Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI Okullarda kompakdisk ansiklopedi Disklere yüklenen ansiklopedilerde, örneğin Mozart maddesini ekranda okurken bir de parçasını dinliyorsunuz? Derleyen: Aslı Kayabal atı ülkeleri, başta Fransa olmak üzere milli eğitimde gerçek bir devrimin eşiğindeler: Kısaca CDROMCompact DiscRead Only Memory sistemi, kaydedip silinebilen kompütür kayıt sistemlerinin tam tersi. Fransa'da daha şimdiden büyük sözlüklerin pek çoğu ekonomik Istatistikler, edebiyat ürünlerlnin büyük bir bölümü, ağaçların tanımı ile ilgili bir çalışma ve bir sanayl desenlerl kataloğu CDROM'lara kaydedildi bile. öğretim üyelerl ve öğrencller, şlmdi bunlardan bol bol yararlanıyorlar. Peki, nedir bu CDROM? lipkı müzik kompakt diskler gibi, bunların da üzerlerinde ancak mikroskopla görülebilen çokurlar ve düzeyler var. Okuma sırasında bu rölyef bir lazer tarafından ışınlanan ışığı, bir fotoelektrik alıcıya doğru gönderiyor ya da göndermiyor. Böylece elektrik bir itiş (ikili kodlamada bu, 1 rakamının karşılığı oluyor) meydana geliyor veya gelmiyor (aynı kodlamada, O). Bilgisayar dilinde bu kod temel olduğuna göre CDROM bilgisayarlar için bir bilgi depolama belleği olarak ortaya çıkıypr. Ancak CDROM'un üstünde, müzik diskinin aksine, bits'ler (1 ve O'lar) yalnız sesleri temsil etmekle kalmıyor, ama ayrıca sabit ya da hareket halindeki video görüntülerini ve özellikle de metni temsil ediyorlar. 12 cm. çapındaki bu disk üzerine 550 milyon karakter, yaııi 250.000 sayfa metln depolanabiliyor. Eğitimde yeni bir sıçrama Unix OS/2 yarışı PC işletim sistemi yerine geçmek üzere Microsoft/IBM ortak ürünü OS/2'ye yönelik yazılımlann azlığı karşısında, Unix, çokişlem ve çokkullanıcılı çalışma ihtiyacı duyan PC kullanıcıları için yeni bir önem kazandı. Santa Crt<z Operation (SCO) Unix'in 'sprink vvrapped' olarak tanımlanan versiyonunu çıkardı. Bu versiyon herhangi bir IBM PC uyumlusunda çalışacak şekilde dizayn edildi. Open Desktop olarak adlandırılan işletim sistemi OS/2'ye doğrudan bir rakip olarak düşünüldü. Unix dünyasındaki bu 'sprink wrapped" hareketi en azından PC kullanıcıları için çok sayıda kafa karıştırıcı Unix versiyonları arasında uyumluluk sorunlarının sonuna gelindiğini gösterdiği için önem taşır. Open Desktop bir grafik kullanıcı, güçlü bir veri tabanı, DOS emülasyonu ve IBM'nin OS/2 Extended Edition ile doğrudan rekabet etmek üzere dizayn edilmiş baglantı olanaklarına sahiptir. (nb) B CDRom üzerine depolanan bilgiler kazılmış olduğundan, bilgisayarlarda yararlanılan disketlerde ve katı disketlerde çok sık rastlanan ve manyetik ve elektromanyetik arızaların yol açtığı bozulmalar, hiçbir şekilde meydana gelmiyor. Ses tasarımı Arıza yok CDROM üzerine depolanan bilgiler kazılmış olduğundan, bılgisayarlarda yararlanılan disketlerde ve katı disklerde çok sık rastlanan ve manyetik ve de elektromanyetik arızaların yol açtığı bozulmalar, hiçbir şekilde meydana gelmiyor. Ancak CDROM'a yalnız bilgileri çok küçük bir yüzey üzerinde depolama yöntemi gözüyle bakmak yanlış. Mikrofilm, bu görevi çok uzun bir zamandan beri zaten gerçekleştiriyor. Aslında önemli olan bu bilgilere erişme biçimindeki değişiklik. CDROM'un ilginçliği, bilgisayarla bağlantılı olarak son derece geniş danışma olanakları ve etkinlikarası yeteneği, yani kendisini kullananla kurabileceği diyalog. Bu çok önemli bir ilerleme. örneğin 20 ciltlık "Encyclopedia Universalis" gibi bir ansıklopedide "Interference" (titreşim girişimi) sözcüğünü ararken, sözcüğü