Katalog

J EOLOJ İ SAĞLIK Aflanrla II Çukuru Normal Kızıldtnlı auyu (Ok»ldo»yonj ı OBflt Kıfmı eksjdetyon v« » Ouma * ~~Zı>3 SoOunta v* mctalltnn kompltk* lyfnlorındon ayrılmaıı " E»lk Sorunsuz yaşamın koşulu: Cimnastik Cimnastiği sistemleştlrlrseniz, doktora gitmez, kendinizi çok rahat hissedersiniz... Cimnastik ile beraber beslenme, kilo, sigara ve strese karşı da dikkatli olunmalı lkyaz yorgunluğu kendını hıssettırıyor özellıkle de 50 yaşın üzerindekiler, eklem, omuz ve kemlğl ağnlarından oldukça şıkâyetçı Bu tur rahatsızlıklardan sakınmak ve rahat yaşamak ıçın en pratık yöntem Cimnastik. Pek de guç olmayan egzersızlerın duzenlı uygulanması şart! Gunun ılk ışıkları odanıza gırdı Yataktan kalkmak ıçın acele etmeyın Sırt ustu uzanın ve karnınızı yukarı çekın Parmak uçlarınız yatağın arkalığını kavrayacak bıçımde kollarınızı genye doğru lyıce uzatın Bu hareket kolay gıbı gözukse de eklem ağrısından yakınanları sızlandırabılır Omuz ağrınız tamamen ortadan kalkana dek 10 kez aynı alıştırmayı tekrar edebılırsınız Bır ıkıncı harekette ıse eller karın uzerınde çaprazlanarak bırleştırılıyor ve baş hızasına getırılıyor Bu egzersızı 2030 kez uygulayabılırsınız 50 yaş üzerindekiler \ MttOI lçtr«n tuılu So4uma n«d«nlyl« kırık v*ya ıf çöı.ıtlHrln bojolım, çallak boyunea ZnS v« PbSnln £ O«r««kl««lr ^ / DııtUk Eh, pH v» »e'dtkl eSı«L llltr Içlnd» m«tall«rln klorlu v»yo »OlfurlD kompltkıKrl* d»nlı tabanına boşolımı Şekil 2 Kızıldeniz tabanmdakl metal çökeltısı Kızıldeniz, kıta ıçınde gelışmış bır rıft havkarıya yukselebılmektedır zasıdır Kıtasal kabuk, bır kırık boyunca yaBu hıdrotermal suların boşaldiğı alanda rılıp bırbırınden uzaklaşmasıyla gıderek ınbakteri aktivitesi yukselır Yıne bu alanda celır incelen kıta kabuğu derınden kaynakçok farklı blr fauna gelışımı görulur Çok ırı lanan magmatık sokulumlarla dengelenır mıdyeler kan kırmızısında tupsu solucanlar, Böylece kırık zonların tabanı ısınır Sığa yerırı yengeçler bu sıcak ortamda hayat bulurleşmış artık kalıntı magmatık sular veya kılar (Şekıl 1) rıklar boyunca derıne ınıp ısınarak yukselen Doğu Pasıfık sırtı boyunca, Amerıka'nın meteorık suların, tabandan denız suyuna bobatı kıyısında hızlı yayılan sırt ve kırık sıstemşalmasıyla cevherleşme ıçın gereklı ön kolerı etrafında Fe, Cu, Zn ve Pb sulfurler ıle şul sağlanır Bu sıcak sular, Kızıldeniz tabaFe, Mg oksıtler bu hıdrotermal etkınlığe bağlı nında bulunan bazaltık kayaçlardan ve çevolarak çökelmektedır re kayalarından çeşıtlı elementlerı çozmekOkyanus tabanlarında hıdrotermal olute, bunyesıne almaktadır Araştırmalar, daşumlu ZnPbCu yataklanmasının en lyı örha önce Pasıfık okyanusunda tanıttığımız neğı, Amerika'nın batısında Juan DeFuca fısklyebaca slstemlnln bu bölgede bulunve Endeavour sırtı ıle Meksika'nın batısınmadığını ortaya koymuştur Kızıldenız'e boda