Katalog

ARKEOLOJİ yontemlerie araştırmakta ve boylece "anlama", "bllme" lle yer değlştirmektedir. Eskl billm adamlan genellllde blllm ve metafIzik araamda blr ayrım yapamadılar. Arlsto kadınların ağzındaki diş sayısının erkeklerden daha az oldugunu ileri süruyordu. Kendisi iki defa evlenmiş olduğu halde bu fikrini bir kansının ağzını açıp dlşlerinl sayacak kanıtlayamadı. Rüzgârın kuzeyden estiği zaman doğan çocukların daha sağlıkh olacağını savunuyordu. Deli bir köpek tarafından ısırılan bir insanın deli olmayacağını, fakat başka bir hayvanın deli olabileceğini, fare ısırığının özellikle fare gebe ise tehlikeli olduğunu, uykusuzluktan yakınan filin omuzlarına tuz, zeytinyağı ve sıcak su sürülerek tedavi edilebilecegini "Doğa Tarlhl" adlı kitabında yazıyordu. Hayatlarında kedı ve köpekten başka bir hayvan görmemiş olan zamanın bilim adamlan ise Arteto'yu en büyük gözlemci olarak göklere çıkarıyorlardı. Günümüz madencisinin bin yıllık ataları Araçgereç yapım ve kullanımında büyük benzerlikler var. Cem Hamuloğlu ayönü'nde günümüzden 9 bin yıl önce doğada saf olarak bulduğu bakı» rı şekillendirerek günlük gereksinimi için kullanan Anadolu insanı, parlak gelişmesini bakır ve benzeri madenlere borçlu olacağının belki farkında değildi. Ama Anadolu madencilik tarihi üzerine araştırma yapan arkeolog Ergun Kaptan'ın ifadesiyle "Uygartıklar ülkesl Anadolu, zengln kültür tarlhinl, sahip olduğu çeşltll bol maden zenginliklerine borçluydu." Cayönü'nde bakırı soğuk olarak dövüp şekillendiren insanlar, MÖ 6 bin yılda Çatalhöyük'te madenleri ergiterek metalurjiyi de başlatmıştı. MÖ 3 binlerde ise artık bilinçli madencilikten söz edilebiliyordu. Çünkü Anadolulular, kurşunu, bakırı, gümüşü tanıyor ve bakırla kalayı karıştırarak tuncu elde ediyorlardı. O dönemde işlenen madenlerin, hep yüzeyden elde edilen madenler olduğu sanılıyordu. Oysa yapılan araştırmalar sonucu Anadolu'da antik maden galerileri bulundu. TokatErbağ'ın Kozlu bucağındaki Gümüşlük maden bölgesinde yerin 4050 metre altında rastlanan antik maden galerisi MÖ 4 bin yılı başlarına tarihlendi. Kütahya Gümüşköy'de ise MÖ 2 bin yılı C Bilim toplumu ve işlevl Bilim adamlarının bir gerçek güç olarak toplumsal görevleri vardır. Bilim adamlan toplumdan kaçmamalı, bilimin gerçekçi sesini topluma duyurmalıdırlar. Bilimsel yöntem, bilimin yapısı ve bilim adamlığının töresel yapısı hakkında toplum bilimi oluşturmalıdırlar. Tüm topluma, duşünürlere, yazarlara, işadamlarına, politikacılara ve yöneticilere araştırmalann ve bilim adamlarının desteklenmesi için gerekli kaynaklar ve bilimsel bilginin faydaları anlatılmalıdır. Bilim ve metafizik arasındaki farklann anlaşılmasına yadımcı olmalıdırlar. Yeni metafizikle kafası karışmış olan bilim adamlan, politikacıya dönüşmüş olan bilim adamlan, teorisyenler, taslak bilim adamlan, sansasyon yaratan gazete yazarları, yanlış bilgilendirilmiş olan aktivistler ve şarlatanlar tarafından ortaya atılan yanlış bllgllarden gerçek bllgiyl ayırt edebllmek Içln bilimin bugünkü durumu halka açık olarak anlatılmalıdır. Bilimsel araştırmalann giderek artan toplumsal önemi nedeni ile bilim adamlarının halkla ilişki kurarak onların eğitimine katkıda bulunmaları gerekiyor. Uluslararası alanda tanınmış ve kabul görmüş olan bilim adamları halka gerçek bilgiyi vermedikleri takdirde halk şarlatanlarla, sansasyon yaratıcılarla ve antientelektüellerle başbaşa bırakılmış olur. Bilim, teknoloji çağında yaşayan bir toplum için fevkalade önemltdir; insanlar artık doğru karar verebilmek için bilimsel araştırmalann sonuçlarını öğrenmek istemektedirler. Bizim araştırmalarımız halkın ödediği vergilerie desteklenmektedir. Arastırmalarımızın halk tarafından desteklenmesi, halkın bilgilendlrilme derecesine bağhdır. Bunun kolay olmadığı açıktır Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bir araştırmada, aoayal zekânın avukatlar ve iş adamlarında üst düzeylerde olduğu halde, blllm adamlannda alt düzeyterde oldugu saptanck. Çağ değiştiren buluşlar yapabiten bilim adamlan bu eksiklerini giderebilecek yetenektedirler. Inaan beynlnin en üstun Işlevteri blllm ve eanattır. Buna ek olarak insan beyni geniş «nıriar icinde degişebllmek ve ögrenebümek Içln programlanmıştır. D "Bu merdivenin yanındaki Iklnci antik galeride de bir madenci merdivenl bulundu. 