Katalog

T A R İ H İ ESERLER Alman gözüyle Türkiye'deki tarihi eserler Doğanın ve insanın tahribatı MÖ 7. yüzyıldan günümüze kalan ana tanrıça Kibele yok olma tehdidi altında Çeviri: Ismail Murat •t « ' TORKEI F ederal Almanya'da 'Bıld Der Wıssenschaft' bilim derglslnln mayıs 1990 sayısında ulkemlzdekl tarihi eserlerln doğa ve Insanlar tarafmdan tahrlblne lllskln blr yazıda, deflne arayacılannın, yol Isçllerinln ve çobanlann yanı sıra don, erozyon ve tas ocaklannın bu eseriere hasar venUğl bellrtlllyor. Türk yetkllllerln görüslerlne de yer verllen yazınm özetlnl sunuyoruz: Fngya bölgesl yuzle yanıma geldı "Hoşgeldlniz" dıyerek elımı sıktı Çadır kurduğumu görmuştu Burada ne aradığımı öğrenmek ıstıyordu Bekçıyle yaptığımız sohbet yarım saat kadar devam ettı Uç bın yıllık Frigyalı Kibele resimlerınin ızındeydim Kibele, Frlgyalılann en büyük tannçasıydı. Şımdı çobanlann surülerını dolaştırdıkları Köhnuş vadısı bır zamanlar Frıgya uygarlığının merkezıydı Bekçı Ismaıl'le karşılaştığımız yerın çok yakınında bulunan en eskı Frıgya anıtlarından Aslan Taş, don ve erozyon nedenıyle ortasından çatlayarak ıkıye ayrılmış Hemen yanındakı Yılan Taş ise bir deprem sırasında hasar görmuş Bugünkü kalıntıları, eserin büyüklüğü hakkında fikir verıvor Afyon Arkeoloji Müzesı bekçılerinden İsmall Çetln genış bır alana yayılı taş anıtları, özellıkle bu bölgedekı Frıgya, Eskı Yunan ve Roma uygarlıklarının bereket sımgesı Ana Tanrıça Klbele'nın taşa oyulmuş paha biçilmez tasvlrlerini korumakla görevli İsa'dan önce yedıncı yüzyıldan gunümüze ulaşan Ana Tanrıça Kibele rölyeflerl bugun yok olma tehdidi Ile karşı karşıya Kıbele'nın eşek sırtında dolaşan bekçtsı ismall Çetln'le ılk defa Afyon yakınlarında Mal Taş/Köhnuş vadısınde kayalara oyulmuş geometrik desenleri incelerken karşılaştım Bekçı ismall Çetın kasketı, yakasında muze kımlığı, lacıvert üniforması ıle cıddi • bır resmı görevli Beni fark edince ı ~ Yazılıkaya 'da Mldas fasadının bir b ın cephesı erozyon ve donma ned Kibele onuruna yapılmış buyük anıl dan bırı, Yazılıkaya'da bulunan Mldaı sadı. Mıdas fasadı 16 x I6metrebo larında, uzerinde geometrik suslem olan bır kaya yuzeyı Yazılıkaya çevre de çok sayıda daha kuçuk benzerı an var Mldaa fasadı, her geçen kış, dor nemln etkislyle blraz daha ufalanı; bır parçası daha kopup toz oluyor Aı yapıldığ volkan tüfü, gözeneklı ve kırılı bır kaya cınsı Eskışehır Anadolu Uni' sıtesı öğretım uyelerinden Prof. Dr. h ml Oruç Mıdas fasadını korumak için şıtlı yöntemler aradıklarını söyluyor önlem olarak anıtın uzerıne bır dam y lama örtülmesı planlanıyor Frıgya anıtlarının doğadan daha bü düşmanı ıse bilgisizllk, deflne arayıı ğı veya sadece tahrıp durtüsu ıle anıtl zarar veren ınsanlar Bu tahribatın en örnegl, bugün artık bır moloz yığını rumuna gelen Değlrmen Yerl anıtı geye ılışkın butun kaynak kıtaplarda edılen Oeğırmen Yerı anıtının oldukça sın konumunu bulduğumu sanıyon ama ortada anıta benzer bır şey gön yordum Elımdekı belgesel fotoğraflara daya rak anıtın şımdl şenı AfyonKırka as yolu uzerinde olması gerektığı sonucı vardım Bu sırada rastladığım bır av< anıtı sorduğumda bana durumu açıkl Anıta alt olması gereken blr moloı ğını asfaltın Ikl üç metre yanı sındaydı. Yörede yasayanlar arasında Kibele: larında define bulunduğu söylentıs yaygın olması nedenıyle define avcıları zen kazma bazen de dınamıt kullanî anıtları yerle bır etmekten çekınmıyoı Dınamitli define arayıcılarının kurbanla dan bırı Kuçuk Kapı Kaya anıtı. Anıtın Bln yıllarca ayakta kalan Küçuk Kapı Kaya 'nın Kıbelesı (ustte) Uç yıl sonra defınecılerın dinamitlemesi yuzunden anıtın parçalanmış durumu. kısmının buyük bölumü dinamıtle hav 12 Define avcıları