Galapagos cıvarında gorulur Daha onşalan suların sıcaklığı da tartışma konusuce açıklanan mekanızmayla, yuksek sıcakdur Ancak ortak göruş, 70°C ıle 200°C aralıkla hıdrotermal oluşumlu bu yataklar mersındadır kezden dışa doğru mıneral zonlanması gösKızıldenız'de tabandan kaynayan cevherlı terır Hıdrotermal suların yukseklığı baca çözeltıler ıçındekı Zn, Pb, Cu gıbı metaller, çevresınde Cu, dışa doğru CuFe, CuFeZu klorlu kompleks lyonlar şeklınde taşınır Yukve ZnPb mınerallerının zonlandığı gorulmuşselen çözeltıler 70°C ıle 200°C arasındakı tur Bu yataklarda duşuk sıcaklıkta oluşmuş sıcaklıkta, duşuk nötr pH, duşuk eH ve aşıAu, Ag, Pb, As, Sb, S ve Sı elementlerının rı tuzluluktadır Metalıyonu ıçeren bu çözelberaberlığı de saptanmıştır Bırbırlerıyle potıler, Kızıldenız'ın görece yuksek pH'lı ve sozıtıf korelasyon gösteren bu elementler, özelğuk suyuyla karşılaşırlar Sıcaklığı ve doğalıkle Au'nun "reworkıng", yanı tekrarlanan sı farklı ıkı su karşılaştığında, klorlu metal hıdrotermal etkınlıkle duşuk değedekı melyonları parçalanır Serbest kalanZn, Pb Cu, tal çökelımlerının yenıden ışlenmesı sonucu Ag gıbı metal lyonları gerek denızel ortamzengınleştığı ortaya çıkarılmıştır Laboratudakı kukurtle, gerekse kendı çozeltısınde buvar araştırmaları H2S ve NaCI'ce zengın lunan kukurtle bırleşerek ZnS, PbS, çozeltılerın Au'ı çok tyı taşıyabıldığını gosterCuFeS FeS, gıbı sulfurlu mıneraller olamıştır pH'ı 58 arasındakı hıdrotermal çözelrak çokehr (Şekil 2). tıler ıçınde Altının, AuCI2 ve Au(HS) şeklınBugun, geçmişin anhtandır (The Prede okyanus tabanına çıktığı, denız suyunun sent ıs the Key to the Past) şeklındekı C yuksek oksıjen ıçerığı nedenıyle antımonsulLyell'ın unıformıtarıanızm prensıbı, 1830 yıfurler, arsenlısulfurler şeklınde çökeldığı dulında jeolojıde onemlı bır prensıp olarak orşunulmektedır taya konulmuştu Gerçekten de gunumuzde Son yıllarda denız tabanlarında yapılan çabırıkımıne devam eden gerek denızlerdekı, lışmalarla surprız yataklar da ortaya çıkarılgerekse karalardakı cevherleşmelerın araşdı Bunlardan en onemlısı, Kızıldeniz tabatırılması ve oluşumlarının aydınlatılması, geçnında yuzlerce mılyon ton rezerve sahıp mışın çözumlenmesınde onemll bılgıler sagZn PbCu yatağıdır Yapılan araştırmalar lamaktadır bu yatağın, okyanus ortası sırtlar boyunca Yuz mılyonlarca yıl once oluşmuş, mılyongorulen hıdrotermal oluşumlu yataklarla benlarca ton rezervlere sahıp Mıssıssıppı Vadızerlıkler taşıdığını ortaya koydu sı cıvarında yer alan PbZu yataklarının buKızıldeniz, Mıyosende yaklaşık 15 mılyon gunku Kızıldenız'e benzer ortamda oluştuyıl once buyuk bır kırık denetımınde doğdu ğu tartışılmaktadır Bugune dek, bu kırığın hareketıne bağlı olarak buyudu ve gunumuzde de yılda 1 cm hızKaynaklar la buyumesıne devam edıyor Kızıldeniz taSawklnı, F J (1984) Metal