Katalog

SAĞLI K Yaşlılıgı nasıl yaşamalı? Yaşlılıkta kuvvetli, neşeli, sağlıklı kalabilmenin yolu ne? Yaşlı insan neler yapmamalı? Yaşamını nasıl değiştirmeli? Yazan: Yulian Tarnavsk Çeviri: Selami Aksoy ransızlar, yaşlılık yıllarını "üçüncü dönem" olarak adlandırırlar. İnsan yaşamında, yaşlılığın gençlik ve orta yaş dönemi kadar önemli olduğunu vurgularlar. Yaşlılık önlenemez, ancak geciktirilebilir, daha da önemlisi yaşlılık dönemini kısaltan nedenlerden kaçınılabilir. Böyle bir amaca ulaşmak için gerçek anlamda uğraş vermek gerekir. Ûlümünden kısa bir süre önce yazar IIya Ehrenburg şunları söylemişti: "Yaklaşık 15 yıldır, bir yaşlı olarak yaşamayı öğrendim.lnsanın fiziksel gücünü yitirdikçe arzularının da azaldığını düşündüm. Sonra anladım ki insan vücudu ruhsal çökkün F yaşlılığında kavgacı, her şeyden şikâyet eden, sürekll tartışan, uyarılarda bulunan çekilmez bir insan olur çıkar. Yaşlı insan küçük olaylardan kavga çıkarır, çevresindekilerı kuşkuculuğu, garlplikleri ve tutuculuğuyla rahatsız eder. Yaşlı insan için bu yeni duruma alışmak, küçük şeyleri sorun etmemek, yeni yaşam dönemine ruhsal uyum sağlamak nasıl mümkün olabilir? Bu konudaeskilerin söylediği güzel bir deyim vardır: "Sağlıklı kalmak Istiyoraan kafandakl tüm merak ve kuskulan atmalısın." Psikologlara göre insanlar hoşnut olmadıkları kişilik özelliklerinden her zaman kurtulabilırler. Yaşlılıkta önemli olan, işe yaramaz olduğunu hiçbir zaman düşünmemektlr. istenmeyen düşüncelerden kurtulmanın en iyi yolu, haz veren işlerle uğraşmak, diğer insanlarla llgilenmek, onların ılgısini görmek, gereksinim duyanlara sevgi ve şefkat göstermektir. Bazı yaşlılar gereksiz olduklarını düşünmekten, sorunlardan, ruhsal sarsıntılardan kaçınırlar. Çünkü bunların kendileri için zararlı olduğuna inanıtlar. Bunun tersine davrananlar, kendilerini sınırladıkları yaşamları ıçinde, nöroz denilen ruhsal bozukluğa yakalanırlar. Yaşlılıklarında gururlu yalnızlıklanyla başbaşa kalırlar. Olumsuz duygulanımlar, yaşantılar sırasında adrenalin salınımına neden olur. Hatta psikolojide "adrenalin anksiyetesl" diye terim bile vardır. Zorlanma ve sinirlilik hormonu olan adrenalin ile normal yollardan basetmenin tek yolu, «gzersiz yapmak ve fiziksel olarak çaltşmaktır. Ancak insan bir yaşdöneminden diğerine geçtikçe daha yavaş hareket eder hale gelir. Yaşlı insanın vücudu dinlenmekister. İnsan yaşlandıkça kendininveyaçevresindekilerin getirdiği yeni sınırlamalarla karşılaşır. Maalesef tüm bu sınırlamalar yaşlanmayı önleyememekte, sadece daha çekilmez hale getirmektedir; sınırlamalarla yaşlı insan vücudu bitkin hale gelir. Yaşlılık, karmaşık bir süreçtir. Vücut birden çökmez, sürekli olarak yenkjen düzenlenme ve uyum içindedir. Bu nedenle ölüm ve dejenerasyon önlenemez. Atrofi (dokularda azalma) sadece ve sadece hareketsizlikten ve tembellikten ileri gelir. Neler yapmalı? Egzersiz, insanı sadece fiziksel olarak sağlıklı yapmakla kalmaz, aynı zamanda zekâ ve ruh yapısının sağlıklı olmasını da sağlar. Sınırlamaları kaldırmak Insan yaşlandıkça, arkadaşlarını yitırir ve onların yenilerini kazanamaz... Bu durumyaşlıyı bunalıma sokar, yalnızlığa iter. nın kucagında geçirmesi gerekiiğini söylemiştir. Bunun yanı sıra Celsus, insanların olablldlğlnce çok egzersiz