Katalog

DERMATOLOJİ SAÖLIK morötesı ışınlar ve bazı özel llaçlar) 51. Blr dermatologun görmesl gerekll başlıca derl hastalıkları hangilerldir? Kaşıntı kabartı gıbı belırtıler kendını gösteren cılt hastalıklarının kesinlıkle bir dermatolog kontrolunden geçmesı gerekır 52. "Fltofotodermatlt" nedlr? Fıto, Grekçe bıtkı foto, ışık demektır Pek çok bıtkısel madde guneş ışınlarıyla bırlıkte denye karşı ışbırlığı yapar Sonuçta pek çok cılt hastalığı türer "Fıtofotodermatıt" bu hastalıklara verılen genel addır Derının guneş ışınlanna gösterdığı duyarlılık çeşıtlı parfumler ve kozmetık urunlerın kullanımı söz konusu ıse daha da artar Alerjık, toksık reaksıyonlar gözlenır Aşın pıgment uretimı söz konusudur 53. Sedef hastalan güneş karşısında nasıl davranmalı? Bu hastalığın en lyı ılacı guneş Çunkü morötesı ışınlar hastalığın neden olduğu beyaz lekeler uzerınde doğrudan etkılı oluyor Gunduz yalnızca nemlendırıcı bır krem surdükten sonra guneş banyosu yapmak gerekll Son olaraka yağlı asıdlı haplar (balık ya ğından elde edılıyor) alınabılır 54. Çok beni olanlar guneşe çıkmalı mı? Derı üzerındekı koyu renk lekeler "ben" olarak adlandırılıyor Sırt, bacaklar ve kollar uzerınde çok sayıda benı olanlar genellıkle guneşe karşı duyarlı kışılerdır Bu kışılenn koruyucu kremler kullanması ve aralıklı guneşlenmesı gerekır 55. Güneşln depresyonu önledlğl doğru mu? Bazı yenı araştırmalara göre evet En azından guneş ışınlarının bazı depresyon turlenne lyı geldığı doğru Insanın fizyolojık rıtmını duzenleyıcı bır özellığe sahıp ışınlar bıyopsıkolojık Incelemeler ıçın önemlı malzeme 56. Gebelik boyunca güneş banyosu yapmak sakıncalı mı? Doğal olarak uzun sure guneşlenmekten sakınmak gerekır Özellıkle gunun en sıcak saatlerınde guneş ışınlarından korunmak kaçınılmaz Morötesı ışınların anne adaylarında gebelik lekelerı yaptığı bılınıyor O halde çocuk bekleyenler guneşe uygun dozlarda ve gunun serın zamanlarında çıkacak 57. Guneşin bazı tumor oluşumlarta mücadele ettiği doğru mu? Sureklı ve uzun surelı guneş banyolarının cılt kanserının oluşumuna neden olduğu bılınıyor Guneş yalnızca hucreler ve DNA uzerınde doğrudan etkılı olmakla kalmıyor cıldın bağışıklık sıstemını de zayıflatıyor Son araştırmalar ışınların bağırsak ve göğus tumörlerı gıbı bazı tumor oluşumlarının gelışımını yavaşlattığını gösterıyor 58. Güneş, bacaklardakl kan dolaşımın olumsuz yönde etklllyebilir ml? Bacaklardakl kan dolaşımı uzerınde guneş ışınlarından çok sıcak etkılı olabılır Varıs ya da damar rahatsızlıklarından şıkâyet edenler bacaklarını soğuk suya tutmalı ve koruyucu guneş kremlennden yararlanmalıdır 59. Guneş alerjlsi birdenbire ortaya çıkar mı? Pek çok kışı yıllar boyu güneşle dostça geçındıkten sonra birdenbire bu eskı dosta karşı duyarlı olabılır Derının ıç ve dış yuzeylerı her geçen gun daha fazla sayıda kımyasal madde ıle ılışkıye gırer Boylece cıldın ışıkozlerıyle olan ılışkılerı çoğalır Ote yandan B tıpı morötesı ışınlan suzer, ancak A tıpı mor ötesı ışınların geçmesıne ızın verır 60. Yara Izleri guneş almamalı mr? Guneşe ılk çıkışta yara ızlennın ışınların et kısı ıle ya çok karardığı ya da açıldığı gözlenır Bu nedenle guneşlenırken eskı yara ızlerını kapatmakta yarar vardır. D güneş kremlennın cıltte kaşınma ve aşırı duyarlılık gıbı belırtılere neden olduğu saptanmıştır 34 Guneşe çıkmadan önce solaryuma gitmenin blr yararı var mı? Evet, bırkaç kez «lolaryumdan faydalanmak derının koruyucu