, aanlar, esyanın tablatı ve devalan, aonşekiller üzerinde yapılmasının terk edilera tababet, cerrahlık, goz hastahklan ve rek kadavra uygulamasının başlatılmasıyebellk fenlerl layıkryla tahail ve tekmll dı. öyle ya, insan bedeninın yapısı en doğetmlslar, her birlnden ayn ayrı Imtlhan ru olarak ancak ölü insan bedeni üzeringeçlrmlsler, ellerlne bu kısımlarda lcrayı de öğrenilebilirdi. Uzmanlık dalımız 'patosanat etmek üzere dlplomaları verilloji'nin, [hastalıkların organlarda oluşturmls.." (Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver. duğu değişikliklerin incelenerek hastahk1838'de Dr. Bernard'ın memleketimize gelan saptama bilimi] ders programına alınlişı. ist.Ünv.Tıp.Fak.Mecm. 19: 494510 ması da Dr. Bernard zamanında gerçek1956). leşir. Dersaadet'in gizemli silueti Nemçeli Mektebi Tıbbiye'den bugüne 153 yıl... K ışı yaşamaktan yorgun bir istanbul mart öğlesı. Güneşin pınltısı sokağa davetkâr; kanıp çıkanlara da ayazın kamçısı bir haşin faytoncu şırak, şırak.. istiklâl Caddesi yine de yüklü. Galatasaray'dan Tünel'e doğru sol kolu tutmuş başıboş akıyorum. Sağ kanatta 'Cite de Syrie' (Suriye Pasajı1908), 'Passage Oriental' (Şark Pasajı ya da Şark Aynalı Çarşı), "Markiz Pastane ve LokantaRestoran' geçmişin esas duruşunda birer birer. Sovyet Konsolosluğu'na varmadan birkaç adım önce, hafif aralanmış demir kapıyı usulca itiverdim. Paslı gıortı, eflatun sessizliği örseledi. Taş basamaklarda, ürkek bakışlarla çevreyi gözlerime dolarken Peder Fucenzia'yla karşılaştım. Hayret! Yere dek uzanan kahverengi pelerini yoktu; tepesindeki saçlar da usturayla kazınmamıştı. Derdimi anlattım. Bir demet anahtarla yanım sıra inmeye koyuldu. Santa Maria Kilisesi'ne bu soguk mart öğlesinde, külrengi eskimiş bir ıssızlık sinmişti. Girişin solundaki aralığı örten parmaklıkların önünde durduk. Asma kilit irkildi, demir kapı sıçradı, menteşeler gıcırdadı. Peder, "Aradığın burada olabilir belki" diyerek nemli, yosun kokulu dehlizde beni bir başıma bıraktı. Duvarlara gömülmüş mezar taşları beni tepeden tırnağa süzmekte; "Ey yabancı, aramıza hoşgeldin!" dercesine.. Ya aksi şeytanl, yardımcım olacak o çocuk da hangi mahzenin dibindedir şimdi?.. Taşlara dokunmasam iyi ederim herhalde, zehir sürülmüş olabilir! Aralığın sonundan yoksul bir ışık sızmakta. iki sokak ötesi, on yıl öncesinin çıkmaz Ispanyol akşamlanna açılıyor. Havada anılann serpildiği kekremsl bir ortaçağ tadı. Ürperiyoruml Rahiplerin, rahibelerin lahrt başları birer ikişer göz kırpmakta.. Ve derken işte 'o taşla' yüz yüze geliveriyordum birden bire.. Alacakaranlık Fransızca sözcükler dökülüyor üstüme, yüzyılhk buğulanmış tarih saçılıyor dört bir yana: "23 Şubat 1808 de Prag'da dogan, merhameti ile olduğu kadar bllglsiyle de bütün beşerl ıstırapların dlndlriclsl, tıp ve cerrahi doktoru Charles Ambrolse Bemard, gayreti İle yorulmak bllmeyen faallyeti sayesinde bir mevki ve bir şöhret temln ettiğl ve gıpta uyandıran bir bahtlyarlığa erlstlğl «rada 36 yaeında, 2 Kaaım 1844te Istanbul'da vefat ettl. Faklrler onun arkasından ağladılar. Polaroidi bulan Land öldü nındatatoğrafı geüştiren ve Polaroid firmaanı kuran Edvvin H. Land 1 mart cumagünü81 yaşındaöldü. 1937'de Ftolarotdfirmasınıkuran Land, 194Tde ilk anlık (instant) totograf makinesini geliştirdi. Land'in bu atılımı, 60 saniyede totograf baskısı çağını daaçmışoldu Land, Polaroid firmasıyla 1963te ilk anlık renkti fotoğrafı piyasaya sürdü ve 1972'de SX70 sistemiyle önemlibırçıkışyaptı. 1980'deRow1andBilim Enstitüsü'nü kuran Land, 1982'de Polaroid firmasındakı aktil görevinden ayrıldı. Land, ABD'deyüzyılınenönemli 100 Amerikalısı arasında gösterilryor. A Ünlü kadınlar üzerine testyamt 1. c, Androjeni, her iki cinsin karakterlerinı taşıma anlamına gelır, jinekomasti meme büyümesidir; untojeni organizmanın gelişme sürecidir. 2. d Venüs, çok eski bir Latin lanrıçasının adıdır. Meyve bahçelerinin koruyucu olan Venüs daha sonra Yunan eikısi altında Afrodit ile bir tutulmuştur. 3. b 4. a Erkeklerde XY kromozom çifti vardır. Kadından çocuğa bir X kromozomu, erkekton ise X veya Y kromozomu geçer. Buna göre çocuğun cinsiyeti erkek taratından belirlenir. 5. c Hemofili. Xkromozomuna bağlı kan pıhtılaşma bozukluğudur. 6. c Benk korlüğü, Xkromozomuna bağlı bir bozukluktur. 7. a 8. a 9. d 10. a Karen Blixen "Out of Alrica"nın yazarıdır. Virginia Woolf ünlü bir Ingiliz kadın yazardır. 11. b 12. c Kınm savaşı sonrasında Klorence Nightingale yaralı askerierin tedavisinde yardımcı olmuştur. 13. a Kızamıkçık anne karnındakı çocukta gözler, kalp ve sinir sisteminde bozukluğa neden olabilir. 14. d Barbara McCllnlock bitki genetiği alanında mısırlarda "zıplayan genler" varsayımı ile tanınmştır 15. c 16. a4, b1, c2, d3 20812