Katalog

TIPSAÖLIK HABERLERİ Diyette tuz sınırlaması nasıl yapılmalı? Prof. Dr. Kemalettin Büyüköztürk ormal bır kışı yıyecekler ıle bır gunde ortalama 10 g tuz (sodyum klorur) alır Böbrekler ve kalp normal çahşıyorsa, sodyumun fazlası ıdrar ıle atılır Kalp yetersızlığı böbreklerın fonksıyonunu bozarak aldosteroneun artmasına ve böylece vücutta sodyum ve su toplanmasına sebep olur Sonuç olarak hastanın kılosu artar, daha çok ayak ve bacaklarda su toplanması (ödem), akcığer ve karacığer gıbı organlarda sıvı bırıkımı (konjestlyon) meydana gelır Kalp yetersızlığı bulunanlarda aşırı tuz ve su tutulması, yemek ıle alınan tuz miktarı azaltılarak kısmen önlenebılır Hafıf kalp yetersızlığı vakalarında yemekle alınan tuz miktarı gunde 5 grama ındırılmelıdır Bu da tuzlu yıyeceklerden korunmakla ve sofra tuzu kullanmamakla sağlanabılır Tedavı ıçın bu kısıtlama da yeterlı olmazsa, alınan gunlük tuz miktarı 23 grama duşurulur Yemekler pışırılırken tuz katılmaması, sofra tuzu kullanılmaması ve tuzlu yıyecekler yenılmemesı alınan gunlük tuz mıktarını 23 grama duşurmek için yeterlıdır Tam tuzsuz dlet (ekmek dahıl butun yemeklerın, yıyecek ve ıçeceklenn tuzsuz seçılmesı) ıle gunluk alınan tuz miktarı 051 grama ındırılebılır Böyle bır dıet çok ağır, tedavıye lyı cevap vermeven kalp yetersızlığı vakalarında uygulanır Hıpertansıyon (yüksek kan basıncı) ıle ağız yolu ıle alınan gunluk tuz miktarı arasındakı yakın ılışkı uzun zamandan berı bilınmektedır Bugün sahıp olduğumuz çeşıtlı ve etkılı ılaçların bulunmadığı dönemlerde, duşuk kalorılı tam tuzsuz dıet (Kempner dıetı), hıpertansıyon tedavısınde yegâne etkılı tedavı aracı olarak kullanılmıştır Toplumsal çalışmalar, az tuz kullanma aiışkanlığı olan ınsanlarda hıpertansıyon oranının duşuk olduğunu göstermıştır Dığer taraftan, yapılan çalışmalar bazı hıpertansıyonlu hastaların alınan günlük tuz mıktarına karşı çok duyarlı, dığer bır kısım hastaların ıse dırençlı olduğunu ortaya koymuştur Duyarlı hastalar fazla tuz aldıkları zaman tuzun vucutta tutulduğu, bu kışılerın kılo aldıkları ve kan basınçlarının yukseldığı tespıt edılmıştır Aksıne, tuza karşı dırençlı olan hlpertansiyonlu kışılerde gunluk tuz mıktarının vücut ağırlığını ve kan basıncını etkılemedığı görülmüştür. yanlış ultra ses teşhisleri Sıtmaya karşı H yenî ilaç 2,5 milyon insan sıtma nedeniyle ölüyor Normal alınan tuz miktarı... kalp hastaları nasıl tuz almalı... tam tuzsuz dlyet... yapay tuz tadı... i.ü. Tıp Fak. Kardiyoio|i Hıpertansıyonlu hastaların çoğu, tuza karşı duyarlı olup, alınan gunluk tuz miktarı 162.3 g (70100 mEqsodyum) arasında tutulduğu takdırde sıstolık kan basıncında (büyuk tansıyon) ortalama 915 mmHg ve dıastolık kan basıncında (kuçük tansıyon) ortalama 716 mm Hg düşme sağlanabilmektedır Bu sebepten, dıettekı tuzun kısıtlanmasının önemı vardır Hekım, hıpertansıyonlu hastalara tuzun bu önemını anlatmalı ve acıl durumlar dışında, önce az tuzlu dıet uygulayarak ve şışman hastalara da düşuk