melanın pıgmentını üretmesıne yardımcı olabıleceğı gıbı ılk guneş banyosunda cıldın duyarlılığını bır ölçüde azaltabilir Koruyucu yanma A ve B tıpı mor ötesı ışınların bırlıkte etkınlıklerının sonucu elde edılır 35. Istakoz gibi kızarmadan bronzlaşınak olası mı? Derıdekı kılcal damarların genleşmesı ıle ortaya çıkan kızarıklık cılde koyu rengı kazandıracak yenı melanının uremesı ıçın bır ılk ön adım Kım acelecı davranırsa yoğurtlar surünecek hale gelmesı hıç de zor değıl Broznlaşmak telaşı ıle enfeksıyonal rahatsızlıklarla karşı karşıya gelme tehlıkesıne dıkkat edın Hızlı guneş banyolarının sonunda derı soyulur ve tum yanıklığınız da boşa gıder Kalıcı bronzluk yavaş bır guneş banyosu gerektmyor ilk banyoları 1520 dakıka ıle sınırlayın Sonra azar azar 1 saate kadar çıkabılırsınız Bu arada 12 00 ıla 1600 arası guneş ışınlarından kaçının 36. Güneşln neden olduğu cllt yaşlanmasına karşt ne'tür koruyucu önlemler alınmalıdır? • Güneş banyosu ölçülu bır bıçimde alınmalıdır • öğlen güneşınden kesinlıkle kaçınılmalıdır • Koruyucu kremler kullanılmalıdır • Şapka ve gözluk kullanılmalıdır 37. Güneş banyosu sonrası kınşıklıkiarla mücadele etmek faydalı mr? Besleyıcı ve nemlendırıcı kremler genel olarak guneşbanyosu sonrasında kullanılıyor Guneşlenme sonrası cılde yıtırdığı su kazandırılmalıdır 38. Güneş alerjisi nasıl önleneblllr? Guneş banyosu öncesı cılt temiz olmalıdır Koku, losyon ve benzerı maddelerın kullanılmaması gerekır Güneşlendıkten sonra mutlaka duş alınmalıdır Vucudun duyarlı kısımlarına yağlı kremler sürulebılır Bu tür kremler gözeneklerı açarak derlnın nefes almasını sağlar 39. Kırmızılığın yerini bronz bir rengln alması en çabuk nasıl sağlanır? Bır kez yandıktan sonra artık guneşın dlk ışınlarından korunmalısınız Bunun Içın bir şemsıye altını seçebılırsınız Böylece ıstakoz kırmızısının açık kahverengıye dönuştüğunü farkedeceksınız 40. Bronzlaştırıcı beslnler var mr? Cılde bu yönde etkı yapan besınler yoktur Sıcak yaz gunlerınde guneş banyosu yaparken vıtamın ve mıneral bakımından zengın taze besınlerı seçın Meyvevesebze yeşil salata, roka, havuç, rahatlıkla yenebilecek besınlerın başında gelıyor 41. Deniz Içln gerekll bu kurallar dağ (çln de geçerli ml? Mor ötesı ışınların enerjısı yukseklığe koşut olarak gelışır 1500 m yukseklıkte neden oldukları zararlar, denız sevıyesındekı zararlarından % 20 daha fazladır Dağda korunma yöntemlerıne daha da 6zen göstermek gerekır Kayak yapanlar kardan yansıyan ışına dıkkat etmelıdır Bu şekılde yansıyan ışınların etkısı zemının dogasına gore farklıdır Örneğın karlı bır zemın uzerınde % 87, kumda % 17, suda % 5, çımende % 3'tur 42. Aşırı yananlar nelere dikkat etmell? Guneş banyosunun dozunu kaçıranlar kıpkırmızı oldukları gıbı, gerılen derının verdıği acı ıle yerlerınde duramaz En erken bırkaç saat en geç bırkaç gün ıçınde cllt uzerınde küçük kabarcıklar belirlr Bu durumda hemen 1 Her ikı resimde güneş ışınlan ile aldln karşılaşmasında, başlangıç, gelişme ve bltiş aşamalan göruluyor Solda, kornea tabakasını geçen ışınlar ust denye gınyor Buradan daha dermde yer alan dokulara doğru llerliyor ılık blr duş alınmalı ve tok karna blr asprın yutulmalı Sonra gergınlığı çözücu bır krem surmekte fayda vardır Çok daha ağır durumlarda 23 kez kortızonlu bır kreme başvurulabılır 43. Bronzlaşma uzerlnde doğrudan blr etklsl olmamasına karşın betakaroten nlçln tatilcllerln gözdesl? Derımızde mevcut bır madde betakaroten Bronzlastırıcı