bulmak için alfabetik olarak ciltler karıştırılabilir. Sözcüğe ayrılan açıklayıcı metnin s o nunda da başka sözcüklerin referans olarak gösterıldiği görülür: Cristaux (billurlar), diffraction de la lumiere (ışığını kırınımı), mesure (ölçü) vs. gibi. Bunlar sözcüğün aralarında baglantı olan diğer sözcüklerdir ve bunlara ayrılan metinlerde de "Interfeerence" sözcüğü geçer. Bu durumda sözcüğü bütün yönleriyle kavrayabilmek için, ansiklopedinin diğer ciltlerini de karıştırmak gerekir. Ancak bu sayede eksiksiz bilgi edinilir. Bir bilgisayar sayesinde bu ansiklopedinin bütünü bir CDROM'a yüklenebilseydi, sadece "Interference" sözcüğünü klavyede yazmak yeterli olacak, gerek bu sözcük gerekse bağlantısı olan diğer kavramlar, sırayla ekrana gelecekti. Metnin bir yeri anlaşılmazsa, klavyeden tekrar tanımlama istenecek, ekranda araştırmanın birinci düzeyı kaybolmadan, tanımlama alınabilecekti. Mozart'ın bir müzik parçası mı söz konusu? Ekranda ünlü bestecinin gravürü görüntülenirken, bilgisayara bağlı hoparlörden de notalar yükselecekti. Metinden incelenen bir şehrin nerede bulunduğu mu görülmek isteniyor? Ekranda hemen harita görüntülenecekti. Elbette bunun tersi bir araştırma yap mak da olası. Haritada yeri ve adı görülen bir şehirden yola çıkılarak, o şehirle ilgili metne ulaşabilirdik. Doğrusunu söylemek gerekirse, bu araştırma olanakları sadece bir "hafıza" olan CDROM'dan degil, "lo)isel"den, yani kompütüre programlanmış ve kullanana, ekranda görüntülenen fonksiyonlar halinde sunulan bir talimatlar bütününden kaynaklanıyor. Ancak bir bilgisayarın, CDROM 'una yüklenen bilgilere talep üzerine ulaşabilmesi için, özel bir "okuyucu" gerekir: Lazer diyod'unu taşıyan okuma kolunun olağanüstü derecede hassas bir telekumandaya gereksınimi vardır. işte şimdi Fransa'da bu CDROM sistemine dayalı kitaplıkların donatımına başlandı. öncelikle Hachette yayınlarının "Çağdaş Sözlük", "Eş Anlamlı Kelimeler Sözlüğü ' ve "Pratlk Atlas'ı, kompakt disklere yüklendi. Atier Yayınevi de "Rakamlarla Dünya" adlı ve 93 ülkenin son 18 yıl içindeki ekonomileri ile ilgili istatistikleri içeren kitabını kompakt disk haline getirdi Ayrıca başka yayınevlerınin de çeşitli girişimleri var. Fransa'da şimdilik okullara yerleştirilen CDROM sayısı sadece 650. Dolayısıyla buna hâlâ bir deney gözüyle bakılıyor. Ama yakın gelecekte sistemin yaygınlaşması, hatta öğrencilerin evlerinde bir CDROM kitaplığına sahip olabilmeleri de mümkün. • stte görülen bilgisayar grafiği, konser salonlarındaki ve diğer kapalı yerlerdeki ses dağılımının karmaşıklığını yansıtan yeni bir yaklaşımın ürünü. Fırıldaklara benzeyen parlak renkli nesneler, çeşitli noktalarda dinleyıcilerin kulaklarına giden seslerin niteliklerini görsel olarak belirten karmaşık semboller, başka bir deyişle tasvirlerdır. Sesin bu yeni görsel dili, Cornell Üniversitesi'nde görevli iki bilim adamı Adam Stettner ve Donald P. Greenberg tarafından geliştirildi. Stettner, ses tasarımının çok karmaşık bir sorun olduğunu ve bunun gizlerini koruyan bir sanat dalı olarak kabul edilebileceğini belirtiyor. Bu yeni Cornell yaklaşımı, öznel unsuları dinleyicinin neyi işitttğini bilgisayar programında birleştirerek zorlukları gidermeyi amaçlıyor. Bu öznel parametreler şimdiye kadar hiç hesaba katılmadığından günümüzdeki konser salonlarını tam bir bakımdan geçirmek gerekiyor. Stettner ve Greenberg, sistemlerinin gelecekte konser salonlarını bilgisayarlara uygulayan mimarlara yardımcı olacağını umuyorlar. (a.h.) U 18