kalorılı dıet vererek tedavıye (nonfarmakolojık tedavı) başlamalıdır Bu tedavılerın yeterlı olmadığı durumlarda antıhıpertansıflerden hasta ıçın uygun olanı seçılerek ılaç tedavısı uygulanmalıdır Kalb yetersızlığı, hıpertansıyon yahut dığer hastalıkları (Asıtlı karacığer sırozu, böbrek hastalığı vs) sebebıyle çok az tuzlu yahut tuzsuz dıet uygulanması, hastaların çoğu tarafından dırençle karşılanır Bazı hastalar bu dıet şeklını kabul etmezler, yahut uygulamazlar Hastaların bır kısmı ıse yemek yıyemez, zayıflar ve yeterı kadar temel besın maddesı (su, mıneraller, vıtamınler, karbonhıdratlar, proteınler ve yağlar) alamaz hale gelırler Bu şekılde az tuzlu yahut tuzsuz dıet uygulanan hastalara damak zevkinl verebilmek içln tuz yerıne kullanılan "yapay tuzlar" kullanılmaktadır Bazı hastalar bu "yapay tuzlar"ın tadını beğenmezler Ayrıca, bunların bırçoğunun ıçınde bulunan aşırı potasyum, bobrek yetersızlığı bulunan hastalarda, bazı ılaçlan (Aldosterone ınhıbıtörlerı, captoprıl, enalaprıl, trıamterene, amylorıde vs) kullananlarda hıperpotasemıye ve potasyum zehırlenmelerıne yol açabılırler Bu yapay tuzlardan, dengelı bır şekılde azaltılmış normal tuz, potasyum ve dığer eksıpıanları ıhtıva edenler, hastaların damak zevklerını bozmazlar Böylece, tuzsuz rejımın kolayca uygulanmasına ve dolayısıyla tedavı başarısını arttırmaya yardımcı olurlar Dıettekı tuzun kısıtlanması yanında, özellıkle hıpertansıyon tedavısınde, şışman hastaların zayıflatılmasının, sıgaranın kesılmesının, alınan alkol ve yağ mıktarının azaltılmasının tedavıyı kolaylaştıracağı ve kalb hastalığı rıskını azaltacağı hatırda tutulmalıdır • H amilelerde düzenlı olarak yapılan ultra ses muayenelerde halen pekçok hata ışlenıyor Uzmanlar tarafından sık sık dile getırılen bu endışe şımdı bır araştırmayla kanıtlandı HamburgBarmbek Hastanesı Kadın Klıniğı'nden BernhardJoachım Hackeloer ve Martın Krenz'in belırttığı göre, kadın doktorları yaptıkları muayene sırasında hastalıklı fe.uslerın yalnızca beşte bırını saptayabılıyorlar Bu sonuç bırar dehşet vericı Ustelık Hamburglu jınekologların yüzde 80'ının beş ultra ses muayenesı yaptığı goz önunde tutulduğunda sonuç daha da endışe vericı bir görunum alıyor Jınekolojı dalında ılerı gelen bır ultra ses uzmanı olan Hackeloer, bunun, doktorların kendılerını yeterınce gelıştıremedıklerınden kaynaklandığını belırtıyor Kadın doktorların pekçoğu hamılelık suresını bile tam olarak tespıt edemıyorlar Özenlı çalışan ve zaman zaman mukemmel ultra ses teşhısler koyabılen az sayıda serbest çalışan doktorun başarıları ıse genel olumsuz tabloyu değıştırmeye yetmıyor Dunyadakı tek ulke olarak Federal Almanya'da hamılelere duzenlı olarak ultra ses muayene yapılıyor ve bu muayene sıgortalar tarafından ödenıyor (sn.) İçki ve sigara reklamlanna yasak ransa Parlamentosu, sigara ve ıçki reklamlarının yasaklanmasını öngoren bır kanun tasarısını kabul etti. Sağlık Bakanı Claud Evın, halk sağlığı konusunda bu derece genış bır