hıçbır etkısı yok ancak çok mıktarda kullanılırsa denye sarımtralturuncu bır renk kazandırıyor Uzakdoğuluların organızmalarında karoten maddeler bol mıktarda bulunduğu ıçın bu ınsanların cıldı sarımtrak bır renktedır Ancak betakaroten guneşten gelen ışınların olumsuz etkılerını ortadan kaldırarak bu ışınlan emen bır madde Bunun ıçın de değerlı bır madde Betakarotenın guneş banyosundan 10 15 gun önce kullanılmaya başlanması gerekıyor 44. Kızıllar çillerden nasıl kurtulabilir? Çıller özellıkle açık tenlı kışılerde guneş banyoları sonrası çoğalan bejımsı kahverengınde tıpık lekelerdır Etkısız melanın pıgmentının faalıyetı ıle ortaya çıkar Çıller ılerıkı yıllarda da guneş banyolarından bağımsız çoğalmayı surdurur 45. Güneşlenirken kullanılmaması gereken llaçlar hangllerldir? Doktor önensı ıle alınan ılaçların dışından kalan tum ılaçlardan sakınmak gerekır Bılınçsızce kullanılan ılaçlar toksık (zehırleyıcı) ya da alerjık etkıler yapabılır özellıkle antıbıyotıkler, sulfamısıdler, sulfonılur, ıdrar sökturucu, antıseptık ve antıdıyabetık ılaçlar kullanılmamalıdır Çeşıtlı dezenfektan ve antıhıstamınık ılaçlar ve esanslı kozmetık urunler de guneşlenırken uzak durulması gereken urunlerdır 46 Güneş banyosu kaşıntıya neden oluyorsa nasıl davranmalı? Kaşıntı organızmanın ultravıyole ışınlara karşı verdıği ıltıhaplı (enfeksıyonal) bır tepkı dır Çok yoğun kaşıntılarda ağızdan alınan antıhıstamınık ılaçlara başvurulabılır Kuruyan cılt de kaşıntıyı arttırır Guneş banyosu sonrası nemlendırıcı kremler kullanılabılır 47. Büyuklerln kullandıgı kremler çocuklar Içln koruyucu olablllr ml? Bır yaşından küçük çocuklar için "kimyasal filtrelı" kremler uygun değıldır Küçuk çocukları guneşten korumak ıçın, çınkooksid, tıtan bıoksıd ıçeren saydam kremlerden yararlanılabılır Guneşın dık geldığı saatlerde küçuklerın gölgelık yerlerde olmasına dıkkat etmek gerekır Gunduzlerı 11'edek, oğleden sonraları 15.301600'dan sonra guneş altında oynayabilırler Doktorun yolunu tutmanız gereken zaman 48. Güneşln neden olduğu rahatsızlıklarda klme başvurulmalr? Cılt kızarıklığı, kaşıntı, aşın duyarlılık gıbı belırtılerle kendını gösteren rahatsızlıklarda bır dermatologa görunmek gerekır Eğer her sene guneş banyosu sonrası alerjık şıkâyetlerınız oluyorsa doktorunuza başvurarak tatıl öncesı gereken tedavıyı yaptırın 49. Güneş ışınlanna duyarlı olup olmadığınızı saptamak testler aıacılığı Ile mümkün mü? Evet özel "fototestler"le minimum alerjı dozunuzun saptanması olası Aynı zamanda guneşın etkısıne karşılık cıldınızın gösterdığı tepkı de belırlenebılıyor (kızarıklık, ödem vd ) Aynı testlerle hangı tur mor ötesı ışınlara duyarlı olduğunuz da anlaşılıyor (Yalnız A tıpı ışınlara mı yoksa B Tıpı ışınlara mı duyarlısınız?) Pek çok cılt reaksıyonu A tıpı ışınlara karşı gelışıyor Özellıkle B tıpı ışınlara karşı koruyucu bır ışlev ustlenen kremler A tıpl ışınlar karşısında etkısız kalıyor 50. Dermatolog ışığa karşı dayarlılığı önleyebllir ml? Doktorunuz guneş karşısında cıldınızın ne tur bır reaksıyon gösterdığını değerlendırdıkten sorıra herhangı bır cılt hastalığı soz konusu mu değıl mı belırleyecektır Belkı de öncekı yıllarOa da sıkça güneş yuzu gören vucudunuzun alerjık bır reaksıyonu söz konusudur yalnızca Tanı konduktan sonra fototerapı aşamalan seçılır (Gıttıkçe artan guneş ışını dozu tedavısı) Belkı de fotokemoterapı uygulanır (Guneş ışınlan ya da yalnız A tipı 3. BÖLÜM Çeviri: Aslı Kayabal