yapmalarını önermiştir. Amerikalı bilim adamları ve tıp araştırmacıları da 70 yaşındakı bir insanın, sadece haftada üç saat spor yaparak kendinı daha çok genç hissettiğini ileri süıüyorlar. Egzersiz, insanı sadece fiziksel olarak sağlıklı yapıp iştahını açmaz, aynı zamanda zekâ ve ruh yaptıımn sağlıklı olmasını sağlar. Fiziksel çalışmanın yanı sıra zlhlnsel aktlvltelerln de yasamı uzattığı gözlenmiştir. Tarih, böylesi üretken, dâhi ve aynı zamanda yaşlı insanın adlarıyla doludur. Sofokles. son trajedyasını 90 yaşında yazmıştır. Ünlü sanatçı llya Rapin en önemli eserlerini 86 yaşında resmetmiştir. Yazar ve âlım olan Goethe, Fausf unu 83 yaşında tamamlamıştır. Tltian, Bernard Shaw, Leo Tolstoy ve bunlar gibi birçok ünlü insan uzun, verimli ve üretken bir yaşam sürmüşlerdir. lükten önce fiziksel çökkünlüğe uğrayarak yaşlanıyor. Bunun için diyorum ki, insan bir yaşlı olarak yaşamayı bilmeli. Bir yaşlı olarak yaşamayı öğrenmek zor, ama gerekli. insan, çevresindekilere yük olmayınca uzun yaşar. Aksi halde uzun süre yaşamak çekilmez bir yük haline gelir." Yaşlıların sert, kırılabilir sinir sistemleri onları çok kolay etkilenebilir hale getirir. Değişen durumlara zor uyum sağlarlar, bazen neşeli bir olay bile onları üzebilir. Çevrelerindeki her şey onlara yabancı, rahatsız edici, uygunsuz gelebilir. Hafif bir zorlanma, küçük bir başarısızlık yaşlı insanı çok üzebilir, onun keyfini kaçırabilir, hafif depresyona sokabilir. insan yaşlandıkça, yıllar geçtikçe arkadaşlarını yltirir, yerine yenilerini kazanamaz. Kalan arkadaşlarıyla ilişkisi kopmuştur. Gençliğinde çok uyumlu olan bir kişi, Yaşlı bir insanın durumu Yaşlılıgı engelleyen durumlar Yaşambillm kanunlanna göre yaşlılık, çok sık çalışan organları daha geç ve daha az etkıler. Psıkologlar da mental gerilmenin, uyaran azalmasına ve yokluğuna bağlı olduğunu söylerler. Eğer beyin, yaşlanma sürecini kaydediyorsa, çok yo Yaşamda değişiklik ve hareket Celsus, insanın ya$amında zaman zaman değişiklikler yapması gerektığini, yaşamını şehirden daha çok köyde, doga ğun çalışmahdır. Bu kuram, değişik yaşlardaki insanların beyinlerinin ultrasonik çalışmalarını yapmış olan Japon psikolog Yakushlro Misa|owa tarafından doğrulanmıştır. iyi bir yaşlılık dönemi geçirmek için tüm bu söylenenler aşağıdaki önerilerle desteklenebilir: 1 Uzanarak okumak insanın hafızasım bulandınr. 2Antisklerotik (kireçlenmeye neden olmayan) besinlere öncelik tanıyın. (peynir, tavuk, balık, soya fasülyesi gibi) 3Yaşlılıkta alınan yağ kilogram başına 2 gr.'ı geçmemelidir. Her zaman bitkisel yağlar tercih edilmelidir. 4Her üç ya da dört ayda bir multlvltamin (vitamln karışımı) alınmasına özen gösterilmelıdir. Multivitamin aldığınız birkaç gün içinde kendinizi fiziksel ve zihinsel olarak daha güçlü hıssedeceksiniz, mizacınızın düzeldiğiııi göreceksiniz. Her zaman doğal kaynaklı vitaminler tercih edilmelidir. Yaşlılıkta, gerekli olan vitaminlerin alınmasıyla kalp ve sinir sistemi güç kazanır, beyin damarlarının kireçlenmesi önlenir. Bütün bu yazılanların ışığında; bilim adamlarının gözlemleri "yaşlılığın geciktlrlleblleceğl ve yaşlılıkta karşılaşılan olumsuz olayların önleneblleceğlni" müjdelemektedir. İnsanca yaşanılası bir dünyada kim istemez daha uzun ve sağlıklı yaşamayı!.. (Sputnlk).