önlemin ılk defa alındığını söyledı 149'a karşı 315 oyla kabul edılen ve 1 Ocak 1993 tarıhinden ıtıbaren yürurluğe gırecek olan kanun, kültürel ve sportif olaylarda her turlü sigara reklamını yasaklarken, ıçki reklamlanna önemlı kısıtlamalar getıriyor Kanun tasarısının parlamentoda oylanmasında sosyalıst partılı, merkez ve bağımsız parlamenterler kabul, merkez sağcı partılerın mılletvekıllerınden kımılerı kabul oyu verırken, kımılerı ret oyu kullandılar Hukumet kaynaklarına göre, her yıl Fransa'da 65 bın kışı sıgaradan, 45 bın kışı de alkolden öluyor Kanun, hukümetın başlattığı sıgarayı bırakma kampanyasının bır parçasını oluşturuyor Sigara fıyatları yıl sonunda yuzde 15 artacak Demıryolları, banlıytf trenlerınde sigara ıçılmesının yasaklanacağını açıklamıstı ["] F ıtma etkenı parazıt Plasmodıum (alcıparum, ılaçlara karşı gıderek daha hızlı dırenç kazanıyor Avustralyalı uzmanlar, parazıtin dırenç kazanmak ıçın yaptığı ıkı yenı "numarayı" keşfettıler Sıtma hastalığı, korkutucu bır bıçımde hortlaması nedeniyle Dunya Sağlık örgutu'nun önemlı bır sorunu durumuna geldı Her yıl 2 5 milyon ınsan sıtma (malarya) ve ona bağlı nedenlerde öluyor Yalnızca 1986 yılında 500 milyon yenı sıtma vakası bıldırılmış Tum çabalara karştn henüz başarılı br sıtma aşısı bulunamadı Aşısı olmamasının yanında sıtma parazıtının ılaçlara karşı dlrenç kazanmadaki olağanustu yeteneği tıp dunyasını korkutuyor Dırenç nedeniyle hastalığa karşı etkın bır standart tedavıyı oturtmak guçleşıyor Dırenç gelışımı, farmakologları durmadan kullanılan ılaçların yenı varyantlarını hızla oluşturmaya yöneltıyor Melbourne Instıtute of Medıcal Research araştırmacıları antımalaryal (sıtmaya karşı) ılaçlara dırenç gelıştırmede tekhücrelı parazıtin kullandığı ıkı yenı mekanızmayı ortaya çıkardılar Proquanıl ve Pyrımethamın adlı ılaçların bulunduğu bu ılaç gruplarından bın, sıtma parazıtınde ureme ıçın gereklı bır proteını bağlayarak parazıtin çoğalmasını durduruyor Ancak sözkonusu proteınde tek bır yapı taşının mutasyonu ılacı etkısız kılıyor Plazmodıum parazıtının gelıştırdığı başka bır dırenç "numarası"da Chloroquın adlı ılacı parazıtin hucresı dışına atan "ılaç pompası" Chloroquın'e dırençlı parazıtier bu ılaç pompasının yapımını sağlayan genler ıçerıyor Yıne bır proteın yapısında olan sözkonusu pompa, chloroquın ve dığer sıtma ılaçlarının molekullerını parazıtin hucresı dışına atarak bunların etkı göstermesını önluyor Dırenç mekanızmalarının anlaşılması sıtmaya karşı yenı önlemlerın gelıştırılmesını sağlıyor Yenı tıp sıtma ılaçlan çok farklı özellıkler taşıyor ve bazılan eskı ılaçlarla kombıne olarak kullanılıyor Bu maddelerden bırı olan desımıpramın aslında ruhsal depresyona karşı kullanılan bır ılaç Desımıpramın, chloroquın'e dırençlı sıtma parazıtı ıle ınfekte maymunlara verıldığınde hayvanların kanındakı parazıt sayısının azaldığı gözlenmış Desımıpramın adlı ılacın parazıtlerdekı ılaç pompasını durdurduğu ve dırencı kırdığı düşünülüyor (l.m.) S