6 basamaklı bu merdlven de karaçam ağacından yapılmış ve öteki merdlven glbl sadece blr yüzü merdlven hallne getirllmiş. Ama bu merdivenin daha özenll islendiğlne tanık olduk. Ve yapılan karbon 14 analizleri sonucu bu merdlven MS 4. yüzyıla tarihlendi. Bu madenci merdivenleri, mevcut galerllerin altında açılmıs galerlye geçlş amacıyla kullanılmış. Benlm tespltlerlme göre antik madenci merdivenleri kullanım İşlevl açısından Anadolu'ya özgü blr madenci malzemesldir. MS donemlerde de Osmanlıya kadar aynı Işlev İçin aynı teknlkle yapılmış merdlvenler kullanılmış." Anadolulular metalurjiye, yani ergitmeye geçmeden önce madenleri ergitmeye hazır hale getiriyorlardı. Bunun için de cevher zenginleştirme aleti adı verilen taş havanları kullamyorlardı. Ergun Kaptan bu aletlerin Anadolu'da "yaygın" olarak kullanıldığını vurgulayarak şunları söyiüyor: "NlgdeÇamardı Celaller köyü yöresindekl Sarıtuzla antik gaieriler komplekainde bunlardan bol bulundu. Burada bulunan İki çukurlu taş havanlar, öğütme taşları ve tek çukurlu cevher ezme taşlan, cevherterin ergitmeye hazır hale geleblleceğl tane boyutlarında standart olarak ezllmeslnl sağlıyordu. Bu son derece ilginç blr durum. Çünkü cevher zenglnleştirmeslni standarta uygun blr şekilde yapaMlmelerl o döGünümüz madencisi tarlh içlndekl yerlni dü nem İçin kanımca çok önemll. Çünkü bu şünüyor. Kompozisyon: Ergun Kaptan Çizen: aletlerin MÖ 3 bin yılının Iklnci yarısından Bizans çağı sonlanna degln ayFaruk Atabek nı geleneksel yöntemle sürdüğünü bübaşlarına tarihlenen bir gaieriler komplekyük blr olasılıkla kabul edlyoruz. " si ortaya çıkarıldı. Anadolulular, bin yıllardır, yaşadıkları Antik madenci araç ve toprağın maden zengınliklerinden en iyi bıçimde yararlanmasını bildi. Bazı yatakgereçleri lar, günümüze dek işletıldı. Buna en iyi örAnadolulular, madenleri çıkartmak ve nek, Diyarbakır Erganı'dekı bakır yatakişlemek için çeşitli araçlar da üretti. İşin ları: Çünkü Erganı, MÖ 2 bin yılından güen ilginç yanı, bu araç gereçlerin daha nümüze değin işletiliyor. Antik madencisonraki bin yıllarda da günümüze dek köklerin günümüzdeki izleri ise yapay tepelü değişimler göstermeden kullanılmasıyler olarak görülüyor. Çünkü Anadolu'da dı. 1975 yılından beri konu üzerinde çalıboyutları bazen 1,5 milyon tona kadar vaşan ve MTA Tabiat Tarihi Müzesi'nde ran curuf yığınları bulunuyor. Maden er' Türkiye Madencilik Tarihi Köşesi oluştugitmesinden geriye kalan curufların yığılran arkeolog Ergun Kaptan bu olguyu dığı ve bir tepe görünümünü alan bu deşöyle özetliyor: polardan Anadolu'da 200'den fazla oldu"Eski madenci araç ve gereçlerinln ğu sanılıyor. Ama bu anıt tepeler, günüyapım geleneğini mllattan sonraki dömüzde birer birer yok oluyor. Ergun Kapnemlerde de görüyonız. Blzans donetan bu konuda şunları söyiüyor: mlnde, Oemanlı dönemlnde de aynı yapım teknlkleıinl görüyoruz." "Bunlann birer dogal anıt glbi blrçoklannın korunması gerekll. Ama günüMadenci araç ve gereçleri arasında mamüzde Karayolları Genel Müdürlügü, denci kürekleri, madenci kazması, maOrman işletmeleri, bu curuf depolanndenci merdivenleri, cevher taşıma teknedan malzeme alarak yol yapıyor. Blr si, cevher zenginleştirme aletleri bulunumilli servet olan, aynı zamanda dogal yor. Ergun Kaptan Sıvas Koyulhlear Kuranıt nrteligl bulunan eskl dönemlere alt şunlu köyü yakınlarındakı antik madengamaden curuf yığınlan sorumauzca tülerilerinde bulunan bir merdivenin MÖ 1. ketllmekte. Buna mutlaka blr çare buAltıntepe (Erzincan) da bulunan Urartu Kaza bin yılı başlarına tarihlendiğini belirterek hjnmaeı gerektyor." D şunları söyiüyor: m: M.ö. 720710 Antik metalurji