Deposıts In Relatıon to banı, altta bazaltık kayalar ıle bunun ustunPlateTectonıc de yer alan pelıtık ve evaporatık sedımentHutchıson CS (1983) Economıc Deposıts and lerden oluşur Morfolojık olarak Kızıldeniz, Theır Tectonıc Settıng tabandakı ana bır kırık boyunca uzanan bır Smlrnow, V I (1983) Studıes of Mıneral Deposıts kanala benzer Uzun bu kanalın ortasında Haklnlan, R ve dığ (1980) Sultıde Deposıts from the EastPasıfıcRıseNear21 N ScıenceV 107 No 4438 2000 m. gibi derln ve dar bır vadı bulunur S S 1421 1433 Bu vadı eksenı boyunca, özellıkle kuzey ve Caros, G, Mc L*od R (1983) World wıde dıstlrubutı merkezı kesımde 13 adet önemlı Zu, Pb, Cu onofoceanbedmetalıcmınerals OeosV2n 3 s s yatağı saptanmıştır 210 I Yeterli değil Belkı bır mıktar rahatladınız Ancak bu yeterli değıl Bu kez ellerınızı baş uzerınde kulakların hızasına getırın Dışa dönuk durumdakı dırseklerın yatağın zemınıne değecek bıçımde lyıce açılması şart 3040 defa aynı hareketı yapın Blraz daha çaba: Parmaklarınızı ense arkasında çaprazlayarak bırleştırın Boynunuzu kımıldatmadan başınızı öne doğru hareket ettırın Amaç belden yukarınızın kasıklarınız uzerınde dık açı yaparak bukulmestnı sağlamak Tum bu egzersızlerı uyguladıktan sonra şıkâyetlerınız sona ermıyorsa yatağınızın cimnastik ıçın uygun olmadığı duşunulebılır Bu durumda gozunuzu açar açmaz yataktan kalkmaya bakın Yatak dışı egzersızlere başlamadan once tuvalete gıtmeyı unutmayın Ayrıca cimnastik oncesı dışlerınızı fırçalamak, bır bardak su ıçmek, su varsa, ılık bır duş yapmakta yarar var Boylece ısınan kaslar eklem ağrılarınızı bır olçude azaltır Omuzunuzu duvara dayadıktan sonra kollarınızı yukarı kaldırın Bu hareketı bırkaç kez tekrar etmek kol ve omuz kemıklerınızı harekete geçırecektır Bıraz zorlandığınızı mı hıssettınız, alternatıf hareketlere başvurmak mumkun Duvarı karşınıza alın ve kolunuzu en yuksek noktaya dek uzatın, ya da halı uzerıne yuz ustu yatmayı deneyın ve yatakta uygulanan hare ketlerın tumunu bu kez yerde yapmaya çalışın Gövdeyi bükmek Sıra kalça uzennde gövdenin bukulmeslne yardımcı egzersızlere geldı Bunun ıçın ayağa kalkmanız şart llkın kollardan bırını yavaşça yukarı kaldırın Dığer kol gergın bıçımde ılerı doğru uzatılıyor Yukarı kalkık kola zıt gelen bacak gerıye uzatılıyor, dığer bacak sabıt tutuluyor Tum bu hareketler yavaşça uygulanmalı Aceleye gerek yok Tekrar başa donerek bu kez dığer kolu yukarı kaldırarak hareket dönuşumlu olarak 30 kez tekrarlanmalıdır Hıçbırı çok da guç olmayan bu hareketlerın her gun duzenlı olarak uygulanabılmesı önemlı Sorunsuz yıllar geçırmek ısteyen 50 yaş üzerindekiler, cımnastığı sistemll bır hale getırırse doktora daha az gıtmek durumunda kalır ve kendılerını sureklı lyı hısseder Bu arada beslenme, kilo, sigara ve strese karşı da dikkatli olmayı gözardı etmemelerı gerekır (a.k)